Komşu Nedir

1-)Alm. Nachbar (-in (f)) (m), Fr. Voisin (-e (f) ) (m), İng. Neighbor. Toplum hayatında, fertlerin birbirleriyle ev, ticarethane, arsa vs. sebebiyle olan bitişik veya yakınlık hali.

Komşuluk, insanların toplum halinde yaşamalarının zaruri bir neticesidir. Komşu, komşuya daima muhtaçtır. İnsan toplumunda, aile fertleri arasındaki yakınlık münasebetleri ilk sırayı alır. Âile fertlerinden sonra birbirine en yakın olan komşulardır. Hatta öyle denebilir ki, komşunun canı, malı, namusu ve şerefi, komşuya emanettir. “Ev alma, komşu al!” sözü, bu gerçeği ifade etmek için söylenmiştir. İyi komşu, insanın huzuruna, saadetine, kötü komşu da felaketine sebeb olur.

Toplum hayatının vazgeçilmez bir unsuru olan komşular arasındaki münasebetleri, bütün ilahi dinler ve hukuk sistemleri bir düzene bağlamıştır. Komşuluk hukukuna riayet edilen toplumlarda huzur ve emniyet sağlanmıştır. Komşusu açken karnı tok yatan toplumlarda daima düşmanlık, kin, haset ve her türlü kötülük zuhur etmiştir. Komşuların birbirleriyle iyi münasebetler içinde olmaları toplumun huzur ve saadetine sebeb olur.

Türk toplumunda komşuluk münasebetlerinin önemli bir yeri vardır. Bugüne kadar uzanan iyi komşuluk münasebetlerinin kökü, bin yıla ulaşan bir geçmişe dayanır. Türklerin İslamiyeti kabulünden sonra, beşeri münasebetlerin her kisiminde köklü değişiklikler olmuş, her türlü örf ve adetlerinde İslam ahlakına uygunluk görülmüştür.

İslamiyet, komşusunun hakkını gözetmeyi ehemmiyetle bildirmiştir. Onların canlarını, mallarını, namus ve şereflerini korumayı bir vazife olarak yüklemiştir. Bunun için her Müslümanın, salih (iyi) komşular arasında ev araması lazım olduğunu emretmiştir. Hadis-i şerifte; “Ev satın almadan evvel, komşuların nasıl olduğunu araştırınız! Yola çıkmadan evvel, yol arkadaşınızı seçiniz!” buyruldu. Onlara yardım etmek, hatırlarını sormak, üzüntülü, kederli zamanlarında teselli etmek, sevinçlerini paylaşmak, onları incitecek davranışlardan sakınmak İslamiyetin emridir. Allahü teala, Nisa suresi 36. ayetinde mealen; “Allah’a kulluk edin, O’na hiçbir şeyi eş tutarak şirk koşmayın; anaya babaya iyilik edin. Akrabanıza, öksüzlere, yoksullara, yakın komşuya, yanınızdaki arkadaşa, yolda kalmış yolcuya, hizmetinizde bulunanlara iyilik yapıp, yardımda bulunun.” buyurmaktadır. Peygamber efendimiz de; “Komşuya hürmet etmek, anaya hürmet etmek gibi lazımdır.” buyurdu.

Komşuya hürmet, onunla iyi geçinmektir. Onun aç olduğunu bilerek tok yatmamaktır. Allahü tealanın kendisine ihsan ettiği rızıklardan ona da vermelidir. Onu incitecek söz ve hareketlerde bulunmamalıdır. Sevgili Peygamberimiz; “Cebrail bana komşu hakkında o kadar tavsiyelerde bulundu ki, ben komşuyu komşuya varis yapacak sandım.” buyurmaktadır. Bir defa da: “Vallahi tam iman etmiş olmaz.” buyurdu. Ve bunu üç kere tekrarladı. Eshab-ı kiram; “Ya Resulallah, kim bu?” diye sordular. “Şerrinden komşuları emin olmayan kimse.” cevabını verdiler ve ilave ettiler: “Allah’a ve ahiret gününe iman eden, komşusuna iyilik etsin, Allah’a ve kıyamet gününe inanan misafirine ikram etsin, Allah’a ve ahirete inanan, ya hayır söylesin, ya sussun!”

İslamiyet, Müslüman olmayan zımmi komşuya bile iyilik yapmayı bildirmiştir. Hadis-i şerifte; “Zımmi komşunun bir hakkı, Müslüman komşunun iki hakkı, akraba olan komşunun üç hakkı vardır.” buyruldu. Komşusunun evine, pencerelerine bakmayı yasak etmiştir. İslamiyette komşu sayılacak evlerin adedi, zamanın şartlarına ve insanın yardım kudretine göre değişir. Her taraftan birer, ikişer ve nihayet kırk ev komşuluk hakkına malik olur. Komşunun yaptığı eziyetlere ve cahilce hareketlerine sabretmeli, karşılık vermemelidir. Komşularına nasihat etmeyen, güler yüzlü, tatlı dilli davranmayan, ziyarette bulunmayan, hastasını ziyaret etmeyen kimse komşu hakkını yerine getirmemiş olur.

