İmla Nedir

İmla Nedir ? İmla Ne demek ?

1-)bir dilin, belli kurallar çerçevesinde yazıya geçirilmesi. Dildeki seslerin karşılığı olan harflerden meydana gelen alfabe, dilin yapısına uygun bir imla meydana getirir. Bu imla, uzun senelerin deneme ve değişikliği neticesinde belli kurallarda oturur. Bu ise o milletin kültürünü etkiler. Sık sık imla değişmesi, o milletin kültüründe kopukluğa ve karışıklığa yol açar. Dünyada kullanılan 770 çeşit dil içinde imla kuralları, fesahat (güzel ve açık konuşma) ve belagat (düzgün söz söyleme) bakımından en mükemmel dil Arabidir. Fransızca ve İngilizce konuşma dilleri, kullanılmayan seslerin bulundurulması, sesli ve sesdeşleri bir kaç çeşit değerlendirmesi sebepleriyle imlası en zor diller içinde yer alırlar.

Fonetik imla: Bir dilin konuşulduğu gibi, yani kelimelerin telaffuz edildiği şekilde yazılmasıdır. Dilin bu şekilde kullanılması birçok karışıklıklara yol açar. Böylece dil, ağız yani bölge konuşmalarına göre değişiklik göstererek, zorlanır. Fonetik imlanın zorlukları karışıklığa sebeb olmuş, harf inkılabından günümüze kadar yirmiye yakın imla kılavuzu yazılmıştır. Bu karışıklık bugün de devam etmektedir. Gerek Dil Kurumu, gerekse bu konu ile ilgilenenler, çıkan kılavuzlarda çeşitli görüşlere yer vermişler, ancak karışıklık bir türlü önlenememiştir.

Şekli imla: Kelimelerin ilk asli şekillerinin yazılmasıdır. Bölgeler arası farklılığı kaldıracağı için bu görüşü de tenkid edenler olmuştur. Konuşma dili, zamanla kelimelerin ilk şekillerinden uzaklaştığı için bazı sesleri kaybetmekte ve bazı yeni sesleri almaktadır.

Bu vaziyette gelişme ve değişmeye müsait olarak fonatik imla ile birlikte gramer kurallarını ve kelimelerin doğru şekillerini veren bir imlanın kabulü, en uygun imla şeklinde yorumlanmıştır. Türkçenin imlasında her sesi kendi harfi ile yazmak esası kabul edilmiştir. Yazı dilinin amacı, bir memlekette konuşulan dilin bölgeler arası farklılıklarını kaldırarak dilde birliği sağlamaktır. Eğer bu birlik sağlanamazsa haberleşme ve eğitimde birlik ve disiplin sağlanamaz.

Türkçenin bilinen en eski imlası Orhun Âbidelerindeki imladır. Türkçede bütün seslerin yazılması, gösterilmesi gerekirken abidelerde bile alfabenin özelliğinden dolayı imla kuralına tam uyulmamıştır. Bunda Türkçenin bilhassa büyük ses uyumunun etkisi vardır. Türkçede sekiz sesli için dört işaret kullanılmıştır. Azlığından dolayı sesli harfler, sesdeşlerin ince ve kalın şekilleriyle giderilmeye çalışılmıştır. Kelime başında ve ilk hece sonunda “a, e” yazılmamış, sonda yazılmış; “ı, i” ise başta ve ilk hece sonunda yazılmış, sonda yazılmamıştır. “o, ö, u, ü” başta ve ikinci hecede yazılmamış sonda yazılmıştır: (Bglr) (begler), bşblıg (beşbalığ), budn (budun), şidn (eşidin), rsnka (ersinka), tkuz (tokuz) gibi. Bazı hecelerde ünlüler hiç yazılmamıştır. Sesdeşlerde de düzensizlik görülmektedir. Bir kelime hem s, hem ş harfleri ile yazılmıştır. Fakat s ve ş yerine aynı işaret kullanıldığından; kişi-kisi, öküs-öküş, Türk-Türük gibi kelimeler iki ayrı şekilde yazılmıştır.

İslam harflerinin kullanılmasından sonra da imlada bazı karışıklıklar olmuştur. İslam harflerinde sesli harf yerine hareke kullanılmıştır.

İmlanın ıslahı üzerinde ilk duran Enderun-i Daniş olmuştur. Bundan başka bazı yazarlar, çeşitli şekilde okunabildiği ve karışıklıklara sebeb olduğu gerekçesi ile elif, vav ve kaf harfleri üzerinde durmuşlar ve bazı işaretler koymuşlardır.

