Kalb Nedir

1-)KALB



Gönül, yürek, öz her şeyin ortası, özü. Göğsün sol tarafında, konik şekilde kan dolaşımın temin eden organ

İnsan ruhunun sevgi ve nefret gibi duyularının merkezi olan yere de kalb denilmiştir. Bu ruhi duyuya kalb denilmesi, teşbih iledir. Bedendeki kalbin beden ivin önemi ne ise ruhun kalbinin de insan için önemi o derecede önemlidir.

Kur'an-ı kerim'de Allah Teala şöyle buyurmaktadır: "Gerçek mü'minler yanlarında Allah zikredilince kalbleri titreyenlerdir" (en-Enfal, 8/2).

"Şüphesiz maddi gözler köretmez ama göğüslerde olan kalpler körelir" (el-Hacc, 22/46). Bu ayet-i kerimelerde anlatılan manevi kalbtir. Kalb iman merkezi olan duyudur. Nitekim Allah Teala "İnananların kalpleri Allah'ı anmakla yatışır. İyi bilin ki kalpler ancak Allah'ı anmakla yatışır" (er-Rad, 13/28). "Allah onların kalblerini ve kulaklarını mühürlemiştir" (el-bakara, 2/7). Buyurmuştur. Bu ayet-i kerimeler imanın kalple alakalı oludğunu anlatmaktadır. Aynı konuda bir başka ayette şöyle buyurulmuştur:

"Hayır, onların işleyip kazandıkları şeyler kalplerinin üzerine pas olmuştur" (el-Mutaffifin, 83/4).

İslam kültüründe kalb (gönül)'e çok geniş yer verilmiştir. Allah sevgisinin muhafaza edileceği yer, sevgi, muhabbet, kin ve nefretin hissedildiği ruhun ulvi bir özelliği olduğu kabul edilmiştir: "İnsan vücudunda bir et parçası vardır o düzelirse bütün vücud düzelir, o bozuk olduğunda bütün vücud ifsad olur. İyi bilin ki, işte o et parçası kalbtir" (Buhari, İman, 39; Müslim, Musakat, 107; İbn Mace, Fiten, 14). Ma'rifet yani Allah'ı bilmek ve tanımak kalbin işidir (bk. Buhari, İman, 13). Hased, gazab ve nefret gibi kötü duyular kalpte bulunduğu gibi iman, Allah korkusu, hilm ve takva da kalbe ait fiillerdir (Nesai, Cihad, 8; Müslim, İman, 230; Tirmizi, Fiten, 26; Ahmed b. Hanbel, V, 71).

Duaların kabul edilmesi içinde gerekli olan kalbin kötü duygu ve hasletlerden uzak tutulmasıdır. Bundan dolayı Hz. Peygamber (s.a.s) dualarında Allah Teala'dan selim bir kalb istemiş ve bunu ümmetine öğretmiştir (bk. Buharı, Deavat, 33, 44; Müslim, Deavat, 49).

Mü'mine yakışan kalb'e Allah sevgisini yerleştirmek için onu Allah sevgisinin dışında mal, mülk, para gibi dünyalık şeylerin muhabbetinden uzaklaştırmaktır. Fani olan her şeyin sevgisi geçici, yalnızca Allah sevgisi bakidir. Kalb ile ilgili olarak Türkçe de "Kalp kırmak, gönül almak, gönülden gönüle yol varmış ve kalbini kazanmak" gibi deyimler bir hayli fazladır.

Hz. Peygamber Allahu Teala'ya dua ederken şöyle dua ederdi: "Ey kalbleri (iman ve iyilikte) sabitleştiren Allahım. Kalplerimizi senin dinin üzere sabit kıl" (İbn Mace, Mukaddime, 13).

Bu hadis-i şeriften anlaşıldığı gibi, imanın yeri kalb olduğu gibi İmansızlığın ve küfrün de yeridir. Bundan dolayı ayet-i kerimede Allah'ın kafirlerin kalplerini mühürlediği anlatılmıştır. Kalbin nasıl mühürlendiği meselesine gelince, mühür zarf, kap ve örtü gibi şeylerde olur. İnsanların kalpleri ulvi ilimlerin ve bilgilerin kabı zarfı gibidir. Nitekim bir hadis-i şerifde Hz. Peygamber (s.a.s) şöyle buyurmuştur: "Kul bir hata yaptığında kalbinde siyah bir leke olur, eğer günah işleyen döner, tevbe ederse kalbi parıldar. Eğer tekrar günah işlerse bu siyahlık kulun bütün kalbini kaplar. İşte bu Allah Teala'nın"Hayır, doğrusu onların yaptıkları kalplerini paslandırmıştır" (el-Mutaffifin, 83/14) ayetinde anlatılandır" (Tirmizi, Tefsiru Sure, 83, 1). İşte kalbin mühürlenmesi bu şekilde olur. Başlangıç itibariyle ve sebep olması cihetiyle, kalbin mühürlenmesi kulun kesbidir. Yaratan Allah olması cihetiyle Allah'ın yaratmasıdır (Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, İstanbul 1935, I, 214).