Komşunun çocuklarını okşamalı, nasihat etmeli günah işlememelerini tatlı dil ile söylemelidir. Hadis-i şerifte buyruldu ki: “Evinizde pişen yemekten komşunuzun hakkını veriniz.” buyruldu. Ödünç istediğinde hemen vermeli, sıkıntıya düşünce imdadına yetişmelidir.

Türk Medeni Kanunu’nda komşuluk hakları ile ilgili birçok maddeler yer almaktadır. Bir gayrımenkulün malikinin, komşu gayri menkulün malikine karşı belirli şeyleri yapma veya bunlardan kaçınma borcu vardır. Bu mükellefiyetleri şöyle sıralamak mümkündür:

1. Zarar ve rahatsızlık vermekten kaçınma (mad.661).

2. Komşu arsaya zarar verecek kazı ve inşaat yapmamak (mad.662,656).

3. Komşu gayri menkuldeki ağaç ve köklerin kendi arazisine geçmesine katlanma (mad.664, 665).

4. Dikilecek şeyler hakkındaki hükümlere uyma (mad.665).

5. Kendi kendine akan suların akışını kesmeme (mad.666).

6. Kurutulacak bataklık sularına katlanma(mad. 667).

7. Mecraların geçirilmesine katlanma (mad.668, 669).

8. Hail (perde, engel) koyma mecburiyeti (mad.673)

9. Komşuların müşterek olarak faydalandıkları tesisatın yapılması ve korunması masraflarına katılma (mad.674).

10. Komşu gayri menkul için gerekli zaruri geçit hakkını tanıma.

Kat mülkiyetinden doğan komşuluk hakları da ilgili kanunda düzenlenmiştir.

İslam hukukundaki komşuluk haklarını ilgilendiren hükümlerden bazılarıMecelle’de şöyle düzenlenmiştir:

Madde 1198- Komşusuna “zarar-ı fahiş” yapamaz. Kullanmaya mani olan şeyler, zarar-ı fahiştir. Demirci dükkanı, değirmen, bitişik binayı sallarsa veya fırın dumanı, yağhanenin pis kokusu, harman tozları, bitişik evde oturulamayacak kadar sıkıntı verirse; değirmenin, bostanın su yolu, evin temelini, duvarını gevşetirse; çöplük bitişik evin duvarını çürütürse; harman yerine bitişik yapılan yüksek bina, harmanın rüzgarını keserse; manifaturacı dükkanı yanında yapılan aşçı dükkanının dumanları kumaşlara zarar verirse; lağım, kanalizasyon yollarının sızıntılarından komşu duvarı zarar görürse; sonra yapılanlar zarar-ı fahiş olup, men edilirler.

Madde 1201- Evin havasını, manzarasını, güneş görmesini kapatmak, zarar-ı fahiş sayılmaz. Bir odanın ziyasını (ışığını) tamamen kesmek, zarar-ı fahiş olur.

Madde 1210- Arada müşterek olan duvarı, biri ötekinin izni olmadıkça yükseltemez ve üzerine bina yapamaz.

Madde 1192- Herkes mülkünü dilediği gibi kullanır. Fakat, başkasının hakkına dokunursa, bu kullanması sınırlanır. Mesela, İslamiyette kat mülkiyeti vardır. Fakat, üst kat sahibinin apartmanın temelinde ve alt kat sahibinin de çatıda hakkı vardır. Birisi, ötekinin izni olmadıkça, kendi katını yıkamaz.

Madde 1200- Bir evin kanalizasyonundan, komşunun evine sızarak zarar verirse, tamir etmesi lazım olur.

Madde 1212- Komşusunun su kuyusuna yakın lağım yaparak, kuyu kirlenirse, tamiri mümkün olmazsa lağım oradan kaldırılır.

Madde 1308- Ortak mülkün tamiri, hisselere göre ortaklaşa yapılır. Hisse sahiplerinden biri yok ise ve tamir edecek kimse hakimden izin alırsa, masraftan ötekine düşen payı ondan isteyebilir.

Madde 1321- Nehirlerin, göllerin, barajların tamirini beytülmal yani devlet yapar. Devletin parası yetişmezse, istifade edenlerden toplanır.

Komşulukla ilgili hadis-i şerifler:

Komşusunun aç yattığını bildiği halde, kendisi tok yatan kimse, layıkı ile iman etmiş değildir.

