Fani Nedir

1-)FÂNÎ



Varlığı sonlu, ölümlü olan. Kur'an'a göre, "Allah'tan başka her şey yok olacaktır" (el-Kasas, 28/88), "Yer üzerinde bulunan her şey fanidir" (er-Rahman, 55/26).

Kelam bilginlerine göre varlığının sonu olmamak (beka), Allah'ın sıfatıdır. Allah tarafından yaratılmış (hadis) şeyler ezeli olmadıkları gibi ebedi de olamazlar. Bu nedenle Allah dışındaki varlıkların temel niteliği, sonluluk, ölümlülüktür. Kainat'ın fanı oluşu, aklen, onun yaratılmış, hadis (sonradan olma) oluşunun tabii bir neticesidir. Kainat'ın bu durumu ayrıca Allah'ın varlığının da önemli bir kanıtıdır. Hudus delili denilen bu kanıta göre alem hadistir (sonradan meydana getirilmiştir); her hadisin (sonradan meydana gelen varlığın) bir muhdisi (ihdas edicisi, meydana getiricisi) vardır; alemin muhdisi hadis olmayan Allah'tır.

Fena ve fani olma kavramları tasavvuf düşünce ve hayatında önemli bir yer tutar. İlk mutasavvıflar insanın fanı olmasını tasavvufun başlıca amacı olan ilahı ahlak ve vasıflarla donanmanın temel şartı saymışlardır. Çeşitli biçimlerde izah edilen bu fani olma, yok olma olayı kimilerine göre kulun nefsani zevk ve isteklerinden fani olmasını; kimilerine göre Allah'a muhalefetten, günah işlemekten fanı olmayı dile getirir. Fenayı Allah'a saygı için diğer varlıklara saygı göstermekten fanı olmak; bütün beşerı sıfatlardan fanı olmak; bütün varlıklardan fanı olmak biçimlerinde tanımlayanlar da olmuştur.

Fanı olma düşüncesi sonraki mutasavvıflar tarafından daha sistemli bir hale getirildi. Buna göre mutasavvıfın son amacı tevhiddir ve tevhid ancak Allah dışındaki varlıklardan (masiva) geçmek anlamında fani olmakla gerçekleşir. Bu fenanın üç aşaması vardır: Birinci aşamada mutasavvıf Allah dışındaki varlıkları istemekten geçerek Allah'ın iradesinde fani olur. Bu aşamada mutasavvıfın biricik amacı Allah'tır ve yalnız Allah'ın irade ettiğini taleb eder. İkinci aşamada mutasavvıf Allah dışındaki varlıkları görmekten fani olur; yalnız Allah'ı görür. Mutasavvıf üçüncü aşamada bütün varlıklardan fani olur. Gözünde Allah'ın varlığından başka varlık kalmaz. Fenanın bu üç aşaması fena fi'l-kusud, fena fi'ş-şuhud, fena fi'l vücud olarak adlandırılır. Bu üç aşamanın her birinde ulaşılan tevhid de, "la maksude illallah" ya da "la matlube illallah", ve "la meşhude illallah" cümleleriyle dile getirilir (Ayrıca bk. Fena fillah).

Ahmet ÖZALP

2-)Allahü teala, Kur'an-ı kerimde mealen buyurdu ki:

(Yer) üzerinde bulunan her canlı fanidir. (Rahman suresi: 26)

Fani olanı ver ki, baki (sonsuz, devamlı) olanı alasın. (Erzurumlu İbrahim Hakkı)

Âlemlerin hadis olduğuna yani sonradan yaratıldığına inanan, fani olduklarına da inanır. Müslüman olmak için; maddelerin ve cisimlerin yani her varlığın, yoktan var edilmiş olduklarına ve tekrar fani olacaklarına inanmak lazımdır. (Seyyid Şerif Cürcani)

Ey insanoğlu! Bu dünya fanidir. Malı mülkü elde kalmaz. Ne kadar malın olsa murad alamazsın. Âhiretten gafil olma. Zira gidişin dönüşü yoktur. Allahü tealadan başka işlere tutulmaktan kurtul. Devamlı kalacak işlerle meşgul ol! (Akbıyık Sultan)

2. Tasavvufta Allahü tealadan başkasını unutan, bunların sevgisinden kurtulan kimse.

Dinin emirlerini en iyi şekilde yaparak süslenmek, ibadetleri yapmakta ve yasaklardan kaçmakta kolaylık hasıl olması; nefsin fani olmasına bağlıdır. Bu da ancak, Ehl-i sünnet alimlerini sevmek ve onların muhabbetini (sevgisini) kazanmakla olur. (İmam-ı Rabbani)

3-)İnsan gözünün algıladığı ışık şiddeti.

4-)Ölümlü, gelip geçici, kalımsız
Örnek:Her fani güneşten, çimden nasibini alıyor. Y. Z. Ortaç

5-)Ölümlü.

6-)Geçici.

7-)Yaşlı.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?