1928 yılında kabul edilen Latin asıllı yeni alfabe 29 ses işaretine dayanır. İslam harflerinde bulunmayan sekiz ayrı ünlü kabul edildi. Böylece bir ünsüz, sekiz türlü ünlünün her biri ile başlatılınca 168 türlü ses meydana gelmektedir. Eski alfabede bulunan kaf ve kef harflerinin, yenisinde sadece k işareti ile gösterilmesi imlada birçok aksaklıklar doğurmuştur. Bunun gibi batı dillerinden Türkçeye giren bazı kelimelerin yazılması da mesele olmuştur. Tren, plastik, grub, gram, program gibi kelimeler bir süre sipor, tiren, pilastik, gurup, gıram, pırogram şeklinde yazıldı. Sonradan tekrar eski yazılış şekillerine dönüldü.

En iyi imla en kolay imladır. 1928’den sonra Türk Dil Kurumu, Latin harfleri tesbit edilirken, imla lügatı çalışmalarına da başladı. Bu lügat değişik zamanlarda, İmla Kılavuzu olarak birçok defa yayımlandı.

Halen Türkçede imlanın oturduğu ve bir düzene girdiği söylenemez. Bunda keyfiliğin büyük payı vardır. Ayrıca kullanılan kelimelerin imla olarak harflere bağlılığı yanında, konuşmadaki yeri, ikili bir durum ortaya çıkarmaktadır. Bu halde doğruluk ve yaygınlık meseleleri imlada göz önüne alınmalı, çözümü bu ikisinin ortasında aramalıdır. Ayrıca nisbet (i)si gibi seslerin dilde muhafazası gerekir. Çünkü bunların bir gramer ve mana vazifesi vardır. Sese dayalı bir imla köksüz ve çabuk değişiklik gösterir. İmlanın yazı hayatımızda geçirdiği merhaleler gözden geçirilirse, bu imlanın yerli yerine oturabilmesi için asırların geçmesi lazımdır. Nitekim eski imlamız, İslam dairesi içine girdiğimiz yıllardan ve ilk eserlerimizden sonra, yani 1100 yıllarından 1600 yıllarına kadar bir kararlılık gösterememiştir. Ancak beş yüz senelik bir denemeden sonra alfabemizin imkanlarına göre her kelime ve söz, kalıp haline gelmiş, ek ve köklerde kararlı bir imla ortaya çıkmıştır. Bunun yanında imla ile ilgili bazı hususlar Tanzimattan sonra tekrar ortaya çıkmış; Şemseddin Sami yeni bazı işaretler getirmiştir. Ancak bu yaygınlaşmamıştır. Teknoloji ve fen ilerledikçe yabancı kelimeler Türkçeyi istila etmektedir. Bununla birlikte imla kurallarında yeniden düzensizlik başlamaktadır. Tabii ki Avrupa dillerinden gelen kelimeler bunda büyük bir yekün tutmaktadır. Bunlar yeni alfabe içinde yer aldıklarından söylenişlerine göre yazılmalı, geldikleri dillerdeki imlalarına yer verilmemelidir.


2-)Yazım


3-)Doldurma, doldurulma.


4-)Bir dilin söz varlığını o dilde yürürlükte olan ses, şekil, köken vb. kurallara uygun olarak yazıya geçirme; dildeki sözleri kurallarına uyğun olarak yazma.


5-)Bk. sağyazı


Bu bilgi faydalı oldu mu ?

 


Dil
Anlamı
İngilizcesi İngilizce
Dictation.
İngilizcesi İngilizce
Orthography.
İngilizcesi İngilizce
Spelling.
İngilizcesi İngilizce
Orthography yazım.
İngilizcesi İngilizce
Filling up.
İngilizcesi İngilizce
Fill.
İngilizcesi İngilizce
Backfill.
İngilizcesi İngilizce
Charge.
İngilizcesi İngilizce
Embankment.

  • Dilekçede belirtilen Türkiye İhracat Kredi Bankası Anonim Şirketi’nin Türk Eximbank olan kısaltmasının Türk Dil Kurumu’nun İmla ve kısaltma ilkelerine uymadığı belirlenmiştir” ifadelerini kullandı.
  • Türk Dil Kurumu ( TDK ) , Komisyona 29 harf içerisinde ‘X’in olmadığı, İmla ve kısaltma ilkelerine uymadığı görüşünü iletti.

Sizde içinde İmla kelimesi geçen bir şeyler paylaşın !

İmla kelimesi anlamı 576 defa okunmuştur. [241030] İmla kelime anlamı, İmla nedir, İmla ne demek, İmla sözlük anlamı

Paylaş