Cengiz Han Biyografisi
Cengiz Han : meşhûr Moğol imparatoru. 1155’te Onon Irmağı kıyısındaki Dülün-Boldak kasabasında doğdu. Babası Yegüsey Bahadır’dır. Asıl adı Timuçin olup, imparator olunca Cengiz adını aldı.
Timuçin’in babası, Moğolların oldukça tanınmış boy beylerindendi. Babasının ölümünden sonra Timuçin, etrafına birtakım Moğol ve Türk kabîlelerini topladı. Kendisine tâbi olmayan kabîleler üzerinde katliam derecesine varan zulümler yaptı. Ayrıca kabîlelerin önde gelenlerini öldürtüyor ve kendisine karşı gelebilecek bir kimse bırakmıyordu. Esâsen hayat şartlarının ağır, toprağın kısır olduğu, şehirlerin teşekkül edemediği Moğolistan’da derebeylik teşkilâtı dışında ictimâî bir devlet teşkilâtı yoktu. Bu sebeple Timuçin de aynı yolu seçti. Evvela eski arkadaşı ve kankardeşi Camuka Hanı ve yine eski müttefiki ve Kerayit Moğollarının kralı Ong Han ile oğlu Sengün Hanı yendi. 1206 yılında Naymanları da yenerek Batı Moğolistan’a hâkim oldu ve Cengiz adını takınarak imparatorluğunu îlân etti.
İlk olarak devletine, ileride Cengiz Kânunu denilecek olan kâidelerle düzen verdi. Boy beyleri ve büyük kumandanlarından meydana gelen kurultayını topladı. İlk hedefi Çin İmparatorluğu idi. 1215’te çok çetin geçen muhârebelerden sonra, Çin’in başkenti Pekin’i ele geçirdi. Sonra Uygur ve Karluk Türk devletlerini kendisine tâbi hâle getirdi. Nihâyet 1218’de Türkistan’a, Harezmşahlara ve Doğu Türk Hakanlığına karşı sefere çıktı. Harezmşahlar hükümdârı Celâleddîn Harezmşah büyük bir mücâdele vermesine ve kahramanlıklar göstermesine rağmen dalga dalga gelen Moğol kuvvetleri karşısında yenilmekden kurtulamadı. Bütün Türkistan, başkenti Semerkand da dâhil, Cengiz’in eline geçti. Celâleddîn Harezmşah İran’a çekildi ise de, bir müddet sonra Moğollar burayı da ele geçirdiler.
Bundan sonra Moğolistan’a dönen Cengiz, Çin’e karşı son seferine çıktı. Son seferini kazanan Cengiz, 1227’de Kansu’da öldü. Burhan-Haldun Dağlarında, bugün dahi bilinemeyen bir yere gömüldü.
Cengiz, kan dökücü ve zâlim bir hükümdâr olup, Türk şehirlerinde müthiş katliâmlar yaptırdı. Çeşitli târih kitaplarında ifâde edildiğine göre; “Cengiz dünyânın en büyük cihângirlerinden ve en meşhur zâlim ve kan dökücülerindendir. Horasan, Kandehar ve Multan gibi medeniyet merkezlerini yakıp yıktı. Milyonlarca Müslümanı öldürdü. Çoğunu câmilerde kılıçtan geçirdi. Buhara, Semerkand ve Herat gibi ilim merkezi olan büyük şehirleri harabeye çevirdi. Kadınlarını esir diye askerlerine dağıttı. İslâm medeniyetine, yerine getirilemeyecek darbeler indirdi. İslâm âlimlerinin milyonlarca eserlerinin bugün elde bulunamaması, Cengiz ile torunlarının ve bunların emri ile saldıran vahşi Moğol yağmacılarının yaptıkları tahriplerin netîcesidir.
Cengiz, Moğol olup, Türklükle hiçbir ilgisi yoktur. Yağmacılıkla geçinir ve Güneşe tapınırlardı. İslâm ve medeniyet düşmanıydılar. Askerlerinde nikâh ve âile duygusu yoktu. Cengiz, teşkilâtlı ve düzenli bir ordudan çok, çapulcu gürûhu gibi bir orduya sâhipti. Bu sebepledir ki, taşkınlık ve azgınlık zamânı kısa sürdüğü hâlde, yıktığı medeniyetler bir daha eski hâlini alamadı.