Kulun imanı, kalbi doğrulmadan, kalbi de dili doğrulmadan doğrulmaz ve komşusu zulmünden emin olmadan da Cennet’e giremez.

Civarındaki komşu ile iyi geçin ki Müslüman olasın.

Kıyamet gününde ilk hasımlar komşulardır.

Komşunun miras gibi hakkı vardır, o da komşuluk hakkıdır. Eğer Müslüman ise sende iki hakkı vardır. Biri komşu hakkı, biri de Müslüman hakkı.

Kapısı, kapına bakan komşu daha çok hak sahibidir.

Gördüğü iyilikleri gizleyip, gördüğü kötülükleri teşhir eden kötü komşudan Allah’a sığının.

Çok namaz kılan, oruç tutan, sadaka veren, fakat dili ile komşularını incitenin gideceği yer Cehennem’dir.

Geniş ev iyi komşu Müslümanın saadetindendir.

Komşu hakkının ne olduğunu biliyor musunuz? Yardım isterse yardım edin, borç isterse borç verin, fakir ise ihtiyacını görün, hasta olursa ziyaretine gidin, ölürse cenazesinin arkasından gidin, sevinirse sevinin. Üzüntülü zamanında hal ve hatırını sorun, üzülmeyin deyin. Rüzgarına mani olmamak için ona bakan duvarı çok yüksek yapmayın. Yediğiniz meyveden ona gönderin, veremezseniz gizli yiyin. Çocuğunuzun eline yiyecek verip dışarı çıkarmayın. Yemeğinizin kokusu ile komşuları üzmeyin. Pişirdiğiniz yemekten bir tabak da ona gönderin.

Çorba pişirdiğin zaman suyunu çoğalt; sonra komşularından bir ev halkının durumuna bak da, o çorbadan onlara da bir iyiliğin dokunsun.

Sıkıntıya düşen komşusuna yardım eden, sıkıntısını gideren kimseye, Allahü teala kıyamet günü kıymetli elbise giydirecektir.

Allahü teala, bir salih Müslümanın hürmetine, komşularından binlerce belayı, felaketi uzaklaştırır.

Kendisinin iyi mi, kötü mü olduğunu anlamak isteyen kimse, salih, halis olan komşularının kendisi hakkında ne dediklerini öğrensin! İyi kimsedir diyorlarsa, ind-i ilahi’de iyi olduğunu anlasın.

Komşulukla ilgili atasözleri:

Komşu hakkı büyük, saymayan hödük!

Komşu komşudan huy kapar.

Komşu komşunun külüne muhtaçtır.

Komşuda pişer, bize de düşer.

Komşunun tavuğu komşuya kaz görünür.

Komşuna tavuk iste ki, Allah sana kaz versin.

2-)Ev satın almadan evvel, komşuların nasıl olduklarını araştırınız! Yola çıkmadan evvel, yol arkadaşınızı seçiniz! (Hadis-i şerif-Şir'at-ül-İslam)

Komşuya hürmet etmek ana-babaya hürmet etmek gibi lazımdır. (Hadis-i şerif-Şir'at-ül-İslam)

Allahü teala, bir salih müslüman hürmetine, komşularından binlerce belayı, felaketi uzaklaştırır. (Hadis-i şerif-Şir'at-ül-İslam)

Komşusunun aç yattığını bildiği halde, kendisi tok yatan, kamil (imanı olgun, tam) bir mü'min değildir. (Hadis-i şerif-Nisab-ül-Ahbar)

Hukuk-i ibad, kul hakkını gözetmektir. Kul hakkının en önemlisi, ana-baba hakkıdır. Tatlı dil ile, güler yüzle, yardımlarına koşmakla, onların gönüllerini kazanmaya çalışmalıdır. Sonra komşu hakkı, hoca hakkı, karı-koca hakkı, arkadaş hakkı, sonra hükumetin hakkı gelir. (Abdülhakim bin Mustafa)

Dünyada en kıymetli şey; müslüman, salih, Allahü tealanın ve mahlukların haklarını bilen ve gözeten komşudur. Herhangi bir kimseye yapılması haram olan bir fenalık, komşuya yapılırsa, günahı katkat daha fazla olur. Herhangi bir kimseye yapılması sevab olan bir iyilik, komşuya yapılırsa, sevabı katkat daha fazla olur. (Seyyid Alizade)

Kafir olan komşuyu da incitmemek, ona da iyilik yapmak, ihsan etmek lazımdır. (İbn-i Hacer-i Mekki)

3-)Konutları yakın olan kimselerin birbirine göre aldıkları ad.

4-)Sınır ortaklığı bulunan, mücavir
Örnek:Komşu bahçeler arasında da pek kullanılmayan yan kapılar vardı. Ç. Altan

Bu bilgi faydalı oldu mu ?