Darülfünün Nedir

1-)Alm. Üniversitat (f), Fr. Üniversite (f), İng. Üniversity. Türkiye’de, üniversiteye 1933 senesine kadar verilen isim. İlk kuruluş yıllarında modern manada bir üniversite eğitiminden çok lise seviyesinde eğitim veren bu müessese, sonradan değerli ilim adamlarının çalışmalarıyla yüksek bir ilim yuvası haline geldi.

1845’te toplanan Maarif Komisyonunun kararıyla devlet dairelerine memur yetiştirmek gayesiyle bir Darülfünun açılması çalışmalarına başlanmıştır. Ayasofya’da eski Cebehane Kışlası ile Sultan Saraylarının arsasına üç katlı ve yüz yirmi beş odalı bir bina tahsis edildi. Mekteb-i Hukukun kuruluşuna kadar eğitim hizmetlerinde ve devlet işlerinde kullanılan bu binada, idadi ve rüştiyelerden sonra, 14 Ocak 1863’te Darülfünun öğretimi başladı. Laboratuvarı ve çok geniş bir kütüphanesi olan Darülfünunun’da, Kimyager Derviş Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Ahmed Vefik Paşa, Hekim Salih Paşa ve Müneccim Osman Efendi gibi devrin kıymetli ilim adamları ders veriyorlardı.

1865’te Çemberlitaş semtinde Nuri Paşa Konağına taşınan Darülfünun, kısa bir süre sonra çıkan yangında kütüphane ve laboratuvarı yanınca, eğitime ara vermek zorunda kaldı. Maarif Nazırı Safvet Paşanın gayretleriyle Türbe’de ikinci bir Darülfünun binası yaptırıldı. 1870’te açılan okulun ilk rektörü Yanyalı Hoca Tahsin Efendi olmuştur. Kısa bir süre sonra, karışıklıkların merkezi olması sebebiyle bu okul 1871’de kapatıldı.

1896’da Sadrazam Said Paşanın Sultan İkinci Abdülhamid Hana sunduğu bir layiha ile Darülfünun’un tekrar tesisine başlanmış, fakat Osmanlı-Yunan savaşının çıkmasıyla iş yine tehir edilmişti. Bir Eylül 1900’de Sultan İkinci Abdülhamid Hanın isteği ile Darülfünun-ı Şahane adıyla tekrar tesis edildi. Mülkiye, Hukuk, Tıbbiye mekteplerinin yanına Ulum-ı Aliyye-i Diniyye, Edebiyat, Ulum-i Riyaziye ve Tabiiye kolları ile Türkçe, Arapça, Farsçadan başka Fransız, Alman, İngiliz ve Rus filolojilerini toplayan bir bölüm ilave edildi. Yeniden kurulan okulda yerli hocalardan başka Avrupalı hocalar da ders veriyordu.

İkinci Meşrutiyetten sonra, 21 Eylül 1908’de, Vezneciler’dekiZeyneb Hanım Konağına taşındı ve program yeniden düzenlendi. 1912’de Lüleburgazlı Emrullah Efendinin hazırladığı programla Darülfünun’un modern üniversite haline getirilme çalışmalarına başlandı. Zeyneb Hanım Konağının yeterli olmamaya başlamasıyle Yerebatan’da Kimya, Feyzullah Efendi Konağında Jeoloji, İbrahim Paşa Konağında Doğu Dilleri ve Safvet Paşa Konağında Coğrafya Enstitüleri tesis olundu.

Birinci Dünya Savaşı esnasında Almanya’dan edebiyat, fen ve hukuk fakülteleri için davet edilen profesörler ile öğretim kadrosu güçlendirildi. Savaştan sonra yeni bir yönetmelik hazırlandı. Buna göre Darülfünun’u her yıl seçilen bir rektör (emin)ün başkanlığı altında fakülte temsilcilerinden meydana gelen bir divan (senato) idare edecekti.Yine bu yönetmeliğe göre dört medrese (fakülte) bulunacaktı: Edebiyat, Hukuk, Tıb ve Fünun.

Cumhuriyetin ilanından sonra Darülfünun’a eski Harbiye Nezareti binası (İstanbul Üniversitesi merkez binası) öğretim için verildi ve ilk rektör İsmail Hakkı Baltacıoğlu oldu. 1924’te çıkan kanunla Darülfünun’a hükmi şahsiyet (tüzel kişilik) verildi. 31 Mart 1933 tarihli ve 2252 sayılı Üniversite Kanunu ile Darülfünun lağv edilmiş ve yeni üniversite kurma işi Maarif Vekaletine verilmiştir.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?