Hapishane Nedir

1-)Alm. Gefängnis (n), Kerker (m), Justizvollzugsanstaltı (f), Fr. Prison, pénitencier (m), maison d’arret (f), İng. Prison, jail. Mahkum ve tutukluların hapis cezalarını çekmek üzere bulundukları yer, cezaevi. Hapishanelerde cezalılar dış dünyadan tecrit edilir. Eski çağlarda hapishane sayılabilecek yerler cezası verilecek kişinin mahkemesinin yapılacağı zamana kadar kaldıkları yerlerdi. Suçluların hapis cezasına çarptırıldığı ilk hapishaneler, değişik gayelere hizmet etmekte, hatta suçlulara zulüm ve işkence yeri olarak kullanılmaktaydı.

Mevcut kayıtlara göre, Avrupa’daki ilk hapishaneler Bizans İmparatorluğunun dünyaca meşhur zulüm yerleri olan Bizans zindanlarıydı. Buraları kralların ve yakınlarının hoşlarına gitmeyen kimselerin hiçbir hak, istek ve ihtiyacı karşılanmaksızın atılıp, ölümü bekledikleri yerlerdi. Avrupa’da resmi manada ilk hapishane İngiltere’de 1582’de yapıldı. Bundan sonra 1596’da Hollanda’da 1667’de İtalya’da, 1703’te yine İtalya’da bir çocuk ıslahevi ve kadın hapishanesi inşa edildi. Amerika’da 1773 yılında Filedelfiya hapishanesi kurulmuştur. Burası zamanının en modern hapishanesiydi. Fransa’da ise 18. yüzyılın ikinci yarısında kral aleyhinde suç işleyenlerin konulduğu meşhur Bastille hapishaneleri birer işkence yerleriydi. Bu dönemlerde Müslüman devletler ile Osmanlılardaki hapishaneler, çok daha insani yönde ve merhamet esasına dayanıyordu. Zulüm ve işkence yasaktı.

Devletlerarası, hapishanelerin durumunu ele alan ilk toplantılar 1846’da Frankfurt’ta, 1847’de Brufelles’te yapılarak ceza ve infaz şekilleri sistemleştirilmeye çalışıldı. Sonradan kurulan hapishaneler ve eskileri bu toplantılarda alınan kararlara uydurulmaya çalışıldı. Bizde ise 1878 tarihinde iki kanun ile yeni düzenlemeler yapıldı. 14 Haziran 1930’da hapishane ve tevkifhane idaresi hakkında kanun çıkarıldı. Bu 1941, 1943 ve 1951 tarihlerinde bazı değişikliklere uğratılmıştır. Yürürlükteki ceza kanununa göre her mahkeme bulunan yerde bir hapishane, bakanlık emri ile bölge hapishaneleri kuruldu. Kadın hükümlüler için hapishanelerde bölmeler ayrılarak 11-16 yaş arası suçlular için çocuk ıslahevleri açıldı.

Bugün hapishanelerde mahkumları çalıştırma esası uygulanmaktadır. Çalıştırılma şekil ve şartları ayrıca kanunla tespit edilmiştir. Ülkemizde mevcut 600 kadar hapishane ve ıslahevinin büyük bir bölümünde mahkumlara çalışacakları iş verilmekte ve istekli olanlar çalıştırılmaktadır. Bazı yerlerde ise mecburi olarak ağır işler yaptırılmaktadır. Bütün bu çalışmalarda belirli ücret ödenmektedir.

Hapishanelerde idare, nezaret, terbiye ve sağlık servisi ile muhafaza servisleri vardır. Hapishaneler bütün dünya ülkelerinde modernleşmeye yüz tutmuştur. Bu itibarla modernleşmede dünyada başlıca beş sistem benimsenmiştir: Bunlar sırasıyla: 1) Hücre sistemi, 2) Auburun sistemi, 3) İrlanda sistemi, 4) Topluluk sistemi 5) Yeni sistemler.

Bu beş sistemden ilk ikisi suçlunun hücrede eğitilmesini öngörmektedir. Bunlardan birincisi 1913 yılına kadar, diğeri ise İkinci Dünya Savaşına kadar benimsendi. Üçüncü İrlanda sistemi iyi hal gösterme esas tutulmak üzere mahkumlara not vermek ve bu notlara göre mahkumun ceza süresini ayarlamak esasına dayanmaktadır. Topluluk sistemi, bütün hapishanelerin gündüz ve gece iş başında ve istirahat esnasında beraberce bulundukları sistemdir. Bu sistemde hapishane bir suç okulu haline gelir. Yeni sistem ise, günümüzde uygulanan sistemdir. Bu sisteme göre, hapishanelerin mimari bakımdan yapısı son derece moderndir. Ayrıca mahkumlar, önce incelemeye tabi tutulup, objektif kriterlere göre tasnifi yapılıp gruplandırılır, sonra bu mahkumlar, güvenlik bakımından tam, orta ve en az güvenlik şartlarına tabi müesseseler olmak üzere, açık, yarı açık ve kapalı hapishanelere gönderilirler.

Hapishanelere gönderilen mahkumlara şu program uygulanır:

1. Disiplin: Disiplin her hapishanede uygulanması zaruri bir şarttır. Yalnız disiplinin tatlı sert nevinden olması lazımdır.

2. Eğitim ve öğretim: Hapishanelerde her mahkuma okuma yazma ve belli bir sanat öğretilir.

3. Çalıştırma: Mahkumların çalıştırılması hapis cezasının tabii şartıdır. Çalışmanın esas itibariyle eğitici ve uslandırıcı yönü vardır.

4. Eğlence: Mahkumun kafasından kötü düşünceleri silmek gayesiyle yapılır. Jimnastik, her türlü sporlar, temsiller, eğitici televizyon programları, kitap vs. bu sayılanların her biri eğitici amaçla yapılır.

5. Hapishane dışı ile olan ilişkiler: Dış dünya ile mahkumların ilişkisinde mektup yazma, telefonla konuşma, ziyaret edilme, izinli olarak hapishaneden çıkma başta gelir. Bunların eğitici vasfı çok büyüktür. Aslında hapishanede hapsedilmekten maksat da mahkumu uslanmış olarak topluma iade etmektir. Hapishanelerin bütün personeli ile amme menfaati gereği mahkumların her bakımdan eğitilerek topluma kazandırılması için canla başla çalışmaları lazımdır. Bu çalışmayı başaran milletler, huzurlu bir topluma, çalışkan bir millete, disiplinli bir devlete sahib olurlar. Zaten insanların bir gayesi de birbirlerine doğru yolu göstermeleridir. Bu bakımdan her cemiyet, kendisini daha iyi müdafaa edebilmek için, suçlu ile meşgul olmak zorundadır. Fakat acaba her vatandaşı suça karşı derhal koruyabilecek, yani suçu önleyebilecek imkanlara sahip midir? Bu olmadığına göre her vatandaşı, devlet himayesi yetişinceye kadar kendisini koruyabilecek şekilde terbiye etmek ve buna göre dünyada en doğru hukuk nizamını benimseyip uygulamak her devletin en önemli vazifesi olmalıdır. Çünkü doğru olan hukuk nizamı ve batıl olmayan dini inançlar, insanı terbiye eder, suçlu yetişmesine önceden engel olur.

2-)Cezaevi.

3-)Bk. cezaevi

Bu bilgi faydalı oldu mu ?