Sahih-İ Müslim Nedir

1-)SAHİH-İ MÜSLİM



Altı temel hadis kitabın ikincisi. Buhari'den sonra sırf sahih hadisleri tasnif etmek için oluşturulmuş hadis kitabı.

Ebul-Hüseyn Müslim b. Haccac el-Kuşeyri, Nişabur'da doğmuş, meşhur Arap kabilesi Kuşeyr'e mensub bir muhaddistir. Müslim, hocası Buhari gibi hemen hemen bütün hayatını Hadis'e adamış büyük bir muhaddistir. Hadis ve Hadis ilimlerinin öteki dallarına dair bir çok eser yazmıştır. İmam Müslim'in en meşhur eseri hiç şüphesiz "el-Müsnedü's-Sahih" adını verdiği Sahih'idir.

İmam Müslim Sahih-i Müslim, diye şöhret bulmuş olan "el-Müsnedü's-Sahih"ini üçyüzbin hadis içinden seçerek meydana getirmiştir. Eser, 54 kitab,1322 bab, mükerrerler dışında 3033 hadis ihtiva etmektedir.

Müslim, Sahih'ini yazdıktan sonra, devrinin büyük hadis münekkidi Ebu Zür'a Er-Razi'ye takdim etmiş ve onun tashihlerini uygulamıştır.

İmam Müslim'in Sahih'i diğer hadis kitaplarından farklı olarak bir çok özelliğe sahiptir. Mesela İmam Müslim, öteki muhaddislerin pek riayet etmedikleri bir hususa riayet etmiştir. O, hocalarından sema (dinleme) yoluyla aldığı hadisleri naklederken, özellikle haddesena" (bize hadis rivayet etti) tabirini; kendisinin hocalarına okumak suretiyle hocalarının tasvibine arzettiği hadisleri naklederken de, "ahberana" (bize haber verdi) tabirini kullanmıştır.

İmam Müslim, ya ihtisar düşüncesiyle veya daha başka sebeplerle kitabını bablara (bölümlere) ayırmamış, bab başlıkları tanzim etmemiştir. Sahih-i Müslim'in baskılarında bugün görülen bab başlıkları, Sahih-i Müslim'in meşhur şarihlerinden İmam Nevevi tarafından konulmuştur.

Müslim'in kitabına aldığı hadisler, genellikle Buhari'deki merfü' hadislerdir. O, Buhari'de bulunmayan 820 merfu' hadisi de kitabına almıştır.

Kütüb-i Sitte içerisinde yalnızca Müslim'de bulunan mukaddimede Müellif Sahih'inde izlediği metodunu açıklamıştır.

Müslim, Sahih'inin mukaddimesinde, hadisleri üç grupta tasnif ettiğini açıklamıştır:

I. Bellediğini sağlam belleyen hafızların rivayet ettiği hadisler;

2. Halleri kapalı, belleyiş ve sağlamlıkta orta derecede bulunanların rivayet ettiği hadisler;

3. Zayıf ve metruk kimselerin rivayet ettiği hadisler.

Müslim, kitabının ana kısmını birinci grubun teşkil ettiğini ifade eder. İkinci grub birinci gruba destek olarak alınır. Üçüncü, tamamen merdudtur.

Müslim, bir hadisin bütün tariklerini (isnadlarını) müteaddid isnadlarla ve muhtelif lafızları ile hep bir araya topladığı ve kendince o hadis, fıkhın hangi babına ait ise, toptan oraya dahil ettiği gibi; bu toplama esnasında ilk önce güvenilir olan hafızların rivayetlerini dercedip mestur, hıfz ve güvenirlikte orta halli olan ravilerin naklini sonraya, zayıflar ve metruklerin tabi olarak ve şahit göstermek yolu ile rivayetlerini de daha sonraya bırakır ki; aranan hadis hem daha kolay bulunur, hem de gerek senedler ve gerek metinler hep birden gözönünde tutulup istinbat edilecek hüküm kolayca istinbat edilir (Ahmed Naim, Tecrid-i Sarih Tercemesi, "Mukaddime ", s. 219).

Müslim'in üstünlüğü hakkında Hakim'in şeyhi Ebu Ali en-Nisaburi:

"Gök kubbenin altında Müslim'in kitabından daha sahih hiç bir kitap yoktur" demiştir. Onun bu sözünün gerekçesi, ondaki merfu hadislere hiç bir kimsenin sözünün karışmamış olmasıdır.

"Müslim kitabını ikamet ettiği yerde, kaynaklarının yanı başında ve şeyhlerinin hayatta bulunduğu bir sırada meydana getirmiştir. Hadislerinin arasında başka söz serdinden kaçınmıştır. Kitabın uslubuna, siyakına gayret gösteriyor; Buhari gibi, muhtelif bablarda hadisleri parçalamağa mecbur kalacak şekilde ahkam istinbatına çalışmıyor; muhtelif hadis zincirlerini bir yerde toplayabiliyor; mevkuf hadislere ehemmiyet vermeyip sadece müsnedlerle ilgileniyordu" (Fuat Sezgin, Buhari'nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar, İstanbul 1956, s. 198-199).

