Dalalet Nedir

1-)DALÂLET



Yolunu şaşırma; kaybolma; azma; sapkınlık ve batıla yönelme. Ayrıca, helak olmak, batıl şey ve unutmak manalarına geldiği gibi bilerek veya bilmeyerek, az veya çok doğru yoldan sapmak anlamlarına da gelir. Nitekim "dall" ve "dalal" hem peygamberler hem de kafirler için kullanılmıştır: " (Kardeşleri) dediler ki: Yusuf'la kardeşi babamıza bizden daha sevgilidir. halbuki bizler birbirine bağlı bir toplumuz. Herhalde babamız apaçık bir hata (dalal) içindedir" (Yusuf, 12/8).

Âyette görüldüğü gibi, hata kelimesi "dalal" ile ifade edilmiştir.

Duha suresinde de peygambere hitaben; "Seni şaşırmış bulup da yol göstermedi mi?" (ed-Duha, 93/7) buyurulmaktadır. Buradaki şaşırma kelimesi de Kur'an'da "dall", yani yolunu kaybetmiş, şaşırmış demektir.

Dilimizde dalalete, sapmak, sapıklık ve sapkınlık denir. Dalal, bazen gafletten ve şaşkınlıktan doğar. Bu münasebetle dalal; gaflet, şaşkınlık, kaybolma ve helak olma manalarına da kullanılır.

Aslında dalal, yoldan sapmak demek olduğu gibi, akli sapma anlamlarında da kullanılmıştır. Biz de dalalet ve sapkınlığı batıla düşmeyi sadece dinde; dalal ve sapıklığı da akıl ve sözde kullanırız. Dall kelimesinin çoğulu olan "dallin", tam manasıyla, sapkınlar demektir.

"Kim imanı küfürle değiştirirse şüphesiz dosdoğru yoldan sapmış olur" (el-Bakara, 2/108)

"Allah'a ortak koşan kimse şüphesiz derin bir sapıklığa düşmüştür" (en-Nisa, 4/116)

"Allah ve Rasülü bir işe hüküm verdiği zaman, mümin kadın ve erkeğin o işlerinde seçme hakkı yoktur. Kim Allah ve-Rasülü'ne karşı gelirse apaçık bir sapıklığa düşmüş olur" (el-Ahzab, 33/36)

Yukardaki ayetler, ister mümin olsun ister kafir, Allah'ın ve Rasulü'nün emir ve teklifleri karşısında inat edip ondan deliller ve harikulade şeyler istemek suretiyle Peygamber'i müşkül durumda bırakmaya çalışmalarının onları doğru yoldan sapmış kimseler olarak nitelendirmeye götüreceğini ihtar etmektedir.

"İbrahim, babası Âzer'e: Sen bir takım putları ilahlar mı ediniyorsun? Doğrusu ben seni ve milletini apaçık bir sapıklık içinde görüyorum demişti. " (el-En'am, 6/74).

Halbuki Hz. İbrahim Kur'an ifadesiyle yumuşak, müsamahakar, temiz huylu ve halim birisidir. Fakat akide söz konusu olunca, ne babalık kalır ne de evlatlık... Dalaleti seçenlere karşı tavır budur.

"...Allah, müminlere lütufta bulunmuştur. Halbuki daha önce apaçık bir (dalal) sapıklık içindeydiler. " (Âli İmran, 3/164).

Daha önce, tasavvurda, itikatta, hayati mefhumlarda, gaye ve yönelişlerde, adet ve gidişatta, nizam ve prensiplerde dalalet; sosyal ve ahlaki yaşayışta da sapıklık içindeydiler. Allah, lütufta bulunarak onları, sapıklıktan doğru yola çıkarmıştır:

"Ey Muhammed! Sana indirilen Kur'an'a ve senden önce indirilenlere inandıklarını iddia edenleri görmüyor musun? Tağutun önünde muhakeme olunmalarını isterler. Oysa onu reddetmekle emr olunmuşlardı. Şeytan onları derin bir sapıklıkla saptırmak ister. " (en-Nisa, 4/60)

İşte iman ettiğini söyleyip; Hakk'ın önünde muhakeme edilmeye çağrılınca, tağutun hükmünü Hakk'ın hükmüne tercih edenler, gerçekte şirk ve apaçık bir sapıklık içindedirler. Şeytan da, onların, bu sapıklıklarında daha da derinleşmelerini ister ve nitekim çoğu zaman başarır.

