Ekmek Nedir

Ekmek Nedir ? Ekmek Ne demek ?

1-)Alm. Brot, Fr. Pain (m), İng. Bread. İnsanlar için değerli ve temel bir gıda. Kelime Türkçe olup, aslı “etmek”tir. Ekmek, bazı yörelerde sadece buğdaydan yapıldığı gibi, bazı yörelerde de mısır, çavdar, arpa ve yulaftan yapılır.

Ekmeğin tarihi ilk insan adem aleyhisselama dayanır. Kolay ve ucuz elde edilmiş olması, tarihin ilk zamanlarından bu yana ekmeğe rağbeti arttırmış ve insanlar hemen her çağda ekmek kullanmışlardır. Yapılan araştırmalara göre, M.Ö. 3500 yıllarında Mısır’da Tep şehrinde ekmek yapıldığı tesbit edilmiştir. Bunun delili, taş kabartma resimlerde kullanılan ekmek yapma araçlarıdır. Ayrıca İsviçre’nin göller yöresinde yaşayan kavimlerin ekmek yapıp kullandıkları, yine tarihi kazılarda elde edilen araçlardan anlaşılmıştır. Diğer taraftan İncil’de, hamurlu ve hamursuz ekmekten bahsolması, ekmeğin tarihinin çok eskiye dayandığının belgesidir. Yalnız o zamanda yapılan ekmeklerle bugün yapılan ekmekler birbirinden farklıdır.

Eski Mısırlılarda ekmek yapımına önem verilir, beyaz undan küçük francalalar yapılırdı. Bu küçük ekmekler, bugünkü ekmekler kadar güzeldi. Eski Yunanlılar ve Romalılar ekmek yapmayı Mısırlılardan öğrenmişlerdi. O devirde halkın ekmek ihtiyacını karşılamak için büyük şehirlerde fırınlar açılmıştı. Ortaçağ derebeyliklerinde halk, daha ziyade ekmeğini kendi evlerinde yapardı. Fakat şimdi 20. yüzyılda tekniğin gelişmesi sebebiyle modern fırınlar yapıldığından, köylerde bile evlerde ekmek yapanlar azaldı.

Ekmeğin yapılışı: Ekmek genellikle buğday unundan yapılır. Buğday, protein bakımından zengin olmamakla birlikte, karbonhidratı, yani B1 vitamini bakımından oldukça zengindir. Bu sebeple besin değeri çoktur. Dünyanın her tarafında ekmek, buğday unundan yapılmaz. Anadolu’nun değişik yörelerinde bilhassa Karadeniz bölgesinde ve başka ülkelerden Meksika ve Güney Amerika’da ekmek, mısır unundan da yapılır. Rusya’da çavdar ekmeği meşhurdur. Yeni öğütülmüş bir unun pişme kabiliyeti öğütüldükten sonra birkaç ay bekletilmiş unların pişme kabiliyetinden daha az olduğu için, ekmek imalinde öğütüldükten sonra bir süre bekletilen unlar daha iyidir.

Ekmek; unlara su, tuz, maya ve istendiğinde başka maddeler katılmasıyla hazırlanan kitlenin, yoğurularak uygun bir şekilde mayalandıktan sonra pişirilmesiyle yapılan maddeye denir. Ekmeğin kalite, çeşni ve besin değerini arttırmak için hamuruna; şeker, yağsız süttozu, peynir suyu, gevrekleştirici maddeler ve başka şeyler katılmaktadır. Unu hamur yapmak için gereken su miktarı hava rutubeti ve sıcaklık derecelerine, hamurun bekleme süresine göre değişirse de, beyaz ekmek yapımında genellikle 100 kısım un için 64 kısım su harcanır. 100 kısım un için, 2 kısım tuz, 2 kısım maya ve gerekirse 6 kısım şeker, 6 kısım yağsız süttozu, 4 kısım gevrekleştirici maddeler vs. katılır. İyi bir buğday ununun 100 kilosu 155-170 kilogram hamur verir. Bunun pişirilmesiyle 120-145 kg ekmek elde edilir. Bizim buğdayların 100 kilogramından 140-150 kg ekmek elde edilmektedir.

