İltutmuş Biyografisi
İltutmuş : Delhi Türk Sultanlığının kurucusu ve ilk hükümdârı. Aslen Türkistanlı olup, İlbârı kabîlesinden Aylam Hanın oğludur. Baba yurdundan kaçırılıp, köle olarak satıldı. Buhâra’da ilim sâhibi bir zât, zekâ ve kâbiliyetini keşfedip, satın aldı ve onu en iyi şekilde yetiştirdi. Lahor Sultânı Kutbeddîn Aybeg, nâmını duyduğu İltutmuş’u Hindistan’a getirtip satın aldı.
İltutmuş, kâbiliyet, ilim ve zekâsıyla kısa zamanda Aybeg’in özel muhâfız alayı komutanlığına yükseldi. Gwalyar’ın fethi üzerine buranın, daha sonra da Bedaun bölgesinin vâliliğine tâyin edildi. Bilâhare Emîrü’l-ümerâlığa getirildi. Sultan Aybeg’e dâmâd oldu. Kutbeddîn Aybeg’in 1210’da ölümü üzerine evlatlığı Aram Şah başa geçti ise de birliği sağlayamadı. Devlet adamları, Şemseddîn İltutmuş’u başa geçirdiler (1211). Aram Şah îdâm edildi. Muhâliflerini bertaraf eden İltutmuş, Celâleddîn Harezmşah’ın Hindistan topraklarını bölme çalışmalarını bertaraf etti (1222).
Orta Asya’da Moğol zulmünden kaçan Müslüman Türkleri memnûniyetle kabul edip, bunlarla ordusunu güçlendirdi. Lahravti (1225), Sind (1228), Gwalyar (1232), Malvo (1234) seferlerini yaptı. Vindhya Dağlarının kuzeyindeki bütün Hindistan topraklarını Delhi Sultanlığı sınırları içine aldı. Onun fetihleri ve Hindistan’da İslâmiyeti yayma çalışmaları, Bağdat’taki Abbâsî Halîfesi Mustansır-billah (1226-1242) tarafından takdirle karşılandı. Halîfe, İltutmuş’a hil’at gönderip “Nâsır-ı Emîrü’l-Mü’minîn” ünvânını verdi. Bu sâyedeAbbâsî halîfesince tanınan Hindistân’ın ilk Müslüman hükümdârı oldu. 1229 yılından sonra, Nâsır-ı Emîrü’l-Mü’minîn ünvânı ile paralar bastırdı. 1236 yılında vefât eden İltutmuş’un yerine önce oğlu Fîrûz Şah, sonra da kızı Râziye Begüm Sultan (1236-1240) geçti. Sonra sıra ile, İltutmuş’un diğer oğulları; Behram, Mes’ûd ve peşinden de Mahmûd Şah (1241-1266) tahta geçtiler. (Bkz. Delhi Türk Sultanlığı)
İltutmuş, ilim sâhibi bir kimseydi. İlme ve ilim sâhiplerine hürmet ederdi. Devrinde yaşayan Muînüddîn Çeştî, Kutbeddîn Bahtiyâr Kâkî, Bahâüddîn Zekeriyyâ, Ferîdüddîn Genc-i Şeker, Hâce Ahmed Buhârî, Kâdı Hamîdeddîn Nâgurî gibi âlimlerin duâlarını alıp, nasîhatlerinden istifâde etti. Dînî ve sosyal eserleri tâmir ve yenilerini inşâ ettiren İltutmuş, Kutbeddîn Aybeg’in Delhi’de başlattığı Kutb Câmii ve Kutb minâreyi ve Ecmir’deki câmiyi tamamlattı. Bedaun’da da bir câmi yaptırdı.
İltutmuş : İltutmuş . Türk Sultanı
asker
Delhi Türk Sultanlığının kurucusu ve ilk hükümdarı. Aslen Türkistanlı olup, İlbarı kabilesinden Aylam Han'ın oğludur. Baba yurdundan kaçırılıp, köle olarak satıldı. Buhara’da ilim sahibi bir zat, zeka ve kabiliyetini keşfedip, satın aldı ve onu en iyi şekilde yetiştirdi. Lahor Sultanı Kutbeddin Aybeg, namını duyduğu İltutmuş’u Hindistan’a getirtip satın aldı.
İltutmuş, kabiliyet, ilim ve zekasıyla kısa zamanda Aybeg’in özel muhafız alayı komutanlığına yükseldi. Gwalyar’ın fethi üzerine buranın, daha sonra da Bedaun bölgesinin valiliğine tayin edildi. Bilahare Emirü’l-ümeralığa getirildi. Sultan Aybeg’e damad oldu. Kutbeddin Aybeg’in 1210’da ölümü üzerine evlatlığı Aram Şah başa geçti ise de birliği sağlayamadı. Devlet adamları, Şemseddin İltutmuş’u başa geçirdiler (1211). Aram Şah idam edildi. Muhaliflerini bertaraf eden İltutmuş, Celaleddin Harezmşah’ın Hindistan topraklarını bölme çalışmalarını bertaraf etti (1222).
Orta Asya’da Moğol zulmünden kaçan Müslüman Türkleri memnuniyetle kabul edip, bunlarla ordusunu güçlendirdi. Lahravti (1225), Sind (1228), Gwalyar (1232), Malvo (1234) seferlerini yaptı. Vindhya Dağlarının kuzeyindeki bütün Hindistan topraklarını Delhi Sultanlığı sınırları içine aldı. Onun fetihleri ve Hindistan’da İslamiyeti yayma çalışmaları, Bağdat’taki Abbasi Halifesi Mustansır-billah (1226-1242) tarafından takdirle karşılandı. Halife, İltutmuş’a hil’at gönderip “Nasır-ı Emirü’l-Mü’minin” ünvanını verdi. Bu sayedeAbbasi halifesince tanınan Hindistan’ın ilk Müslüman hükümdarı oldu. 1229 yılından sonra, Nasır-ı Emirü’l-Mü’minin ünvanı ile paralar bastırdı. 1236 yılında vefat eden İltutmuş’un yerine önce oğlu Firuz Şah, sonra da kızı Raziye Begüm Sultan (1236-1240) geçti. Sonra sıra ile, İltutmuş’un diğer oğulları; Behram, Mesut ve peşinden de Mahmut Şah (1241-1266) tahta geçtiler.
İltutmuş, ilim sahibi bir kimseydi. İlme ve ilim sahiplerine hürmet ederdi. Devrinde yaşayan Muinüddin Çeşti, Kutbeddin Bahtiyar Kaki, Bahaüddin Zekeriyya, Feridüddin Genc-i Şeker, Hace Ahmet Buhari, Kadı Hamideddin Naguri gibi alimlerin dualarını alıp, nasihatlerinden istifade etti. Dini ve sosyal eserleri tamir ve yenilerini inşa ettiren İltutmuş, Kutbeddin Aybeg’in Delhi’de başlattığı Kutb Camii ve Kutb minareyi ve Ecmir’deki camiyi tamamlattı. Bedaun’da da bir cami yaptırdı.
Bu bilgi faydalı oldu mu ?
