Kopuz Nedir

1-)eskiden beri Türklerin kullandıkları, bugün Altay Türklerinde rastlanan bir çeşit musiki aleti. Bakşı ve ozanların sagu ve destan okurken çaldıkları bu saz, Türk memleketlerinde daima rastlanan bir çalgı aletidir. Kaynakların haber verdiğine göre Uygur ülkelerinde ve diğer Türk boylarında görülen kopuz, Divanü Lügati’t-Türk’te de yer almıştır. Hatta bu kelime ile ilgili olarak; kobzamak, kobzatmak, kobzaşmak, kobzalmak kelimelerine de rastlanmıştır.

Bir çeşit kemana benzeyen kopuz üç-üç buçuk ayak boyundadır. Üzerinde at kılından, bükülmüş iki kiriş gerilmiştir. Kopuz, Türk hayatında eskiden beri varlığını sürdürmüş, hatta şairlerimiz şiirlerinde bu kelimeye yer vermişlerdir. Aslında üç telli bir saz olan kopuz, zamanla değişikliğe uğramış; ozanların çaldığı kopuza, “kopuz-ı ozan”; Garp Türklerinin kullandıkları kopuza da “kopuz-ı Rumi” denmiştir. Kopuz-ı ozan üç, kopuz-ı Rumi beş tellidir.

On yedinci yüzyıldan sonra Türk cemiyetlerinde, eskiden olduğu gibi kopuza pek önem verilmez. Hatta edebiyatımızda bu çalgı aletine pek yer verilmez olmuştur. Bununla ilgili olarak mütercim Âsım Efendi Burhan-ı Kati adlı eserinin “berbat” maddesinde, bu kelime için, “kopuz dedikleri saza denir” demektedir.

Bugün Altay Türklerinde yaşayan bu çalgı ile eskiden sagular, koşuklar, yırlar terennüm edilmiştir. Diğer Türk boylarında, mesela Garp Türklerinde kopuz, yerini saza bırakmıştır. Böylece eskinin bir devamı gibi görünen ve şiirlerini saz eşliğinde söyleyen halk şairleri ortaya çıkmıştır.

2-)Ozanların çaldığı telli Türk sazı
Örnek:Oralarda aşıklar, halkı coşturmak için ozanların kopuzlarını çalıyorlar. O. S. Orhon

3-)Boğaz, dar yer.

4-)Ozanların çaldığı eski bir telli Türk sazı.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?