Korozyon Nedir

1-)Alm. Korrosion (f), Fr. Corrison (f), İng. Corrosion. Özellikle oksijenin olmak üzere, çevrenin, maddeyi fiziki ve kimyevi olarak bozması olayı. Her ne kadar seramik, ahşap, plastik ve lastiğin dış yüzleri, bazı gaz veya sıvılarla temasa geldiğinde bozulma gösterirse de, korozyon deyimi, genel olarak metaller için kullanılır. Korozyonun en çok rastlananı paslanmadır.

Metal olmayan maddelerin korozyon özellikleri, modern teknolojide çok önemli ise de, normal atmosferik şartlardan daha fazla etkilenen metallerin korozyonu üzerine pekçok araştırmalar yapılmıştır. Maddenin korozyon sebebiyle bozulmasının boyutu, kendi kimyevi özelliklerine ve çevrenin madde ile olan ilişkisine bağlıdır. Mesela, bir sanayi ortamı içinde bulunan demir, bir müddet sonra demir oksid (Fe2O3H2O) halini alır. Yani demir paslanır. Meydana gelen bu pas, oksijen ve suyu geçirir. Bu sebepten pas altındaki demir, paslanmaya devam eder. Bu olay demirin tamamen pas almasına kadar sürer. Mesela, sanayi ortamında bulunan bakır durumunda ise korozyon sonucu CuSO4 3Cu(OH)2 meydana gelir, bu ise demirdekinin tam tersine olarak havanın metale erişmesini önleyen bir boya tabakası gibi davranır.

Korozyonun oluşu: Korozyon, maddenin daha kararlı bileşikler meydana getirme eğilimi olarak kabul edilebilir. Korozyon sonucu ortaya çıkan maddeler, genellikle saf metalin elde edildiği bileşiklerdir. Mesela, demir paslandığında ortaya çıkan oksidler, tabiattaki demir cevherinde rastlanan bileşiklerdendir.

Korozyon, genellikle bir elektrokimyasal olaydır. Korozyona uğrayan metal, küçük bir galvanik pil gibi davranır. Metalin yüzeyinde, metal iyonize olur. Metalin iki bölgesi arasında veya aynı ortamdaki iki farklı metal arasında elektron akışı olur. Bu şartlar altında metal, -daha çok pozitif oksidasyon reaksiyonu değeriyle- anodu meydana getirir ve iyonize olur. Daha çok negatif oksidasyon reaksiyonu değeriyle, diğer metal kısmı katodu hasıl eder ve kimyasal olarak reaksiyona girmez. Çevre ise elektrolit olarak vazife yapar. Mesela, demir çatı için alüminyum çivi kullanılırsa, katot durumunda olan demir çatı, çivilerin civarında korozyona uğramaz. Ancak, demirle temasta olmadıkları zamana göre, anod durumda olan alüminyum çivi birkaç defa daha hızlı korozyona uğrar.

Tek parça bir metalde, bazen metalin kristal yapısının şekil değiştirmesinin bir sonucu olarak meydana gelir. Şekil verme ve imalat sırasında, kristaller, çapı 1 mm’den daha küçük olan kristallere parçalanır. Bu parçalar, birbirine benzemekle beraber yönleri farklıdır. Bu fark sebebiyle her bir parça biraz farklı oksitlenme değerine sahiptir. Eğer böyle bir metalin dış yüzü, mesela tuzlu su gibi, korozyona sebep olacak bir sıvı ile temasa gelirse, iki parçacık arasında küçük bir pil hasıl olur. Anod parçacığı korozyona uğrarken, katot kendini muhafaza eder.

Korozyon çeşitleri: Çevre ve maddeye bağlı olarak çok değişik korozyon çeşitleri mevcuttur. Galvanik korozyon, iki farklı metalin aynı elektrik iletken ortamda bir araya geldiklerinde meydana gelir. Oksitlenmeye daha fazla dirençli olan metal katod olurken, diğer az dirençli olan metal anod olur ve bu metal, hızlı bir korozyona uğrar.

Diğer bir tür korozyon da, metali saran iletken sıvının homojen olmaması sonucunda ortaya çıkar. Katod ve anod, iyonların yoğunluk farkından doğar. Bazan da korozyon, metal üzerinde küçük delikler şeklinde meydana gelir. Bu koruyucu kaplamanın yerel eksikliği sonucu görülebilir.

Korozyon, ayrıca metalin işlenmesi sırasında ortaya çıkacak gerilmelerle beraber meydana gelerek çatlaklara sebeb olur. Bu türde gerilmenin yapıldığı yerlerde korozyon çabuk ilerler ve bunun sonucu meydana gelecek kırılma ani olur.

Kristallerin parçalanmasından meydana gelen parçacıklardaki gerilmeler veya aralarındaki yabancı maddeler de korozyona sebep olabilir. Korozyona sebep olabilecek ortamda bu parçacıkların sınırları anod olurken, kendileri katod olurlar.

Korozyonun önlenmesi: Çevrede yapılacak değişiklik, korozyona önemli şekilde tesir eder. Maddenin saf olmamasının korozyonu çabuklaştırdığı tesbit edilmiştir. Bazı türlerin de korozyonu önlediği anlaşılmıştır. Boya, metallerdeki korozyonu önlemek için çok iyi bir tedbirdir. Çünkü havanın nüfuzunu önlemektedir. Her ne kadar boya da atmosfer etkisinde bozulma eğilimi gösterirse de bu çok yavaştır. Uygun alaşımların kullanılması, metalleri korozyona karşı mukavim kılar. Mesela pirince, alüminyum ilavesi korozyonu azaltır.

Elektro-kaplama da korozyonu azaltır. Nikel ve krom gibi metaller bu maksatla kullanılır. Plastik, seramik ve lastik gibi malzeme ile metaller kaplanarak korozyona mukavim hale getirilebilir.

Korunacak metalin korozyon işleminde katod haline getirilmesi ve anodun yok edilmesiyle de koruma yapmak mümkündür. Bu teknik yaygın bir şekilde, gömülü hava gazı ve su borularının korunmasında kullanılır. Anodu feda etmek yerine, uygun büyüklükte elektrik yükünün kullanılması da mümkündür.

2-)Teknik alanda ve günlük hayatta madenlerin elektriksel, kimyasal veya mekanik nedenlerle aşınması.

3-)Bk. rüzgar aşındırması

4-)Bk. yenim

5-)Kimyasal aşınma

6-)Bk. aşınma(II)

7-)Aşınma.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?