Müslim'in, bazı hadisleri birden fazla yerde topladığı da olmuştur. Sahih-i Müslim'de tekrarlanan hadislerin sayısı 137'dir. Mükerrer isnadla gelen tek metin için senedlerin değiştiği noktalara bir (Ha) harfi koymak suretiyle bu durumu belirtir.

Bir hadisin metninin benzeri, yukarıdaki sıralamaya göre daha aşağı derecedeki ravilerden oluşan senedlerle gelmişse, o senedleri verdikten sonra, metin yerine "mislehu" veya "nahvehu" demekle iktifa eder. "Bu meseleyi bilmek Sahih-i Müslim ile meşgul olacaklara pek lazımdır. Bu kitapta metnin makamına hakim olmak üzere "mislehu" ile "nahvehu" lafızlarına pek çok tesadüf edilir" (Ahmed Naim, a.g.e., s. 473).

İmam Müslim, rivayet edilen lafzı aynen edaya büyük itina gösterir. Ravilerin bir harfte de olsa ihtilaflarını kaydeder. Halbuki Buhari, mana ile rivayeti tecviz ettiği için, buna o kadar riayet etmez.

Müslim'de talik yolu ile, yani, müellifin kendi hocasından başlamak üzere senedden bir veya daha fazla raviyi ya da bütün senedi atlayarak hadisi en yukarıdaki raviden, cezm siğalarından biriyle zikretmek suretiyle sadece 17 hadis rivayet olunmuştur. Bu tür hadislere muallak denilmektedir. Buhari'de bulunan ta'liklerin sayısı ise 1341'dir.

Sahih-i Müslim, Şeyh Veliyyullah ed-Dihlevi'nin taksimine göre, hadis kitaplarının birinci tabakasına dahildir. Bu tabaka, hadis kitaplarından Buhari, Müslim ve Muvatta'ya münhasırdır. Bu üç kitap Mütevatir, Sahih ve Hasen hadisleri ihtiva etmektedir (ed-Dihlevi, Hüccetullahil-Baliğa; Kahire (t.y), I, s. 133).

Sahih-i Müslim'in bir çok nüshaları bulunmaktadır. Sahih-i Müslim, bize Ebu İshak İbrahim b. Muhammed b. Süfyan ve Ebu Muhammed Ahmed b. Ali el-Kalanisi'den rivayet edilen iki nüsha halinde intikal etmiştir. İbn Süfyan rivayeti de Ebu Ahmed Muhammed b. İsa b. Amruya el-Caludi ve Ebu Bekr Muhammed b. İbrahim el-Kisai'den oluşan iki kişi tarafından naklonulmuştur. el-Caludi nüshası Abdülgafir b. Muhammed b. Abdülğafir, Ebu'l Abbas Ahmed b. Hasan er-Razi ve Ebu Said Ömer b. Muhammed b. Davud es-Siczi tarafından üç ayrı koldan rivayet edilmiştir (İsmail Lütfi Çakan, Hadis Edebiyatı, İstanbul 1985, s. 57).

Müslim'in Sahih'i bir çok kereler ve değişik yerlerde (mesela, Delhi, Kahire ve İstanbul) basılmıştır. En güvenilir baskılarından biri, muhtelif yazma ve basma nüshalar karşılaştırılarak Mehmed Zihni Efendi (1332/1914) merhumun harekelediği (8 cüz (4 cild) halinde) Matbaa-i amire, 1330 baskısıdır.

Ayrıca dipnotlar ve tam bir cild tutan detaylı ilmi fihristler ilavesiyle ve hadisleri numaralamak suretiyle 5 cild halinde Kahire'de 1375/1955te modern bir baskısı Muhammed Fuad Abdülbaki tarafından gerçekleştirilmiştir. Müslim'in bu baskısı son derece kullanışlı ve önemli bir baskıdır.

Sahih-i Müslim üzerine şerh olarak pek çok eser yazılmıştır. İmam Nevevi otuza yakın şerh yazılmış olduğunu söylemektedir. Bu şerhlerin en yaygın olanları arasında Kadı Iyaz'ın "İkmalül-Mu'lim bi Fevaidi Müslim" adıyla el-Mazeri'nin El-Mu'lim bi Fevaidi Müslim" ine yazdığı tekmile şerhindeki şerh ile İmam Nevevi'nin "el-Minhac fi Şerhi Sahih-i Müslim Ibnil-Haccac" isimli şerhi bulunmaktadır. Bilhassa Nevevi'nin şerhi oldukça yaygındır. Hatta Müslim Şerhi deyince akla Nevevi şerhi'nden başkası gelmemektedir.

Sahih-i Müslim Mehmed Sofuoğlu tarafından sadece metin olarak (İstanbul 1967-1970), Ahmet Davudoğlu tarafından da şerhli olarak (İstanbul 1971-1978) türkçeye tercüme edilmiştir.

Sabahaddin YILDIRIM

Bu bilgi faydalı oldu mu ?