Maşatlık Nedir

1-)Müslüman olmayan kişilerin öldükten sonra gömüldükleri mezarlıklara verilen isim. Fatih Sultan Mehmed Han, İstanbul’u fethettikten sonra, İslam dini inancının dışındaki yabancılara kendi din ve inançlarına göre ibadet etmelerini serbest bıraktı. İzinle yaşadıkları şehirlerde ölen Yahudi, Hıristiyan ve diğer yabancılara ayrı bir mezarlık kurma ruhsatı da verildi. Bunun neticesinde mevcut gayri müslim mezarlıkları “maşatlıkları” meydana geldi. Daha sonraki yıllarda İstanbul’da ve diğer şehirlerde gayri müslim sayısının artması üzerine maşatlık sayısı da arttı.

Bütün maşatlıkların en belirgin özelliği mezar taşlarının düz olması ve üzerinde altı köşeli yıldız işaretinin bulunmasıdır. İlk zamanlarda, maşatlıklardaki mezarlara taş dikilmezdi. Daha sonraki yüzyıllarda taş dikme geleneği ortaya çıktı.

İstanbul’dan başka Edirne, Erdek vs. gibi yerlerde de maşatlıklar meydana geldi.

2-)MAŞATLIK



Müslüman olmayan topluluklardan Yahudi ve Hristiyanlar, özellikle Yahudilere ait mezarlık hakkında ülkemizde kullanılan bir kelime. Müslümanlar, ölülerini gömdükleri yere kabir, makber, mezar, merkad, türbe gibi kelimeler kullanırlar. Dolayısıyla Arapçada makbere, Farsçada (kabristan), Türkçe mezarlık'la ifade ettiğimiz anlamı ihtiva eder. Mazat, Arapça "meşhet" kelimesinden gelmiş olmalıdır (şehidin gömüldüğü yer anlamında). İbrani dilinin Arapça ile aynı Sami dil grubu içinde olduğu gözden uzak tutulmasa da, bu kelimenin ilkin nasıl şimdiki anlamda kullanılmağa başlandığı pek bilinmemektedir.

Hiç bir varlık, ölüsüne insan kadar ihtimam göstermez. Tarih boyunca insanlar ölülerini gömerek, yakarak inançlarına göre bir cenaze geleneği sürdürmüşlerdir. Mezar yapma ve cenazeyi koruma, dini inançları, ahirete inanmayı delillendiren en eski işaretlerden biridir. Kaya mezarları, tümülüsler, mastabaslar, piramitler, nekropoller, hipojeler, kurganlar, stupalar, kutukomplar, kriptoslar, dakmalar, kümbet ve türbeler hep dini inançları aksettiren mezar tipleridir.

Eski çağda, yeraltı galerilerinden oluşan "nekropol" denilen mezarlıklar vardı. Mısır'da M.Ö. IV. yüzyıl sonralarında Yunanistan'da ve Roma'da mezarlıklar şehir dışına ve yol kenarlarına yapılmaya başlandı. Hristiyanlığın ilk devresinde Hristiyanlar ölülerini Ketokomplarda gömüyorlardı. Onlar putperestlerle aynı yere gömülmek istemediler. Jirome, o zaman Hristiyanların cenaze törenlerinde siyah değil beyaz giyindiklerini, cenazeye temastan çekinmediklerini, yas tutmadıklarını, ancak Mezmurları okuduklarını söyler. Onlar ölülerini gömdükleri yere "coemeteria" (Uyuma yerleri) diyorlardı. M.S. VI. yüzyıldan itibaren batıda Hristiyanlar mümkün olduğu kadar bir aziz mezarının yakınına gömülmeye çalıştılar. Böylece mezarlıklar kiliselerin çevresinde toplandı. Ancak yer kalmayınca ölüler oturulan semtlerin uzağına gömülmeğe başlandı.

İlk Hristiyanlar Yahudi asıllı idiler. Yahudi dininde de ölüler gömülüyordu (Tesniye 21:22 vd.). Ancak cenaze ve mezar temiz sayılmıyordu (Sayılar 5:2; Levililer 21:11). Ölü için matem, yas tutarak, elbisesini yırtarak, oruç tutarak yapılıyordu. Hristiyanlığın çıktığı devrede ölüler keten sargılarla sarıldılar. Rabbi geleneğinde yedi gün sıkı bir matem vardı.

Günay TÜMER

3-)Müslüman olmayanların, özellikle Yahudilerin mezarlığı
Örnek:Maşatlığın ince bir yosun tabakasıyla örtülü mermerleri güneşle kızıyor, tatlı bir göbektaşı sıcaklığı alıyordu. R. N. Güntekin

Bu bilgi faydalı oldu mu ?