Erzurumlu Emrah Nedir

1-)Türk halk şairi. Şiirlerinde Emrah ismini mahlas olarak kullanmıştır. Emrah, amrah, amrak “aşık” manasına gelmektedir. On dokuzuncu yüzyıl saz şairleri arasında yer alır. Bir ordu şairi olan Süruri, Bayburtlu Zihni (1785-1859), Âşık Dertli (1712-1845), Dadaloğlu (1785-1868) gibi halk şairleri ile aynı asırda yaşamıştır. Emrah ismini taşımaları yüzünden bazan Ercişli Emrah ile karıştırılmış, hatta Erzurumlu Emrah’a mal edilmiştir. Buna sebeb her iki şairin Doğu Anadolu’da yaşamaları, hemen hemen aynı yerlerde gezip dolaşmalarıdır.

Erzurumlu Emrah, Erzurum’un Tanbura köyünde doğmuş, Erzurum’da medrese tahsiline devam etmiştir. Ömrü seyahatla geçen bu halk şairi Sivas, Kastamonu, Sinop, Konya, Niğde gibi vilayetlerde dolaşmış, ömrünün son zamanlarını Niksar’da geçirmiş ve orada 1860 yılında ölmüştür. Mezarı Tekkebayırı Mezarlığında Ali Pehlivan Türbesi yanındadır.

Erzurumlu Emrah’ın medrese tahsili görmesi kendisini diğer halk şairlerinden ayırmaktadır. Bu yönü ile o Ercişli Emrah’tan farklıdır ve divan şiirine yakın bir söyleyişin içinde yer almaktadır. Ercişli Emrah daha avami kalmaktadır. Erzurumlu Emrah; Tokatlı Nuri, Beşiktaşlı Gedai gibi birçok halk şairi üzerinde tesir bırakmış, hece vezni ile şiir söylediği gibi aruz veznini de ustaca kullanmış, hatta divan şiiri üslubuyla gazeller söylemekten geri kalmamıştır.

Şiirlerinde Fuzuli, Hatai, Baki, Nedim ve Vasıf’ın tesirleri görülmektedir. Her ne kadar divan şiirine yakın şiirler söylemişse de asıl güzel şiirleri, heceyle söylediği koşma ve semai gibi nazım şekillerindeki manzumeleridir.

Bazı şiirleri bir tekke şiiri hissini doğurursa da, serbest ve şuh söyleyişli şiirleri de vardır. Hasılı Erzurumlu Emrah bir yüzünü divan edebiyatına çevirmiş, diğer yönü halk edebiyatında olan bir saz şairidir. Türk milletinin şiirlerinde yer alan gurbet duygusu bütün aşıklarda olduğu gibi onda da lirizmin ana kaynağını teşkil etmektedir. Kalem şairliğine olan özentisi, Divan tertib etmesine sebeb olmuştur.

KOŞMA

Hiyleye yüz tuttu asırda insan,

Mürüvvet, merhamet, hürmet kalmadı.

Fısk bir alude oldu abidan,

Cihanda bir temiz tıynet kalmadı.

Herkes mail oldu süse, ziynete,

Erenler çekildi künc-i vahdete,

Bir ehli gelmiyor sadr-ı devlete,

Feyz alacak sahib-himmet kalmadı.

Bu pendim uşşaka olsun yadigar,

Daim fitne, fesad oldu aşikar.

Cümlemiz hıfz etsün, Ol Perverdigar,

Pak-i damen ehl-i iffet kalmadı.

Gafletle geçirme ömrünü Emrah,

Kime arz edersin halini Emrah,

Hale tebdil eyle kalini Emrah,

Seni guş edecek şefkat kalmadı.



KOŞMA

Âlim isen gel ol ilminde amil,

Tarik-i Hak’tır bu billah efendi.

Sakın her dergaha sen olma sail,

Dergah-ı Mevla’dır dergah efendi.

Vurma bir kimseye vurulmayasın,

Bir amel işle ki sorulmayasın,

Bir tarika gir ki yorulmayasın,

Doğru Hakk’a gider o rah efendi.

Hakk’ı bul na-hakka eyleme tapu,

Yar için agyara kılma tekapu,

Bir kapı kaparsa, açar bin kapu,

Fatih-i ebvad’dır Allah, efendi.

Sufi ister isen Cennet’le huri,

Getirme kalbine kibr ü gururu,

Sakın cahil sanma ey gözüm nuru,

Her fenne alimdir Emrah, efendi.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?