Danıştay Nedir

1-)Alm. Staatsrat (m), Fr. Conseil (m), d’Etat. İng. Council of state. İdari uyuşmazlıkları ve davaları görmek ve çözümlemek, Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarıları hakkında düşüncesini bildirmek, tüzük tasarılarını ve imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerini incelemek ve kanunla gösterilen diğer işleri ve kanunların başka idari yargı mercilerine bırakmadığı konularda ilk derece ve genel olarak üst derece idare mahkemesi. Tanzimatın ilanından sonra hukuk alanında günün şartlarına uygun mahkemeler kurma çalışmalarına başlanmıştır. Bu gayeyle “Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye” ve “Dar-ı Şura-yı Bab-ı Âli”den sonra “Meclis-i Âli-i Tanzimat” kurulmuş ve daha sonra bu iki meclis, “Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye” adıyla birleştirilmiştir. Ancak bu birleşme, adli teşkilatla idari teşkilatın birleştirilmesi ve tek yargı sisteminin uygulanması gibi sakıncalı bir sonuç doğurmuştur. Bunun giderilmesi için, “Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye” 10 Mayıs 1868 tarihinde “Şurayı Devlet ve “Divan-ı Ahkam-ı Adliye” adlarıyla ikiye ayrılmıştı.

Şura-yı Devlet, idarenin taraf olduğu uyuşmazlıkları çözümlemekle yetkili kılınmıştır. O tarihlerde idari davalar çok geniş manada ele alınarak taraflardan birinin devlet olması halinde her dava idari dava sayılmıştır. Şuranın yetkileri bu yüzden çok geniş tutulmuştur. Şura, idareye karşı açılmış davalara bakmakla kalmıyor, aynı zamanda bir uyuşmazlık mahkemesi yetkisiyle de donatılmış bulunuyordu. 1868 tarihinde yayınlanan Şura-yı Devlet Nizamnamesi’ne göre Danıştay; Umur-ı Mülkiye ve Zabıta ve Harbiye, Umur-ı Maliye ve Evkaf, Umur-ı Adliye, Umur-ı Nafia Ticaret ve Ziraat, Umur-ı Maarif olmak üzere beş daireye ayrılmış bulunuyordu. Bu daireler hem idari ve danışma ve hem de yargı görevlerini bir arada yürütürlerdi. Ayrıca bir dava dairesi yoktu.

Cumhuriyet döneminde 669 sayılı kanunla kurulan Cumhuriyet döneminin ilk Danıştayı 6 Temmuz 1927 tarihinde, Mülkiye, Maliye ve Nafia daireleri olmak üzere üç idare ve bir dava dairesiyle çalışmalarına başlamıştır. Bu kanunla, Danıştay tarafından verilen kararların hiçbir makamın onayına gerek kalmadan yürütülmesi esas ve ilkesi kabul edilmiş oluyordu.

Danıştayın kuruluşunda çeşitli tarihlerde değişiklik yapılarak üç idari ve üç dava dairesi olmak üzere daire sayısı altıya çıkarılmış ve 1947 yılında Danıştay Tüzüğü hazırlanarak yürürlüğe konmuştur. 1961 Anayasası ile Danıştaya Yüksek Yargı organları içinde yer verilmiş ve 24.12.1964 gün ve 521 sayılı kanunla Danıştay Yüksek İdare Mahkemesi danışma ve inceleme mercii olarak görevlendirilmiştir. Bu kanunla Danıştay, dokuzu kazai ve üçü de idari işlere bakan on iki daireye ayrılmıştır.

20 Ocak 1982 günü yürürlüğe giren 2575 sayılı kanunla Danıştayın kuruluşu, görev ve yetkileri yeniden düzenlenmiştir. Bu kanunla Danıştay, ikisi idari, sekizi dava dairesi olmak üzere on daireye ayrılmış, ayrıca Genel Kurul, İdari İşler Kurulu, İdari ve Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu ile İctihatları Birleştirme Kurulu gibi karar organlarına yer verilmiştir. Yine 1982 Anayasası ile Danıştay, Yüksek İdare Mahkemesi, Danışma ve İnceleme Mercii olarak yerini almıştır.

