İbrahim Nehai Nedir

1-)Tabiinden, yani Peygamber efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) Eshabınıgören büyüklerden. Kufe’de yetişen en büyük fıkıh ve hadis alimlerindendir. İsmi, İbrahim bin Yezid’dir. Künyesi Ebu İmran’dır. Kendisi Kufeli olduğu halde aslen Yemen’deki Neha Kabilesine mensub olduğundan, Nehai nisbesiyle meşhur olmuştur. 668 (H.47)de Kufe’de doğdu, 715 (H. 96) senesinde orada vefat etti.

Eshab-ı kiramdan hazret-i Âişe, Ebu Sa’id-i Hudri ve başkalarıyla görüşüp, hadis-i şerif rivayet etti. Fıkıh ilmini hazret-i Ali, Abdullah bin Mes’ud ve hazret-i Ömer’den öğrendi. Abdurrahman ibni Yezid, Mesruk, Alkame, Kadi Şüreyh gibi zamanının meşhur alimlerinden ilim öğrendi ve hadis-i şerif rivayet etti. A’meş, İmam-ı A’zam’ın hocası Hammad bin Süleyman, Mansur, Muhsim-is-Sabi gibi alimler de ondan ilim öğrenmiş ve rivayette bulunmuşlardır. İmam-ı A’zam Ebu Hanife hazretlerinin fıkıh ilmini almış olduğu hocalar silsilesindendir. Hadis ilminde, bilhasa fıkıh ilminde müctehid derecesine yükseldi. Zamanındaki ve kendisinden sonraki devirlerde gelen alimler, onun üstünlüğünü kabul edip, medh ettiler. Onun hakkında Şa’bi; “O zaman Basra, Kufe, Hicaz ve Şam’da İbrahim Nehai’den daha büyük alim yoktu.”, A’meş ise; “İbrahim Nehai, hadis sarrafıdır.” diyerek medh ettiler.

İbrahim Nehai, ilim ve fazilet sahibiydi. Yaptığı iyi işleri gizler, şöhretten daima kaçardı. Öyle ki, halkın görebileceği bir yerde veya camide sütun dibinde ibadet etmezdi. Sorulmadıkça konuşmaz, fetva istenmedikçe herhangi bir şeyin hükmünü beyan etmezdi. Çok az konuşur; “Din ve dünya işlerinde, parmak ile gösterilmek, meşhur olmak zarar olarak insana yetişir. Bu zarardan ancak Allahü tealanın koruduğu kimseler kurtulur.” buyururdu. Meşhur olmak endişesiyle kadı olmamak için Haccac zamanında bir müddet gizlenmişti. Namaz kılarken kendinden geçer, namazdan sonra ağır bir hasta gibi bir saat kadar dururdu. Çok Kuran-ı kerim okur, herkesin ayıplarını örterdi. Her işinde ihlaslı olup, doğru yoldan ayrılmaz, dünya için, makam, mevki için asla bir şey söylemezdi. Dünyaya kıymet vermez ve şüpheli şeylerden sakınırdı.

Fıkıh muhitinde yetişmiş olan İbrahim Nehai, hadis-i şeriflerin senetlerindeki ravilerinden çok, metin ve manasına bakar, bu yönden ele alırdı. Hadis-i şerifi dinler, tedkikini yapar, koyduğu usul ve şartlara göre bazısını kabul, bazısını reddederdi.

Hanefi mezhebinin fıkhi hükümleri Eshab-ı kiramdan Abdullah bin Mes’ud’dan başlayan bir yolla gelmiştir. Yani mezhebin kurucusuİmam-ı A’zam Ebu Hanife fıkıh ilmini Hammad’dan, Hammad da İbrahim Nehai’den, bu da Alkame’den, Alkame de, Abdullah bin Mes’ud’dan, o da Resulullah sallallahü aleyhi ve sellemden almıştı.

Buyurdu ki:

“Bizim hayatlarına yetiştiğimiz insanlar, herhangi bir toplantıda yaptıkları iyilikleri anlatmayı hoş görmezlerdi.”

“Hastaya durumu sorulduğu zaman, önce halini hayırla anıp, sonra derdini anlatırsa, halinden şikayet etmiş sayılmaz; manevi bir zararı olmaz.”

“Bir kula, imandan sonra, Allah yolunda çekeceği eziyetlere karşı fazileti için, sabırdan daha değerlisi verilmedi.”

“Bir ilim sahibi veya başka biri, halkın teveccühünü kazanmak kasdiyle bir kelime dahi konuşsa, söylediği kelime onu Cehennem’e kadar götürebilir. Konuşmaya başlamasından bitirmesine kadar niyyeti bu olanın halini sen hesab eyle! Bütün konuşmalar, Allah için olmalıdır.”

Bu bilgi faydalı oldu mu ?