Hamur Ağırlığı x 100

Hamur Verimi = ¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾

Un Ağırlığı

Ekmek Ağırlığı x 100

Ekmek Verimi = ¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾=

Un Ağırlığı

Ekmek Ağırlığı x Hamur Verimi

¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾ dır.

Hamur Ağırlığı

Ekmeğin pişirilmesi sırasında, fırın sıcaklığı 200-250°C’dir. Pişme esnasında kabuk teşekkülü ve bunun esmerleşmesi kısmen glutenin değişmesinden, kısmen de nişastanın dekstrin haline geçerek karamelleşmesinden ileri gelir. Pişme süresi ekmeğin büyüklüğüne göre 30-60 dakikadır. 1 kilogramlık ekmek yaklaşık 1 saatte pişer. Ekmeğin pişmesi sırasında içindeki sıcaklık 100°C’ye zor varmaktadır. Onun için küf, maya ve bakteriler pişme ısısına dayanabilirler. Pişme sırasında su miktarı azalır. Albüminler pıhtılaşır ve çözünmez hale gelirler. Yağlar, hamlifler ve tuzlar ekmekte bir değişiklik göstermezler. Buna karşılık karbonhidratlar çok değişirler. Karbonhidratlardan güzel kokulu, güzel tatlı, sindirimi teşvik edici kavrulma ürünleri meydana gelir. Nişasta su alarak şişer, bunun kısmi jelatinleşmesi olur. Kabukta bir kısım nişasta dekstrine dönüşür, karamelleşme olur. Proteinlerin kısmen parçalanmasıyla melenoidinler, az miktarda histamin ve benzerleri meydana gelir. Ekmeğin pişirilmesinde tiamin (vitamin B1) muhteviyatı çok az düşer. Unun kendinde pek az glikoz, fruktoz ve sakkaroz vardır. Fakat un ıslanınca amilaz enzimi çalışmaya başlar. Mevcut nişastanın bir kısmı yavaş yavaş maltoza dönüştürülür. Maltozun maya ile hidrolizinden sonra mayalanması sonucu ortadan kaybolması, nişastanın maltoza çevrilme hızını da artırır. Mayalanma sırasında ortaya çıkan alkol ve karbondioksit, pişme sırasında ekmeği kabartır, kısmen uçar ve bir kısmı ekmeğin içinde kalır. Glutenin bu gaz çıkışı ile kabarıp delinmesiyle gözler meydana gelir. Ekmeğin içinde kalan CO2 zamanla uçarak yerine hava girer. Ekmeğin diğer asidleri ekmeğin cinsine göre % 0.1-0.75 arasında bulunur. Alkol miktarı % 0.2-0.4’tür. Ekmek içinin nem derecesi % 37-50, ekmek kabuğundaki ise % 15-25’tir. İyi bir ekmek hacminin üçte ikisi gazdır. Katı kısmının ağırlıkça yaklaşık % 40-50’si sudur.

Ekmeğin bileşiminde ortalama olarak su % 35-46, azotlu maddeler % 6-7, yağ 0.3-1.2, şeker % 2-3, selüloz (ham lif) % 0.3-1.5, nişasta ve diğer karbonhidratlar % 45-56, küf % 1.9-9-1.5’tur. Beyaz ekmekte daha az (% 38) su vardır. Havasız ve nemli yerlerde saklanan ekmeklerin her yanını küfler kaplayabilir. Özellikle nişasta ile beslenen küflerin sporları havada bulunurlar, iyi bir besin olan ekmekte gelişirler. Ekmekte değişik renkte lekeler meydana getirirler. Küflere karşı, un’a kalsiyum propiyonat katılır.

Bayatlamış ekmeklerin bileşiminde su eksilir, nişasta ve protein yapılarında değişiklikler olur. Bunun sonucu ekmeğin şekli ve tadı değişir.

