Cıva Nedir

1-)Alm. Quecksilber (n), Fr. Mercure (m), İng. Mercury, quicksilver. Kimyada Hg sembolü ile gösterilen, metalik parlaklığa sahip, oda sıcaklığında sıvı halde bulunan bir element.

Özellikleri:Cıvanın atom numarası 80, atom ağırlığı 200.59, donma noktası -38.84°C, kaynama noktası 356.95°C ve yoğunluğu 13.546 g/cm3 (20°C)’tür. Fazla uçucu olmamakla beraber, (buhar basıncı 25°C’de 0.0018 mm Hg)buharı çok zehirlidir. Uzun zaman cıva ile temas etmek kronik zehirlenmeye sebeb olur. Bunun sonucu iştahsızlık, salya çoğalması, böbrek tahribatı, sinir bozukluğu ve kansızlık gibi hastalıklar meydana gelir. Elektrik iletkenliği azdır.

Elementlerin peryodik cetvelinde 2B grubundadır. Yedi tane kararlı izotopu vardır. İzotoplarının atom ağırlığı 196 ile 204 arasındadır. İzotoplar içinde, yüzde olarak en çok 202 izotopu mevcuttur. Oksidasyon sayısı (+1) ve (+2) dir. Sıvı halde genleşmesi büyüktür. Bu yüzden termometrede kullanılır. Yüzey gerilimi oldukça yüksek olduğundan camı ıslatmaz. Saf cıva, adi sıcaklıkta, oksijenden, karbondioksitten ve amonyaktan müteessir olmaz. Yüksek sıcaklıkta cıva oksit (HgO) haline geçer. Fakat 500°C’de tekrar cıva ve oksijen haline döner. Kükürt ve halojenler cıva ile reaksiyon verir. Cıvaya nitrat asidi ve derişik sülfat asidi etki eder. Hidroklorik asit az etki eder. Cıvanın kimyasal ve fiziksel özelliklerinden dolayı fen adamları cıva üzerinde uzun çalışmalarda bulunmuşlardır. İlim adamı Edison da bu madde üzerinde pekçok çalışmalar yapmıştır. Edison’un cıva hakkındaki görüşünü mesai arkadaşı Martin Andre şöyle nakletmektedir:

Bir gün laboratuvara girince, Edison’un kendinden geçmiş çok dalgın bir halde hiç kımıldamadan elinde tuttuğu bir kaba baktığını gördüm. Yüzünde büyük bir hayret, hürmet, takdir ve tazim ifadesi vardı. Yanına tam yaklaşıncaya kadar, geldiğimin bile farkına varmadı. Sonra beni yanında görünce, elindeki kabı bana gösterdi. Kap, cıva ile doluydu. Bana; “Şuna bak!” dedi. “Bu ne muazzam bir eserdir. Sen cıvanın harikulade bir şey olduğuna inanır mısın?” Ben; “Cıva hakikaten hayrete değer bir maddedir.” diye cevap verdim Edison konuşurken sesi titriyordu. Bana; “Ben cıvaya bakınca, bunu yaratanın büyüklüğüne hayran oluyorum. Buna ne türlü hassalar vermiş?Bunları düşündükçe aklım başımdan gidiyor!” diye mırıldandı.

Sonra tekrar bana döndü:

“Dünyadaki bütün insanlar bana hayrandır. Benim yaptığım birçok keşifleri, birçok yeni buluşları birer harika, birer başarı sayıyorlar. Beni insanüstü bir varlık gibi görmek istiyorlar. Halbuki ne büyük yanlış. Ben, beş para bile etmeyen bir bulucuyum. Benim buluşlarım esasen dünyada bulunan, fakat o zamana kadar insanların göremedikleri büyük harikaların ancak ufacık bir kısmını meydana çıkarmaktan ibarettir. Bunu ben yaptım, diyen bir insan ancak en büyük yalancı, en büyük budaladır. İnsan, elinden hiçbir şey gelmeyen aciz bir yaratıktır. İnsan ancak bir parça konuşabilen, biraz düşünebilen bir mahluktur. İyi düşünse, azamete kapılmaz, aksine ne kadar boş olduğunun farkına varır. İşte ben de, bunları düşündükçe ne kadar kudretsiz, ne kadar aciz, ne kadar zayıf bir yaratık olduğumu anlıyorum. Ben mucidim (icad edenim) ha!.. Asıl mucid, asıl dahi, asıl yaratıcı işte O’dur. Allah’tır...” dedi.

Bulunuşu: Cıva tabiatta serbest halde bulunur. Önemli minerali kırmızı renkli olan zencefre (HgS) veya sınnabardır. Ayrıca gümüş ve altın ile malgama halinde bulunur. Diğer minerali ise livingstonit (HgS.Sb2S3)tir.

Elde edilişi: Zencefrenin 600°C’de kavrulmasıyla elde edilir:

2HgS+3O2® 2 HgO+2SO2

2HgO ® 2Hg+O2

destilasyon ile cıva saflaştırılır.

Alaşımları: Cıvanın diğer metaller ile verdiği alaşımlara “amalgama” veya “malgama” denir. Hazır bulunmaz ve kullanılacağı zaman hemen hazırlanır. En çok kullanılan amalgamaları sodyum, çinko, altın, gümüş ve kurşun ile olanlarıdır. Dişçilikte dolgu olarak kullanılan malgama kalay, bakır, çinko ve gümüş ile olandır.

Bileşikleri: Cıvanın, cıva -1- ve cıva -2- bileşikleri vardır. Cıva -2-bileşikleri, kolaylıkla cıva -1-’e ve hatta elementel civaya indirgenebildikleri için saf olarak elde edilemez. Cıva tuzları kompleks teşkil etmeye yatkındırlar. Suda çözündükleri zaman hidroliz olurlar. Bileşiklerin çoğu organik çözücülerde çözünürler. Bütün cıva bileşikleri şiddetli zehirdir. Cıva bileşikleri genellikle ısıtılınca uçarlar ve bozulurlar. Kolaylıkla saf halde elde edilemezler.

Kullanılışı: Ziraat ve sanayide mantar öldürücü olarak sürekli olarak kullanılabilmektedir. Cıva, cıva bataryalarında Weston pillerinde, elektrikli cihazlarda, barometrede, termometrede, diğer kontrol aletlerinde ve amalgama olarak kullanılır. Cıva buhar lambaları mor ötesi ışın bakımından zengindir. Yüksek vakum elde etmek için diffüzyon pompalarında kullanıldığı gibi cıva buharlı lambalar caddeleri ve büyük alanları aydınlatmada kullanılır.

2-)Atom numarası 80, atom ağırlığı 200,5, yoğunluğu 13,59 olan, donma noktası -38,8 °C olduğundan, normal sıcaklıkta sıvı olarak bulunan, gümüş renginde bir element (simgesi Hg).

3-)Simgesi Hg, atom kütlesi 200,59 g, atom numarası 80, oda sıcaklığında gümüş görünümünde, ağır ve az uçucu olan, barometre, termometre, hidrometre, pirometre, floresans lamba, aynalar, amalgam yapımında ve diş hekimliğinde dolgu yapımında, zirai amaçlı kimyasal maddelerin hazırlanmasında kullanılan, sıvı gümüş olarak da bilinen sıvı bir element.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?