Zübeyir TEKKEŞİN

2-)Allahü teala ayet-i kerimelerde mealen buyurdu ki:

Biliniz ki kalbler zikr ile (Allahü tealayı anmakla) rahat bulur. (Ra'd suresi: 30)

Kalbleri bozuk olanlar, hakkı örtmek, fitne, fesad çıkarmak için Kur'an-ı kerimden yanlış mana çıkarır, yanlış yola saparlar. (Âl-i İmran suresi: 7)

Kalb salih (iyi) olunca, beden de salih olur. (Hadis-i şerif-Îtikadname)

Müslüman müslümanın canına, malına ve ırzına saldırmaz. Allahü teala, bedenlerinizin kuvvetine, güzelliğine bakmaz. Amellerinize de bakmaz. Kalblerinize ve niyyetlerinize bakar. (Hadis-i şerif-Müsned)

Kalb, Allahü tealadan başkasına tutulmuş ise yıkılmış demektir. Bir işe yaramaz. Niyet doğru olmadıkça, hayırlı işlerin, yardımların ve adete uyarak yapılan ibadetlerin, yalnız hiç faydası olmaz. Kalbin Allahü tealadan başka hiçbir şeye düşkün olmaması da lazımdır. (İmam-ı Rabbani)

Nurlu, temiz kalb, şeriate uymağı sever. Kararmış kalb, kötü arkadaşa, nefse, şeytana, uymağı sever. (Muhammed Hadimi)

Bir kimsenin kalbinde hased bulunur, kendisi buna üzülür, bunu istemezse, bu günah olmaz. Kalbde bulunan hatıra (düşünce) günah sayılmaz. Hatıranın kalbe gelmesi insanın elinde değildir. Kalbinde hased bulunmasından üzülmezse veya arzusu ile hased ederse, günah olur, haram olur. (Muhammed Hadimi)

Mü'minin kalbi, Allahü tealanın evidir ve güzel huyların yeridir. Kalbinde kötü, çirkin düşüncelere yer vermek, çirkinleri güzellere ortak etmek olur. (Muhammed Hadimi)

Kalbe gelen lekeleri temizlemek için, günahlarından dolayı tövbe, istiğfar etmeli, pişman olmalı ve Allahü tealaya sığınmalıdır. (İmam-ı Rabbani)

Kalbin itminanı (huzuru), zikr (Allahü tealayı anmak) iledir. Fen bilgileri ile bularak, anlayarak değildir. (İmam-ı Rabbani)

Kalbin tasfiyesi, temizliği, şeriate (İslamiyete) uymakla, sünnetlere yapışmakla, bid'atlerden (dine sonradan sokulan değişikliklerden) kaçmakla ve nefse tatlı gelen şeylerden sakınmakla olur. Zikr ve mürşidi (hocasını) sevmek bunu kolaylaştırır. (İmam-ı Rabbani)

Allah korkusundan ağlamak, kalbin cilasıdır. Kahkaha ile gülmek kalbin zehridir. (Abdülhakim bin Mustafa)

Kalb kırmaktan çok sakınınız. Allahü tealayı en ziyade inciten küfrden sonra, kalb kırmak gibi büyük günah yoktur. (İmam-ı Rabbani)

Ol fakir ki yüzün bakar

Gözlerinin yaşı akar

Mü'min olan kalb mi yıkar

Boynuna lanet mi takar

Sakın incitme bir canı

Yıkarsın Arş-ı Rahmanı

(Alvarlı Muhammed Lütfi)

2. Tasavvuf yolunda birinci mertebe.

Tasavvuf yolunda ilerlemeye kalbden başlanır. Kalb madde değildir. Maddesiz, ölçüsüz olan Âlem-i emrdendir. Bu yolda (tasavvuf yolunda) kalbi geçtikten sonra, kalbin üstünde olan (ruh) mertebelerinde ilerlenir. (İmam-ı Rabbani)

3-)Bk. yürek

Bu bilgi faydalı oldu mu ?