İstihsan Nedir

1-)1. Kıyas denilen delilin iki kısmından birisi olan hafi (gizli, kapalı) kıyas, yani asl (hakkında açıkça hüküm bulunan şey) ile, fer' (hakkında açıkça hüküm bulunmayan şey) arasında müşterek (ortak) olan ve aslın hükmünün fer'e verilmesine sebeb olan illetin (vasfın, özelliğin), müctehid alim tarafından kolayca anlaşılamadığı kıyas.

İslam dininde din bilgilerinin elde edildiği ana kaynak dörttür: Kitab (Kur'an-ı kerim), sünnet (Peygamber efendimizin mübarek sözleri, işleri ve görüb de bir şey demedikleri hususlar), icma' (müctehid alimlerin bir işteki sözbirliği) ve kıyastır. Kıyas, müctehid alimin, fer'in (hakkında açıkça nass yani ayet-i kerime ve hadis-i şerif bulunmayan bir işin) hükmünü buna benzeyen ve hakkında nass bulunan bir işin (aslın) hükmüne benzeterek anlamasıdır. Aslın hükmünün fer'e verilmesine sebeb olan illet, müctehid alim tarafından kolayca anlaşılabiliyorsa, böyle kıyasa, kıyas-ı celi (açık kıyas) denir. Kolayca anlaşılamıyorsa, kıyas-ı hafidir (gizli, kapalı kıyastır). (Serahsi)

2. Müctehid alimin daha kuvvetli ve dine daha uygun gördüğü bir husustan dolayı, bir mes'elede benzerlerinin hükmünden hususi, özel bir hükme dönmesi, külli (umumi, genel) kaideye aykırı düşen hükmü alması; başka bir ifade ile, müctehid alimin, celi kıyasa aykırı olan delilin hükmünü alması. Fıkıh ilminde istihsan sözü geçince bu mana kastedilir.

İstihsanın dayandığı deliller vardır. Bunlar; ayet-i kerime, hadis-i şerif, icma, kıyas-ı hafi ve zarurettir. Mesela, kıyas-ı celiye ve külli kaideye göre mevcut olmayan, yok olan bir şey üzerine akd, (anlaşma, sözleşme) yapmak batıldır, hükümsüzdür. Bu sebeble istisna' yani bir san'at sahibine sipariş vererek, tarif ederek bir şey mesela bir ayakkabı yaptırmak üzere akd (anlaşma, sözleşme) yapılamaz. Çünkü, ayakkabı akd esnasında henüz mevcut değildir, yoktur. Fakat bu türlü akde göre muamele, iş yaptırmak her devirde yapılageldiğinden ve bu hususta icma' (müctehid alimlerin sözbirliği) meydana geldiğinden, kıyas-ı celi terkedilmiş, böyle bir muamelenin caiz olduğuna, olabileceğine hükmolunmuştur. (Serahsi)

Zevcin (kocanın) zevcesi(hanımı) için de kendi mülkünden onun izni (haberi) olmadan fıtrasını vermesi istihsanen caizdir. (İbn-i Âbidin)

2-)güzel bulma, beğenme

3-)Beğenmek, güzel bulmak. Bir şeyin iyi olduğu kanaatında bulunmak. Beğenilmek.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?