Riya Nedir

1-)kötü huylardan biri. Kalbin manevi hastalıklarından biri de riyadır. Riya, Arapça bir kelime olup rü’yetten (görmekten) türemiştir. Lügatta, bir şeyi olduğunun tersine göstermek manasınadır. Kısaca, gösteriş demektir. Riya, iyi görünmekle insanların kalbinde yer almak istemektir. Yalnız ibadetle insanların gönlünde yer almayı istemek demek, Allah’a yaptığı ibadetle kulları kastetmektir. İbadet ederek, başka insanların gönlünde yer almayı isteyen kimseye “Mürai veya Riyakar” denir.

Riya, kalbin Allahü tealadan başkasına bağlılığından hasıl olan kötü bir huydur. Bu işi Allah için değil dünya menfaatlerine kavuşmak, şan, şöhret, makam, mevki kazanmak düşüncesiyle yapmaktır. Âhiret işlerini yaparak, ahiret yolunda olduğunu göstererek, dünya arzularına kavuşmak demektir. Kısaca riya, dünya kazancına dini alet etmektir. İbadetlerini göstererek, insanların sevgisini kazanmaktır.

Dinde, ibadetleri riya ile yapmak yasak edilmiştir. Ölümle veya bir uzvunu yok etmekle tehdit edilen, zorlanan kimsenin riya yapmasına izin verilmiştir. Riyanın zıttı, aksi ihlas’tır. İhlas, dünya faydalarını düşünmeyip ibadetlerini yalnız Allah rızası için yapmaktır. İhlas sahibi, ibadet yaparken başkalarına göstermeyi hiç düşünmez. Bunun ibadetlerini başkalarının görmesi ihlasına zarar vermez. Hadis-i şerifte; “Allahü tealayı görür gibi ibadet et! Sen görmüyor isen de O, seni görmektedir.” buyruldu. (Bkz. İhlas)

İslam dininin, kötü huy saydığı ve böyle hareket edenlere acı azab verileceğini bildirdiği riya, birçok işlerde ve ibadetlerde olabilir:

Başkalarının sevgisine ve övgüsüne kavuşmak için dünya işleriyle onlara iyilik yapmak riya olur. İbadetle olan riya bundan daha fenadır. Allah rızasını hiç düşünmeden yapılan riya hepsinden daha fenadır.

İbadetlerini başkalarına göstermek, onlara öğretmek ve teşvik etmek niyetiyle olursa riya olmaz ve çok sevap olur. Ramazan orucunu tutmakta riya olmaz. Allah rızası için farza başlayıp, sonradan hasıl olan riyanın zararı olmaz. Riya ile yapılan farz ibadetler sahih, yani geçerli olur. Fakat ibadet borcu ödenmiş olur ise de sevabı olmaz.

Riyadan korkarak ibadet terk edilmez! Allah rızası için namaza durup, namazı bitirinceye kadar hep dünya işlerini düşünürse, namazı olur. Bu, riya olmaz.

Allahü teala, Maun suresi 3, 4 ve 5’inci ayet-i kerimelerinde mealen; “Şiddetli azab olsun (riya suretiyle) namaz kılanlara ki, onlar namazlarından gafildirler. Namazlarını insanlar yanında riya ile kılıp, yalnızken terk ederler.” ve Kehf suresi 110’uncu ayetinde mealen; “Rabbine kavuşmayı isteyen salih (iyi, yararlı) amel işlesin ve Rabbine yatığı ibadete hiç kimseyi ortak etmesin!” buyuruyor. Resulullah’a, kurtuluş nededir? diye sual edildiği zaman, cevabında; “Kulun, Allahü tealaya olan ameli (iş ve ibadeti) ile insanları murad etmemesindedir.” buyurdu. Bir başka hadis-i şerifte; “Allahü teala meleklerine, bu kimse ameliyle beni murad etmedi. Onu siccinde (Cehennemde) tutun buyurur.” buyruldu.

Peygamber efendimiz bir hadis-i şerifte; “Sizin için en çok korktuğum şey küçük şirktir.” buyurunca, küçük şirk nedir, ya Resulallah? dediler. Reshulullah; “Cübb-il hüzn’den Allahü tealaya sığınınız.” buyurdu. O nedir, ya Resulallah? dediler. “Cehennemde bir vadidir. Riya ileKur’an-ı kerim okuyanlara hazırlanmıştır.” buyurdu.

Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

Başkalarına gösteriş için namazını güzel kılan, yalnız olduğu zaman böyle kılmayan, Allahü tealayı tahkir etmiş olur.

Sizde bulunmasından en çok korktuğum şey, şirk-i asgara yakalanmanızdır. Şirk-i asgar, riya demektir.

Dünyada riya ile ibadet edene, kıyamet günü, ey kötü insan! Bugün sana sevap yoktur. Dünyada kimler için ibadet ettin ise, sevaplarını onlardan iste, denir.

Allahü teala buyuruyor ki, benim şerikim yoktur. Başkasını bana şerik eden, sevaplarını ondan istesin. İbadetlerinizi ihlasla yapınız! Allahü teala, ihlasla yapılan işleri kabul eder.

2-)RİYA



İş, söz ve davranışlarda gösterişe yer verme; bir iyiliği veya salih bir ameli Allah'ın rızasını kazanmak niyetiyle değil, insanların beğenisi için yapma. Bu davranışta bulunan kimseye riyakar veya mürai denir.