Ekmek mayalı ve mayasız olmak üzere ikiye ayrılır. Mayalı ekmek hafif olur. İçi deliklidir. Çok kolay kabarır. Lezzetlidir. Mayasız ekmek kabarmaz, kuru ve sert olur. Yurdumuzda köylerde genellikle mayalı ekmek yapılmaz. Anadolu’da yufka denilen mayasız hamurdan yapılan ince açılmış ekmekler kızgın saçta pişirilerek yapılır. Bunlar kurutularak saklanır. Belli bir zaman bu yufkalar sadece ıslatılarak yenilir. Yufka, insanları sık sık ekmek yapmak için zaman harcamaktan kurtarmaktadır.

Ekmek çeşitleri: Yurdumuzda ekmek şekilleri çevreye ve zevke göre değişmektedir. Başlıcaları şunlardır:

Somun: Bir çeşit tava ekmeğidir. Altı düz, üstü kabarıktır. Tam daire şeklinde olduğu gibi, söğüt yaprağı biçiminde dar, uzun şekilli yapılanı da vardır. Çoğunlukla fırınlarda yapılan dar uzun biçimli olandır. Somunun gramajını (ağırlığını) ve fiyatını belediyeler tesbit eder. Somunlar, büyük ve küçük olmak üzere iki çeşittir. Yüksek randımanlı undan, francala şeklinde yapılanı da vardır.

Francala: Hiç kepeksiz, düşük randımanlı undan yapılır. Boyu, eninin üç katıdır. Bazı yerlerde tava tipi francala da yapılır. Francala ekmeği çok beyaz olur.

Pide: Bilhassa Ramazan-ı şerif ayında yapılır. İnce yuvarlaktır. Bazan üstüne yumurta da sürülür. Ayrıca güzel koku versin diye çörekotu serpilir. Güney Anadolu’da günlük ekmek olarak satılır. Pidenin besin değeri çoktur.

Tayın: Asker ekmeğidir. Askerler için özel yapılır. Somundan biraz küçüktür. Randımanlı undan yapılır. Kepek ve vitamin bakımından besleyicilik özelliği vardır.

Tandır: Orta ve Doğu Anadolu’da çok sevilen, ince ve oldukça gevrek bir çeşit ekmektir. Tandır ekmeği yerde açılan ve etrafı çamurla sıvanmış bir çukurun içinde pişirilir. Tandır ekmeği, yufka gibi oklava ile bir buçuk santim kalınlığında açılır. Üzerine un, susam ve su serpilir. Bu bir nevi bulamaçtır. Bundan sonra ekmek, ocağın üzerine yapıştırılarak pişirilir. Bu da yufka gibi bol mikdarda hazırlanıp uzun müddet saklanabilir.

Yufka ekmeği: Yufka hamuru oklava ile açılır. Sac üzerinde pişirilir. Anadolu’da (Orta ve Doğu Anadolu’da) yufka, kış ekmeği sayılır. Bir defada 4-5 aylık ihtiyacı karşılayacak kadar yapılır. Bekleme ile yufka bozulmaz. Raflara dizilerek saklanır, yenileceği zaman üstüne biraz su serpilince yumuşar ve kırıntı olmaz.

Tepsi ekmeği: Evlerde hamur yoğrularak tepsilere doldurulur ve fırınlarda pişirilir. Ağırlığı tavanın büyüklüğüne göre değişir. Bir kilodan 10 kiloya kadar olanı vardır. Tepsi ekmeği çok pişkin ve lezzetli olur.

Peksimet (Galete): Dayanıklı ekmek çeşididir. İçine çok az su katılarak yapıldığı için kuru ve sert olur. Çok dayanıklıdır. Küçük ve büyük boyda yapılır. Savaş sırasında askere verilir. Vücudun soğuğa karşı korunmasında, kuvvet verir. Peksimeti avcılar çok kullanırlar.

