Eban B. Saıd B. El-As Nedir

1-)EBÂN B. SAİD B. el-AS



İsmi; Eban, Nesebi; Eban b. Said b. el-Âs b. Ümeyye b. Abdişems b. Abdimenaf b. Kusay b. Kilab b. Mürre b. Ka'b b. Lüeyy el-Kuraşi.

İslam'dan önce Eban'ın ailesi iki zümreye ayrılmış ve bu iki zümre arasında ihtilaf çıkmıştı. Ailesi İslam'a karşı aşırı muhalif olanlardandı. Kardeşleri Halid ile Amr İslam ile müşerref olmuşlardı. Eban ise bunların müslüman olmalarından dolayı çok hiddetlendi (Üsdü'l-Ğabe, I, 35). "Keşke Zaribe'de ölmüş olsa idim de, Amr ile Halid'in dine iftira ettiklerini görmeseydim" mealinde bir şiir de söylemiş ve bu konudaki üzüntü ve kızgınlığını dile getirmişti.

Eban, Bedir gazvesinde müslümanlara karşı savaşan müşriklerle beraberdi. Kardeşleri Ubeyde ve Âs müslümanlarla savaşırken muharebede ölmüşlerdi; fakat Eban ölmemişti (el-İsabe, I, 10).

Hudeybiye sulhu sırasında Rasulullah (s.a.s.), Hz. Osman'ı Kureyş ileri gelenleriyle görüşmek üzere Mekke'ye elçi olarak göndermişti. Hz. Osman, müzakere için Mekke'ye gittiği zaman Eban'ın misafiri oldu. Eban Osman'ın muhafazasını üzerine aldı. Gerçekten o, Hz. Osman'ı çok severdi (el-İstilab, I, s.35).

Eban, müslüman olmadan önce Rasulullah (s.a.s.)'a muhalif olanların başındaydı. Bununla beraber bu yeni din ve Rasulullah (s.a.s.)'ın peygamberliği hakkında da araştırma yapıyordu. Eban, Kureyş'in ileri gelen tüccarlarından biri idi. Sık sık o sıralar ticaret ve ilim merkezi olan Şam'a giderdi. Yine bir seferinde Eban, Şam'da bir rahiple karşılaştı. Onun Kureyş'ten olduğunu anlayan rahip, bu kabileden Cenab-ı Hak tarafından görevlendirilen şahsın çıkacağını ve Allah yolunda İsa ve Musa'nın yolunu takip edeceğini ona bildirdi. Bunun üzerine Eban, bu zatın isminin ne olacağını sordu. Rahip; "Muhammed" dedi. Ayrıca eski eserlerde ve semavi kitaplarda gönderilecek olan peygamberin bazı özelliklerini okuduğunu ona anlattı.

Eban bu sözleri dinledikten sonra rahibe; "Saydığın bu hususların hepsi o zatta mevcuttur" dedi. Rahip bu zatın bütün Arap ülkelerinde iktidarı elde ettikten sonra iktidarının bütün dünyayı saracağını söyledi. Şunu da ilave etti: "Sen memleketine geri döndüğün zaman bana İslam hakkında malumat ver. Ona git, benden selam söyle ve hürmetlerimi bildir".

Eban, Mekke'ye geri döndüğü zaman artık değişmişti. İslam'a, müslümanlara karşı eski hali kalmamış, muhalefeti tamamen kalkmıştı (Üsdü'l-Ğabe, 1, 36).

Bir müddet böyle devam ettiği halde, Eban hala Atalar dininin hürmetini, rakiplerinin tavrını düşünerek konuştuğu rahibin söylediklerini de bir tarafa bırakmıştı. Fakat bütün bunlara rağmen Eban, Hakk'ın cazibesine daha fazla dayanamayarak Hayber'den önce İslamiyet'le müşerref oldu (el-İstiab, 1, 35). Müslüman olduktan kısa bir müddet sonra da hicret etti.

Rasulullah (s.a.s.) Eban'ı müslüman olduktan sonra bir seriyye'nin emirliğine getirerek, Necid tarafına gönderdi. Hz. Eban bu seriyyeden zaferle döndü, fakat Hayber fethine katılamadı. Hz. Ebu Hureyre bu sırada Habeş muhacirleriyle Medine'ye varmıştı. Hz. Eban ve Hz. Ebu Hureyre Hayber ganimetlerinden istifade edememişti. Bunun üzerine her ikisi de bu ganimetlerden faydalanmak için Rasulullah (s.a.s.)'e maruzatta bulundular. Fakat o sırada orada bulunanlardan bazıları bunların Hayber gazasında bulunmadığını söylediler. Eban üzüldü. Fakat Rasul-i Ekrem her ikisine de iltifatta bulundu (Buhari Kitabü'l-Meğazi, Cazvetu Hayber). Eban Necid seriyyesinde muvaffak olduğundan dolayı başka seriyyelerin de emirliğine tayin edildi.

Hz. Eban, bundan sonra Rasulullah (s.a.s.)'ın emriyle deniz ve kara işlerinin idaresine ve vergilerinin tahsiline tayin edildi. Rasulullah (s.a.s.)'ın vefatına kadar da bu görevde kaldı. Vefatıyla birlikte de geri döndü (el-İstiab, 1, 36).

Rasulullah (s.a.s.)'ın vefatından sonra Hz. Ebu Bekir'e genel bir bey'at yapılmıştı. Fakat sayıları sınırlı bazı kimseler bey'at etmedi. Bunların arasında Eban da vardı. Fakat bütün Haşimoğulları bey'at edince artık onun bey'at etmesine mazeret kalmamış, o da bey'at etmişti. Hz. Ebu Bekir, hilafette iken Rasulullah'ın tayin ettiği emir ve görevlileri azletmedi. Hz. Eban'ın da vazifesinin başına dönmesini rica etti. Fakat Hz. Eban kabul etmeyip şöyle dedi: "Rasulullah (s.a.s.)'den sonra başka herhangi bir kimsenin teklifini kabul etmem." Bunun yanında ise bazı rivayetlerde Hz. Ebu Bekir'in ısrarı üzerine Yemen valiliğini kabul ettiği rivayet edilmektedir (Üsdü'l-Ğabe, I, 37).

Hz. Eban'ın vefatı ihtilaflı olmasına rağmen kuvvetli bir rivayette Hz. Ebu Bekir'in hilafeti zamanında Ecnadin muhaberesinde şehid olduğu söylenmektedir .

Şamil İA

Bu bilgi faydalı oldu mu ?