Dalalet kelimesinden geçişli olarak türetilen "idlal" da saptırmak anlamına gelir. Şöyle ki: "Onlardan bir güruh seni saptırmaya yeltenmişti. Onlar yalnızca kendilerini saptırırlar, sana hiçbir zarar veremezler. " (en-Nisa, 4/113)

Rivayete göre Medine yerlilerinden Ta'me, bir komşusunun zırhını çalmış, bir un dağarcığına saklayarak getirip, bir Yahudi'nin evine gizlemişti. Ta'me'yi sıkıştırdılar. O, müslüman olmasına rağmen yemin etti. Yahudiyi sorguya çektiler. O da: Bunu bana Ta'me verdi dedi. Bazı Yahudiler de şahitlik ettiler. Zaferoğulları Rasulullah'a gelip Ta'me'yi beraat ettirmesini söylediler. Ta'me'nin yemini karşısında düşündü; arkasından yukardaki ayet indi.

Dalaletin unutma ve yanılma anlamına geldiği de olur. Aşağıdaki ayet buna bir örnektir: Borç verirken yazılmasını ve şahit getirilmesini isteyen ayet, devamla; "Eğer iki erkek bulunamazsa rıza göstereceğiniz şahitlerden olmak üzere bir erkekle iki kadın gösterin ki, onlardan biri yanılırsa diğeri onu düzeltsin. " (el-Bakara, 2/282). Görüldüğü gibi burada yanılma olarak tercüme edilen kelime Kur'an'da "dalalet "ten türeyen, "dallet" sözcüğüdür.

Peygamber (s.a.s.)'in hadislerinde de, sapıklığın dalalet olarak geçtiğini görmek mümkündür. Bir örnek olmak üzere aşağıdaki hadisle yetinelim:

"Sonradan uydurulan şeylerden sakınınız. Çünkü sonradan uydurulan her şey bid'attır. Ve her bid'at sapıklık (dalalet)tır. " (Ebu Davud, es-Sünne, 5)

Halid ERBOĞA

2-)Allahü tealadan korkunuz! Sözümü iyi dinleyiniz ve itaat ediniz. Ben öldükten sonra gelecekler, çok ayrılıklar göreceklerdir. O zaman benim ve halifelerimin yolumuza sarılınız. Dinde yeni ortaya çıkan şeylerden kaçınınız. Çünkü bu yeni şeylerin hepsi bid'attir. Bid'atlerin hepsi dalalettir, doğru yoldan ayrılmaktır. (Hadis-i şerif-Ebu Davud, İbn-i Mace)

Ümmetim dalalet üzerinde icma' etmez (birleşmez). (Hadis-i şerif-Beyheki)

Sözlerin en iyisi, Allahü tealanın kitabıdır. Yolların en iyisi, Muhammed'in (aleyhisselam) gösterdiği yoldur. İşlerin en kötüsü bu yolda yapılan değişikliklerdir. Bid'atlerin hepsi dalalettir, sapıklıktır. (Hadis-i şerif-Müslim)

Eshab-ı kiram Peygamberimizden (sallallahü aleyhi ve sellem) işitip öğrendiklerini gençlere bildirdiler. Zamanla insanların kalbleri karardı. Hele bazıları, yeni müslüman olanlar, Kur'an-ı kerimden kendi noksan akılları ve kısa görüşleri ile mana çıkarmağa kalkıştılar. Peygamber efendimizin bildirdiklerine uymayan şeyler anladılar. İslam düşmanları da bu bölünmeyi, parçalanmayı körükledi, böylece yetmiş iki türlü dalalet ve sapıklık yolu meydana geldi. (Kutbuddin İzniki)

3-)Sapınç, sapkınlık, doğru yoldan ayrılma
Örnek:Dalalete kapılmış olmalarından korkarım. T. Buğra

Bu bilgi faydalı oldu mu ?