Ekmek fırınları: Ülkemizde ekmek fırınları basit ve modern fırınlar olmak üzere ikiye ayrılırlar. Basit fırınlarda odun yakılarak ekmek pişirilir. Odunla pişen ekmekler çok lezzetli olur. Bir de elektrikle işleyen modern fırınlar vardır. Bunlarda bir defada 450-500 ekmek veya daha fazla pişirilir. Fakat bu fırınların ekmeği, odunla pişen ekmek kadar tatlı olmaz. Modern fırınlardan, taş kömürü, havagazı, mazotla, elektrikle çalışanları da vardır. Modern fırınlar, kısa zamanda çok ekmek pişirmek bakımından faydalıdır.

Ülkemizde bu kadar ekmek üretimine rağmen ekmek israfı önlenememektedir. Türkiye Ekmek Sanayii İşverenleri Sendikasının 1993’te yaptığı açıklamaya göre; Türkiye’de yılda 180 milyon tane ekmek çöpe atılıyor. Bunun mali değeri 1993 yılı fiyatlarına göre yaklaşık 360 milyarı (36 milyon dolar) buluyor.


2-)Tahıl unundan yapılmış hamurun fırında, sacda veya tandırda pişirilmesiyle yapılan yiyecek
Örnek:Odayı, tatlı, sıcak bir kızarmış ekmek kokusu bürümüş. Y. Z. Ortaç


3-)İnsanı geçindirecek iş, kazanç
Örnek:Biz iyi kötü tiyatroya bağlamışız ekmeğimizi. N. Cumalı


4-)Yemek, aş
Örnek:Ekmeği bizde yiyelim mi? Allah ne verdiyse. T. Buğra


5-)Bir bitkiyi üretmek için toprağa tohum atmak veya gömmek
Örnek:Çıplak bir alan, çevre okulları öğrencilerinin eliyle ektiği bin çam fidanı ile şenleniverdi. H. Taner


6-)Toprağı ekip biçmek için kullanmak
Örnek:Ancak senede otuz dönüm ekebiliyor. M. Ş. Esendal


7-)Serpmek.


8-)Bir şeyin başlamasına yol açacak sebepleri hazırlamak.


9-)Birini uydurma bir sebeple bırakıp gitmek, savuşmak, atlatmak
Örnek:Lale ile Günnur kendilerini ektiğim için müthiş içerlemişler. H. Taner


10-)Parayı boşuna harcamak, ziyan etmek.


11-)Yarışta geçmek.


Bu bilgi faydalı oldu mu ?

 


Dil
Anlamı
İngilizcesi İngilizce
Broadcast.
İngilizcesi İngilizce
Bread and butter.
İngilizcesi İngilizce
Bread.
İngilizcesi İngilizce
Plant.
İngilizcesi İngilizce
Crop.
İngilizcesi İngilizce
İnseminate.
İngilizcesi İngilizce
Set out.
İngilizcesi İngilizce
Sprinkle.
İngilizcesi İngilizce
Tame.
İngilizcesi İngilizce
To sow.
İngilizcesi İngilizce
To plant.
İngilizcesi İngilizce
To spread.
İngilizcesi İngilizce
To sprinkle.
İngilizcesi İngilizce
To give sb the slip.
İngilizcesi İngilizce
To drop.
İngilizcesi İngilizce
To ditch.
İngilizcesi İngilizce
To stand sb up.
İngilizcesi İngilizce
Food.
İngilizcesi İngilizce
Subsistence.
İngilizcesi İngilizce
Livelihood.
İngilizcesi İngilizce
To cultivate.
İngilizcesi İngilizce
To get rid of sb.
İngilizcesi İngilizce
To escape from.
İngilizcesi İngilizce
To throw around.
İngilizcesi İngilizce
Farm.
İngilizcesi İngilizce
İmplant.
İngilizcesi İngilizce
Staple products.
İngilizcesi İngilizce
Total.

Sizde içinde Ekmek kelimesi geçen bir şeyler paylaşın !

Ekmek kelimesi anlamı 224 defa okunmuştur. [237103] Ekmek kelime anlamı, Ekmek nedir, Ekmek ne demek, Ekmek sözlük anlamı

Paylaş