Kartel Nedir

1-)Alm. Kartell (n), Wirtschaftsring (m), Fr. Cartel (m), İng. Cartel. Serbest rekabetin hakim olduğu ülkelerde, aynı iş dalında zirai, sınai veya ticari faaliyette bulunan rakip firmaların, rekabeti devam ettirmenin artık zararlı olmaya başladığı noktada, ortak çıkarlarına ters rekabeti önlemek maksadıyla aralarında yaptıkları bir anlaşma.

Devletin müdahalesi ile meydana gelen kartellere mecburi kartel; firmaların çıkarları gereği ihtiyari olarak anlaşmalarıyla kurulan kartellere de serbest kartel denir. Her iki halde de rekabet durur. O sahada fiili bir inhisar (tekel) meydana getirilmiş olur. Kartelle tröstler arasındaki fark, kartelin geçici, tröstlerin daimi olmasıdır. Kartele giren bir firma ortak bir fiyat ve üretim politikası kabullenmek mecburiyetindedir.

Kartel, rekabeti fiilen ortadan kaldıracak surette de rakip firmalarına asgari satış fiatını veya satış şartlarını, aralarında kararlaştırmaları, piyasaları bölüşmeleri, üretimi tesbit olunan miktar ve çeşitlere inhisar ettirmeleri veya bunlara benzer değişik konularda gerçekleştirilebilir; konusuna göre, fiyat, bölge veya miktar ve çeşit ile ilgili kartellerden söz edilebilir.

Rakip firmaların, bir ülke sınırları içinde kalmak üzere kartel tesbit etmeleri yanında, dünya çapında kurdukları karteller de vardır. Kartel, serbest rekabet rejiminin menfi bir sonucu sayılmaktadır. Serbest ekonomi sisteminin cari olduğu memleketlerde, bu gibi menfi sonucu önleyici hukuki ve iktisadi tedbirlere baş vurulduğu görülmektedir. Ancak ekonomide gerileme olduğu dönemlerde kartelleri teşvik edici tedbirlere baş vurulduğu da olur.

2-)(Cartel) Aynı üretim
kolunda faaliyet gösteren birden fazla firmanın piyasayı etkilemek,
yönlendirmek, fiyatların is­tenilen düzeyde tutulmasını sğlamak, bir tekel
durumu yarata­rak karlarını artırmak gibi amaçlarla tüzel kişiliklerini korumak
şartıyla, birlikte hareket etmelerini öngören bir anlaşma çerçe­vesinde oluşturdukları
birlik. Aynı malı üreten firmalardan oluşan kartele yatay kartel; bir nihai
malın üretimi İçin gerekli ara malları üreten tüm firmalardan oluşan kartele de
di­key kartel denir.

3-)Tekelci sermaye piyasasında, birtakım ticaret, üretim kuruluşlarının, genellikle kazanma veya başka kuruluşlara karşı tutunabilme vb. amaçlarla aralarında kurdukları dayanışma birliği.

4-)Gemilerde içlerine içme suyu konulan, ortası basık, küçük fıçı.

5-)Azel piyasasında, aynı malı üreten birbirine rakip iki veya daha fazla firmanın aralarındaki rekabeti önleyerek karlarını artırmak amacıyla ayrı ayrı hukuki varlıklarını koruyarak ne kadar mal üretileceğini, malın hangi birim fiyattan satılacağını ve elde edilecek karın nasıl paylaşılacağını belirleyerek oluşturdukları tekelci güç.

6-)Bk. tecim birlikleri

Bu bilgi faydalı oldu mu ?