Danıştay bağımsızdır. Yönetimi ve temsili, Danıştay Başkanına aittir. Danıştay hükümetle ilgili işleri Başbakanlık aracılığı ile yürütür.

Danıştay Başkanı, Danıştay Genel Kurulu ile İctihatları Birleştirme Kuruluna, İdari İşler Kuruluna, İdari ve Vergi Dava Daireleri Genel Kurullarına ve Başkanlık Kurullarına başkanlık yapar. Öte yandan Danıştay Başkanına ait görevlerden Danıştay Başkanı tarafından verilenleri yapmak, yokluğunda ona vekillik etmek ve onun katılmadığı kurullara başkanlık yapmak üzere iki Başkanvekili bulunmaktadır.

Ayrıca üyelerin dairelere ayrılmalarını, daire değiştirmelerini, daireler arasında görev uyuşmazlıklarını çözümlemek üzere Başkanlık Kurulu, meslek mensuplarının disiplin işlerini görmek üzere YüksekDisiplin ve Disiplin Kurulları vardır.

Danıştayda Genel Sekreter ve Yardımcıları, Özlük İşleri, Evrak, Levazım,Kitaplık ve Yayın, Tasnif, Arşiv, Sosyal ve İdari İşler, Özel Kalem Müdürlükleri, İdari ve öteki hizmetleri yürütmektedir.

2575 sayılı kanun hükümlerine göre Danıştay:

İdari, vergi mahkemelerinden verilen kararlara karşı temyiz isteklerini inceler ve karara bağlar. Bu kanunda yazılı idari davaları ilk ve son derece mahkemesi olarak karara bağlar. Başbakan ve bakanlar kurulunca gönderilen kanun tasarıları hakkında düşüncelerini bildirir. Tüzük tasarıları hakkında düşüncelerini bildirir.Tüzük tasarılarını ve imtiyaz sözleşme ve şartlarını inceler. Devlet Başkanlığı ve Başbakanlık tarafından gönderilen işler hakkında görüşünü bildirir. Bu kanunla ve diğer kanunlara verilen görevleri yapar. Danıştay üyelerinin dörtte üçü, Hakimler ve SavcılarYüksek Kurulu tarafından, dörtte biri, Cumhurbaşkanı tarafından seçilir. Danıştay Başkanı,Danıştay Genel Kurulu tarafından üye tam sayısının salt çoğunluğu ile dört yıl müddetince seçilir.Süresi biten yeniden seçilebilir (Anayasa, madde 155). 1980 sonrası döneminde İdare Mahkemeleri, Bölge İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin kurulmasıyla birlikte Danıştayın yükü önemli ölçüde hafiflemiştir.

2-)(Councıl Of Statf.) Devlet
Şurası. Yönetimle il­gili sorunların çözüme bağlandığı en üst mahkeme. ilk kez
1868'de Fransa'da, so a Türkiye'nin de içinde bulunduğu bir­çok ülkede kurulan
Danıştay, başlangıçta mahkeme olmaktan çok hükümetin bir danışma organı iken
zamanla, bir yandan vergi ve idare mahkemelerinin temyiz mercii ve bazı
davaların ilk ve son derece mahkemesi olan en yüksek İdare mahkeme­si; öte
yandan başbakan ve bakanların gönderdiği kanun tasa­rıları hakkında düşüncesini
bildiren en yüksek danışma ve in­celeme organı özelliği taşıyan bir kuruma
dönüşmüştür.

3-)Yönetsel uyuşmazlıkları ve davaları görüp çözümlemek, Bakanlar kurulunca gönderilen yasa tasarıları hakkında düşüncesini bildirmek, tüzük tasarılarını, ayrıcalık sözleşme ve koşullaşmalarını incelemek, Başbakanlıkça gönderilen her türlü işler hakkında düşüncesini bildirmek, yasalarda gösterilen öbür işleri görmek üzere Anayasa ile görevlendirilmiş yüksek yönetim yargılığı, danışma ve inceleme yeri.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?