Hasen Hadıs Nedir

1-)HASEN HADİS



Lügatta güzel, hoş anlamına gelen bu kelimenin istılah manası hakkında değişik görüşler vardır.

Bir hadisin "hasen" diye tanımlanması hadisin metin veya manası nedeniyle değil hadisin ravi zincirindeki kişilerin durumundan kaynaklanmaktadır. Buna göre; "Adalet şartını taşımakla birlikte, zabt yönünden sahih hadis ravilerinin derecesine ulaşamamış kimselerin muttasıl (kesintisiz) isnatla rivayet ettikleri, şaz ve illetten uzak hadis" (İbn Hacer, Nuhbetü'l-Fiker, s. 24); "Ravisi doğruluk ve emanetle meşhur olmakla birlikte, zabt vasfındaki kusurundan dolayı sahih derecesine ulaşamayan hadis" (Suyuti, Tedrib, s. 89) şeklinde tarifler yapılmıştır.

Hasen olup olmama ravilerden kaynaklandığı için bir hadis bir imama göre hasen olarak görülürken bir- başkası için zayıf ve sahih olabilir. Hadis imamlarının hadisin ravi zincirindeki kişiler hakkındaki kanaatleri o hadisin sahih, hasen,... olarak farklı şekilde tanımlanması sonucunu doğurur. Bir hadisin senedi hakkında "sahih" veya "hasen" hükmü vermek hadisin metnininde bu hükme girmesi anlamına gelmez. Muhadisler bu konuda şu görüştedir: "Senedi sahih olan her hadisin metni de sahih olmaz" (Subhi Salih, Hadis İlimleri ve Istılahları, terc. M. Yaşar Kandemir Ankara 1973, s. 130). Sahih veya hasen olan metin midir, yoksa sened midir bu açıklanır.

Hasen hadis tabirini ilk kullanan muhaddisin Tirmizi olduğu zikredilmekle birlikte, kendisinden önce Ahmed b. Hanbel, Buhari ve başka hadisçiler kitaplarında hasen hadis tabirini kullanmışlardır (Subhi Salih, Ulumü'l-Hadis, s. 132). Başta Tirmizi'nin Cami'i olmak üzere Ebu Davud ve Darekutni'nin Sünen'leri hasen hadislerin yeraldığı önde gelen kaynaklardır.

Hasen hadis ikiye ayrılır. a) Hasen li zatihi, b) Hasen li gayrihi. Hasen li zatihi hadis, girişte tarifi yapılan hasen hadistir. Yani adalet ve emanet yönünden güvenilir olmakla birlikte zabt yeteneği zayıf olan ravinin rivayet ettiği hadis. Hasen li gayrihi hadis ise; bir hadisin senedinde yeralan ravilerden biri çok hata yapacak kadar dalgın ve ehliyetsiz ise, aynı hadis başka bir yolla da rivayet edilmişse o takdirde kendi dışındaki isnadlar ile hasen durumuna yükseldiği için "hasen li gayrihi" adını alır. Tirmizi hasen hadis tabirini daha da inceleyerek küçük farklılıklarını dikkate almış ve gruplandırmıştır: "Hasen-Sahih", "hasen garib", "hasen-garip-sahih", "ceyyid-hasen" ifadelerini kullanmış. Ancak bunlardan neyi kasdettiğini belirtmediği için bu terkiplerin ne anlama geldiği kesinlik kazanmamıştır.

Tirmizi, "Bu kitabımızda her nerede "hasen hadis" dedikse muradımız; senedi bizce hasen olandır. Yalancılıkla itham edilmemiş bir ravi tarafından rivayet edilip, başka kanallardan da onun gibisi mervi olan şaz da olmayan her hadis bizce hasendir" demiştir. "Hasen-sahih-hadis" hasen ile sahih arasında değerlendirilen hadistir. Tirmizi, "ceyyid-hasen" tabirini sahih derecesine yükselen hadis için kullanmıştır. Muhaddisler bir hasen hadisin sahih olma ihtimali bulunduğu durumlarda, "sahih" veya "hasen" yerine, "ceyyid", "kavi", "sabit", "mahfuz", "maruf", "salih", "müstahsen" gibi sıfatlar kullanmışlardır. Hasen hadis sahih ile zayıf hadis arasında bir derecede olmasına rağmen bazı hadisçiler (Hakim, İbn Hibban, İbn Huzeyme...) onu sahih veya zayıf hadis grubuna dahil ederek değerlendirirler; onlara göre hadis ya sahihtir ya zayıf.

Hasen hadisler kendisiyle amel edilecek birer dini delil olarak kabul edilirler. Ancak istinbata değil ihticaca selahiyetlidirler.

Şamil İA

Bu bilgi faydalı oldu mu ?