Cengiz Han : Cengiz Han (21.03.1166)- (20.04.1226) Moğol kağanı, Moğol devletinin kurucusu
1167 yılında doğdu. Asıl adı Temuçin’dir. 13 yaşlarındayken, babasını kaybetti. Henüz küçük olduğundan, kabilesi, onu bırakıp Tayciutlar’a katılmak istedi. Annesi Helün Hatun, binbir çabayla kabilenin küçük bir bölümünü geri çevirebildi. Büyük güçlüklere rağmen, varlıklarını sürdürebildiler. Bu güçlükler sırasında, önderlik yeteneklerini belli ediyordu.
Han olduktan sonra, Çin’deki Kitün/Chin sülalesinin, kuzey sınırlarında Tatarlar’a karşı giriştiği bir harekete katıldı ve Tatarlar ezildi. Ona göre Tatarlar atalarına kötülük edip, ölümüne neden olmuşlardı. 1202’te Tatar kabileleriyle savaştı ve onları yendi.
Cengiz Han, Moğolistan’ın tek gücü durumuna gelmişti. 1206 ilkbaharında, Onon ırmağı boylarında bir kurultay toplandı. Bu kurultayda, bütün kabilelerin temsilcileri onu, kağanlığa getirdi. Cengiz unvanı da bu sırada verildi.
Çin’den batıya giden ticaret yolunu denetimlerinde tutan Tangutlar’la savaştı. 12E2��da kendisi de sefere katıldı. Başkent Ning-hia düşmediyse de, Tangutlar denetim altına alındı. Asya’nın doğusunda büyük bir güç olarak ortaya çıktı. Bu sırada Orta Asya’nın en kudretli devleti de Harezmşahlar’dı.
İki ülke arasında bir çok elçiler gidip gelmişti. Cengiz, iki ülke arasında özellikle ticaretin gelişmesinden yana olduğunu belirtmiş, Harezmşah ülkesinden gelen kervan mallarını uygun fiyatlarla satın almıştı. 1218’de bir kaç elçisi dışında tamamı Müslüman olan tacirlerin yönettiği 450 kişilik bir kervan hazırlatıp gönderdi. Cengiz’in Moğollar’ı tek bir devlet altında toplaması sonucu, eski Göktürk topraklarındaki bazı Türk boylarının Batı’ya doğru göçü başladı.
Cengiz’le birlikte Asya’nın iktisadi yaşamı da değişime uğradı. Ülkeler arası ticaret yeni boyutlar kazandı. Sınırlar ve gümrükler ortadan kalktı. Asya’da tek bir devletin egemen olmasıyla, Asya’nın batısı ile doğusu arasındaki ticari ilişkiler gelişti. 1227 yılında öldü.
HAKKINDA YAZILANLAR
Cengiz Han'ın Liderlik Sırları
Aykut Çağatay
Okumuş Adam Y. İstanbul 2001
Onikinci yüzyılın başlarında, ardı ardına ülkeler fethetmesiyle korku ve dehşet saçan bir devlet, dünya sahnesine aniden çıktı: Moğol İmparatorluğu.
Gobi çöllerinden çıkıp giden Moğol göçebeleri, şaşırtıcı bir hızla Çin ve Harzemşahlar gibi dönemin en büyük, en güçlü ve en medeni devletlerini yerle bir etti.
Her zaman kendilerinden kat kat üstün devletlere karşı savaşan Moğallar, Çin'den Avrupa'ya, Tibet'ten, İran'a kadar dünya tarihinin hala görmediği büyüklükte devlet kurdular.
Bu imparatorluğun başında, her Moğol'un en çok sevdiği ve her Moğol'un en çok korktuğu bir hakan vardı: Cengiz Han.
Cengiz Han, bu imparatorluğu dokuz yaşından beri mücadele ederek, tırnaklarıyla kazıya kazıya tek başına kurdu. Yanında ileride her biri devletler fethedecek ve Cengiz Han kadar ünlü olacak Borçu, Celme, Mukuli, Subutay Bahadır, Kurt Cebe gibi
kendisinin bizzat yetiştirdiği sadık adamları vardı.
Bu kitap, Cengiz Han'ın kişiliğini, yaşadıklarını ve Moğol İmparatorluğu'nun bütün aşamalarını adım adım yansıtırken, başka kitaplarda bulamayacağınız ayrıntılara yer veriyor.(Arka Kapak)
2.Cengiz Han'dan Amerika'ya Kaçan Türkler M.S.1233 Dene ve Na-Dene Kızılderilileri
3.Bozkır İmparatorluğu Atilla / Cengiz Han / Timur
Göçebe İmparatorluklar Moğolistan'dan Tuna'ya
4.Moğolların Büyük Hanına Seyahat 1253-1255
5.Moğol Kurdu
Bu bilgi faydalı oldu mu ?