Riya, insanlar arasında manevi nüfuz, şan ve şöhret, maddi çıkar sağlamak için yapılır. Dünyaya ait bu tür maddi ve manevi çıkarları elde etmek için, dinin insanlar tarafından kutsal değerlere karşı beslenen bağlılık ve hürmet duygularının alet edilmesi, riyanın en kötü şeklidir. Bu tür davranışlar, hilekarlık ve yalancılıktır. İnsan şeref ve haysiyetine hakarettir.

Riyakar kişinin söz ve davranışlarındaki samimiyetsizlikleri, diğer insanlar tarafından kısa zamanda anlaşılır. Bunlara kimse güvenmez.

Riyanın her çeşidi ahlaksızlık olduğu halde, ibadetlerde riyakar olmak çok daha büyük bir ahlaksızlıktır. Rasulüllah Efendimiz; Muhakkak ki, sizin için en çok korktuğum şey, küçük şirk, yani riyadır, " (Tirmizi, Hudut, 24) buyurmuştur. İbadet, Allah için yapılır. Allah'ın rızası dışında bir amaçla; gösteriş olarak ibadet yapmak, Allah rızasını ortadan kaldırır. Gösteriş için ve bir çıkar düşüncesiyle Kur'an okumak, namaz kılmak, oruç tutmak, zekat vermek, hacca gitmek, sadaka vermek, ibadetleri boşa çıkarır. Allah Teala;

"Ey iman edenler! Sadakalarınızı, insanlara gösteriş için malını harcayan, Allah'a ve ahiret gününe inanmayan kimse gibi başa kakmak ve eziyet etmek suretiyle boşa çıkarmayın. Çünkü onun bu gösterişinin hali, üzerinde az bir toprak bulunan bir kaya parçasının haline benzer ki, ona şiddetli bir yağmur isabet edince üzerindeki toprağı temizleyip kendisini katı bir taş halinde bırakır" (el-Bakara, 2/264) buyurmuştur. Şu halde, Allah'ın emrini ve rızasını düşünerek değil de, dindar görünmek için ibadet etmek, alim ve bilgili desinler diye ilimle uğraşmak, cömert tanınmak için zekat ve sadaka vermek, riyadan ibaret kötü bir davranışın ötesinde bir anlam ifade etmemektedir. Rasulüllah şöyle buyurmuştur:

"Her kim duyulsun diye bir iş işlerse, Allah onun kıymetsizliğini duyurur. Her kim gösteriş olsun diye bir iş yaparsa, Allah da onun gösteriş yapmasını ve değersizliğini ortaya çıkarır" (Müslim, Zühd, 38); "Şüphesiz riya şirktir" (İbn Mace, Fiten, 16). ,

Dünyevi menfaat söz konusu olunca ameller boşa çıkar. Yine Rasulüllah (s.a.s) şöyle buyurur: "Gösteriş için oruç tutan, namaz kılan, sadaka veren kimse Allah'a şirk koşmuştur" (et-Tergib ve'r-Terhib, I, 32). Hadis-i Kudsi'de de Cenab-ı Allah şöyle buyurur: "Ben ortakların ortaklığından en müstağni olanıyım. Her kim bir iş yapar da, onda, benden başkasını ortak kılarsa onu da, o ortaklığını da terk ederim" (Müslim, Zühd, 46).

Riya çok değişik şekillerde yapılmakla birlikte, bunlarda ortak özellik, dindarlık veya dürüstlük görüntüsü altında, insanlar arasında çıkar sağlamak, şan ve şöhrete ulaşmak arzusudur. Sevmedikleri kişileri seviyormuş gibi görünen, onlara yağ çeken, öven ve böylece menfaat sağlamaya çalışan riyakarlara da bol bol rastlanır.

Allah'a ve insanlara karşı samimi davranarak riyadan uzak durmak mümkün olduğu kadar ibadetleri gizli yapmak, Allah rızasını insanların övgüsü, isteği, yergisi, korkusu ve çıkar düşüncesine tercih etmek müslümanın prensibidir.

Şamil İA

3-)Allahü teala Kur'an-ı kerimde mealen buyuruyor ki:

Veyl (şiddetli azab) namaz kılanlara ki, namazlarından gafildirler. Namazı ehemmiyetsiz sayarlar. Riyakarlık ederler. Namazlarını insanların yanında riya ile kılarlar. (Tenhada yalnız kılınca terk ederler.) Zekat ve ariyet (ödünç) vermeyi de men ederler. (Mü'min suresi: 4-7)

Dünyada riya ile ibadet edene, kıyamet günü, ey kötü insan! Bugün sana sevab yoktur. Dünyada kimler için ibadet ettin ise, sevablarını onlardan iste denir. (Hadis-i şerif-Tebyin-ül-Meharim)

Riya sahibinin üç alameti vardır. Yalnız iken tembeldir. İnsanlar arasında iken çalışkan ve hareketli görünür. Övüldüğü zaman çok çalışır. Zemmedildiği, kötülendiği zaman çalışmasını azaltır. (Hazret-i Ali)

İbadetin afeti; riya ile başkalarının işitmesi için ve Allahü tealadan başkası için yapmaktır. (Abdullah-ı İsfehani)

4-)İnandığı, düşündüğü gibi davranmama, özü sözü bir olmama huyu, ikiyüzlülük.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?