İdeoloji Nedir

1-)Alm. İdeologie, weltanschauung (f), Fr. idéologie (f), İng. İdeology. Tasavvurlar, fikirler sistemi. Bir toplumun yapısını ve işleyişini içine alan kısaca siyasi veya içtimai (sosyal) bir doktrin meydana getiren görüş ve düşünce sistemi. Belli bir siyasetle pratik bir hareket programını içine alan düşünce ve inanç sistemi, diye de tarif edilir.

İdeoloji, kitleleri toplayıp onlara bir hırs, bir değer aşılamaya, bir takım sloganları doğru diye zihinlerde yerleştirmeye, baskı gruplarının menfaatlerini gizlemeye, gelecekteki tereddütleri kaldırmaya, değerleri ve onlara ulaştıracak vasıtaları tayine yarar. Fakat tayin edilen bu hedeflerden ne gibi neticelerin doğacağı meçhuldür. Esaret altında maddi ve manevi yönden sömürülen milletlerin kendi milli değerlerini sistemleştirmeleri, bir doktrin haline getirmeleri ve bunu hakim kılmak için çalışmaları bir ideolojidir. Dini, mülkiyet hakkını ortadan kaldırarak insanlar arasındaki dengesizliği düzelteceğini iddia eden komünizm, kişinin mülk edinme isteğini serbest bırakarak, iktisadi gücün belli ellerde toplanmasını temine çalışan kapitalizm, liberalizm de birer ideolojidir.

İdeal ile ideolojiyi iyi ayırmak lazımdır. İdeal yani mefkure daima olgulara bağlı kalan hamle gücünü ondan alan ve geleceğe doğru mevcud durumu daima aşan bir inanış, bir hamle ve bir hayat tarzıdır. Türklerin “Kızılelma” mefkuresi böyledir. İdeoloji vasıtalarını keyfi ve şahsi olarak seçer. Çoğu zaman bu vasıtalar gayri meşru ve gayri ahlakidir. Bu yüzden ideoloji, çoğu halde hakikatin yerine konmak istenen sakat anlayıştır, bir azgın heves ve iştiyaktır (arzudur). İdeoloji, olguların tetkikinden çıkarılsa bile ütopik (hayali) bir proje olmak durumundadır. Bu da insan iradesinin putlaştırılmasından ibarettir. İdeolojiler tahrikçi siyasetçiler ve yazarlarca, halkı tahrik eden sloganlarla belirli sınıf ve zümreler üzerinde tesirli olmak suretiyle iktidara gelmek veya memleketi istila etmek için hazırlanır. İdeal ise insanların hepsini kucaklar ve hepsine hitab eder. Türklerin Kızılelması, Türk milletinin hepsine hitab ederken, bir ideoloji olan komünizm, sadece işçi sınıfının hakimiyetini tanır.

Din ile ideoloji de birbirinden farklıdır. Hak dinlerin kaynağı ilahidir, yani Allah tarafından gönderilmiştir. İdeolojilerin kaynağı ise Allahü tealanın yarattığı insandır. Din bir inanç ve hukuk sistemi olup, kesindir. Zamana, şartlara, insanlara göre değişmez. İdeoloji ise daha ziyade fikir sistemi olup, insanlara ve zamana göre değişiklik arz eder. Bu bakımdan dinin devamlılığı yanında ideoloji belli bir zaman için geçerli olur.

İdeolojiler, ilim değildirler. Zira ilim külli bir hakikata ulaşır. Bu hakikat; siyasi rejimler, devlet şekilleri, milletler ve zümreler ne olursa olsun, daima kalıcı ve geçerlidir. İdeolojiler ise daima değişir ve şekil değiştirirler. Onlar yaşanmışa ve tarihe bağlıdırlar. İdeolojilerin karakteri insanların zihinlerini yiyip bitirmesi, onları düşünemez, imal-ı fikir edemez (fikir üretemez) hale getirmesidir.

2-)(Ideology) 1. Düşünyapı Dünya, evren, toplum ve
insanla ilgili duygu, düşünce ve inançlar toplamı.

2. Sınıflı
toplumlarda egemen sınıfların çıkarına hizmet edecek şekilde çarpıtılmış
gerçeklik kavrayışı.

3-)Siyasal veya toplumsal bir öğreti oluşturan, bir hükumetin, bir partinin, bir grubun davranışlarına yön veren politik, hukuki, bilimsel, felsefi, dini, moral, estetik düşünceler bütünü
Örnek:Bir başka milletin ideolojisini benimsemenin, topyekun intihar veya cinayetten başka bir şey olmadığından haberleri yok. S. Ayverdi

4-)Siyasal veya toplumsal bir öğreti oluşturan, bir hükumetin, bir partinin, bir grubun davranışlarına yön veren politik, hukuki, bilimsel, felsefi, dini, moral, estetik düşünceler bütünü.

5-)Terimin yaratıcısı Destutt de Tracy'ye göreideoloji, "ideler bilimi" dir, ideleri (geniş anlamıyle bilinç olaylarını), idelerin niteliklerini, yasalarını, gösterdikleri anlamlarla bağlantılarını ve kökenlerini inceler.

6-)(Küçültücü anlamda) Gerçekliği olmayan, soyut düşüncelere dayanan kuram.

7-)Kendine özgü verilere dayanarak geliştiğini sanan, gerçekte ise toplumsal ve ekonomik olayların dile gelişi olan, ancak bunun bilincinde olmayan, hiç değilse bu toplumsal olayların kendisini belirlediğini hesaba katmayan kuramsal düşünce. Bu anlam özellikle Marksçılarda çok kullanılır; onların diliyle, bir çağın, bir toplumun düşünceler (ideler) dünyası, bilinç yapısı toplumsal-ekonomik ilişkilerin ürünüdür, idelerle ilgili üstyapısıdır.

8-)Bk. düşüngüdüm

9-)Bk. düşünyapı

Bu bilgi faydalı oldu mu ?