Müşabih Nedir

1-)MÜŞÂBİH



Birden fazla manaya gelen veya manasında kapalılık bulunan ayetler hakkında kullanılan bir Usul-i Tefsir kavramı.

Bir ayetin manasının kapalı oluşu; lafızlarının garip kelimelerden oluşundan, sözün muhtasar oluşundan, lafızların dizilişinde takdim ve te'hirin bulunmasından, manasının aklın sınırlarının dışında oluşundan ve benzeri sebeplerden kaynaklanır (Ragıb el-İsfahani, el-Müfredat fi Garibi'l-Kur'an, Beyrut, (ty), s. 254).

Kur'an-ı Kerim'de Allah hakkında kullanılan el, yüz, istiva gibi haberi sıfatların te'vil edilip edilmeyecekleri konusunda tartışmaların kızışmasından ve ilim adamlarının bu gibi hususlara bakış açısını temel nirengi noktası olarak değerlendirmelerinden sonra, müteşabih kavramıyla, Allah'ın sıfatları, huruf-i mukattaa ve kıyametin ne zaman kopacağıyla ilgili gaybi haberler kastedilmeğe başlandı. Müteşabih konusuna giren diğer hususları bunlardan ayırt etmek için de onlara "müşabih" ismi verildi.

"Şayet öksüzler hakkında adaleti yerine getirme hususunda endişe ediyorsanız, size helal olan kadınlardan ikişer, üçer, dörder alın..." (en-Nisa, 4/3) ayetinde sözün muhtasar oluşundan dolayı anlam kapalılığı sözkonusudur. Âyetteki ihtisar, öksüzler hakkında endişenin ne konuda olduğunun belirtilmemiş olması ve helal olan kadınlarla evlenme konusunun bu meseleyle ilgisinin ne olduğunun belirtilmemiş olmasıdır. Hz. Aişe'ye göre ayet, velayeti altında bulunan yetim kızlarla evlenip onlara hakettikleri sadakayı vermeyen, onlarla evlendikten sonra da onlara iyi davranmayanlar hakkındadır. "Sadakalarını vermeyecek ya da evlendikten sonra onlara iyi davranmayacaksanız, onlarla evlenmeyin" denmektedir.

İbn Abbas'a göre ise, Araplar, yetimlerin malları konusunda adil idiler. Fakat evlendikleri kadınlara adil davranmıyorlardı. Âyet, bu konuda inmiştir ve şunu anlatmaktadır: "Nasıl yetimin malına özen gösteriyor ve adil davranıyorsanız,kadınlar konusunda da adil olun" (Kurtubi, el-Cami'li Ahkami'l-Kur'an, Beyrut 1965, III, 11-12; İbn Cüzeyy, Kitabu't-Teshil li Ulumi't-Tenzil, Beyrut 1983, I,129).

Yine "Müşrikleri öldürün" (et-Tevbe, 9/5) ayetinden maksadın ne olduğu kapalıdır. Bütün müşriklerin mi, yoksa belli bir kısmının mı öldürülmesinin emredildiği meselesi ayette açık değildir. Eğer söz umumu üzere alınacak olursa, her nerede bir müşrik görülürse öldürülmesi emrediliyor demektir; nass olarak kabul edilecekse, müşriklerden belli kimselerin öldürülmesi istenmektedir.

Ayette müşriklerin tamamı değil, antlaşmalara riayet etmemiş bazılarının öldürülmesi emredilmektedir (Ebu Hayyan, el-Bahru'l-Muhit, Beyrut (t.y.) V, 4-5; Ebu's-Suüd, İrşadu'l-Akli's-Selim ila Mezaya'l-Kur'ani'l-Kerim, Kahire (t.y.) IV, 43).

M.Sait ŞİMŞEK

2-)Aralarında benzerlik olan, benzer, benzeş.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?