Hakim-İ Tirmizi (Muhammed Bin Ali) Nedir

1-)veli ve büyük hadis alimi. İsmi, Muhammed bin Ali bin Hasan bin Bişr ez-Zahid, künyesi Ebu Abdullah’tır. Doğum tarihi bilinmeyen Hakim-i Tirmizi, doğum yeri olan Tirmiz’de uzun müddet kaldı. Sonra Belh’e gitti. Orda bir müddet kaldıktan sonra Nişabur’a geldi. 932 (H. 320) senesinde şehid edildi.

Hakim-i Tirmizi; babasından, Kuteybe bin Sa’id, Hasan bin Ömer, Salih bin Abdullah Tirmizi, Salih bin Muhammed Tirmizi, Ali bin Hucr es-Sa’di, Yahya bin Musa, Utbe bin Abdullah el-Mervezi, Abbad bin Ya’kub ed-Devrak, Süfyan bin Veki ile Horasan ve Irak’taki muhaddislerden hadis-i şerif öğrenmiştir. Yahya bin Mansur el-Kadı, Hasan bin Ali, Nişabur alimleri ve daha pekçok alim de ondan hadis-i şerif rivayet etmişlerdir. Pekçok kitabı olan Hakim-i Tirmizi, Ebu Türab Nahşebi, Ahmed bin Hadraveyh ve İbn-i Cela gibi evliya ile sohbet etmiş, beraber bulunmuş ve onlardan çok faydalanmıştır. Çok hadis-i şerif toplamış, zahit ve abit bir zat olan Hakim-i Tirmizi’nin yazdığı kitapların ekserisi basılmıştır.

Sünnet-i seniyyeye tam uyan, ilmiyle amil, ümmet-i Muhammed’in büyüklerinden olan Hakim-i Tirmizi, zamanın evliyasından olup, herkes tarafından övülmüştür. İnce manaları açıklama ve izah hususunda üstat, hadis ilminde ise sika (sağlam, güvenilir) bir alimdi. Sözleri kıymetli olup, hilmi (yumuşaklığı) pek ziyade, şefkati çok ve ahlakı pek güzeldi. Peygamberimizin mübarek ahlakı onda görülürdü.

Buyurdu ki:

“Âhirette kurtulmak, ibadet ve amelin çok olmasıyla değil, amellerin ihlaslı ve edeblerine uygun yapılması iledir.”

“Mü’minin neş’esi yüzünde, hüznü kalbindedir.”

“Nefsin, sende olduğu halde, Allahü tealayı tanımak istiyorsun. Halbuki nefsin, daha kendisini bile tanımamıştır. Rabbini nasıl tanısın?”

“Kanaat nedir?” diye sorulunca, “İnsanın kısmetine düşen rızkına razı olmasıdır.” cevabını vermişti.

Kendisine; “Îmanın gitmesine en çok sebeb olan günah nedir?” diye sordular. Buyurdu ki: “Üç günah vardır: Birincisi, iman nimetine kavuştuğuna şükretmemek; ikincisi, imanın gitmesinden korkmamak; üçüncüsü, mü’minleri incitmek ve onlara eziyet etmek. Biliniz ki, haksız yere bir Müslümanı incitmek, Kabe’yi yetmiş defa yıkmaktan daha büyük günahtır. Resulullah efendimiz sallallahü aleyhi ve sellem böyle buyurmuştur.”

Eserleri:

Hakim-i Tirmizi’nin pekçok risaleleri mevcud olmakla beraber, yazdığı meşhur kitapları; Kitab-ül-Furuk, Hatm-ül-Vilaye ve’l-İ’lel-üş-Şer’iyye, Nevadir-ül-Usul fi Ehadis-ir-Resul, Gars-ül-Muvahhidin, Er-Riyadatü ve Edeb-ün-Nefs, Gavr-ül-Umur, El-Menahi, Şerh-üs-Salat, El-Mesail-ül-Meknune, El-Ekyas ve’l-Mu’terrin, Beyan-ül-Fark Beyn-es-Sadr, El-Akl ve’l-Heva’dır. Bunların dördü hariç, diğerleri basılmıştır. Bazı risaleleri de, yakın zamanda Şam’da tekrar basılmıştır.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?