Katerina Biyografisi
Katerina : Çarlık Rusya’sında çariçelik yapmış iki imparatoriçenin adı. Birinci Katerina 1725-1727, İkinci Katerina 1762-1791 târihleri arasında Çarlık Rusya’sını idâre ettiler. Katerina adını Türk kaynakları kullanmıştır.
Birinci Katerina: Katerina ünvanlı ilk Rus çariçesi. 1684’te Kurland’da, Leh (Polonya) asıllı Litvanyalı bir köylü âilesinin kızı olarak doğdu. 1727’de Petersburg’da öldü. Hafifmeşreb bir kadın olduğundan başından birçok evlilik ve metreslik hayâtı geçtikten sonra Rus Prensi Mençikov’a hediye edildi. Bu arada 1703 yılında Deli Petro ile gayri resmî evlenerek Ekaterina Alekseevne adını aldı. Câhil olmasına rağmen zekâsı ve cesâreti ile Deli Petro’yu tamâmen tesiri altına alarak pekçok servet sâhibi oldu. Deli Petro, Katerina’yı yanından hiç ayırmadığından Rus Çarı ileOsmanlılarla yapılan 1711 Prut Savaşına da gitti. Osmanlı Sadrâzamı Baltacı Mehmed Paşa, Prut bataklıklarında Rus ordusunu çevirince, Katerina sulh yapılmasını teklif etti. Önce Deli Petro’yu, sonra kumandanlarını iknâ eden Katerina, kendisinin ve oradakilerden topladığı bütün mücevherleri böyle durumlarda göndermek âdet olan fidye şeklinde elçilerle birlikte Baltacı Mehmed Paşaya gönderdi. Katerina’nın Baltacı’nın çadırına gittiğine dâir söylentiler hiçbir târihî kaynağa dayanmadığı gibi Paşayı sevmeyenler tarafından uydurulmuş ve edebiyatçılar tarafından romanlara geçirilmiş muhayyile mahsulü hikâyelerdir.
Prut Savaşından sonra Petro ile resmen evlenen Katerina 1724’te Çariçelik tacını giydi. Devlet işlerine karıştı. Câzibesiyle, Çar’ın nüfûzuyla ülkede söz sâhibi oldu. Birinci Petro 1725’te ölünce vasiyeti gereğince Çarlık Rusyasının tek hâkimi oldu. Din adamları, boyarlar (asilzâdeler) ve ahâli ahlâksızlığını bildiğinden Katerina’yı istemediler. Bunu önceden hesapladığından zekâ ve cesaretini kullanarak, çevresinde yeni bir asiller sınıfı meydana getirmiş, saray muhâfız birliği ve askerlere verilen bol para sâyesinde durumunu korumuştu. Rus imparatoriçesi olmasıyla, Rus târihinde hükümet darbeleri ve gözdeleri hâkimiyeti başlamıştır. Bütün iç olaylara rağmen Birinci Katerina, Papalığın telkinlerine uymak ve Deli Petro’nun, sistemleştirdiği “Rus Yayılma Siyâseti”ni tâkipte geri kalmamıştır. Ülkede hâkimiyetini eski kocası Prens Mençikov’un destek ve entrikaları sâyesinde sağladı. Çariçeliği devrinde Petersburg İlimler Akademisi kuruldu.
İkinci Katerina: Büyük Katerina ünvanlı İkinci Rus Çariçesi. Alman Anhalt-Zerbest Dükası’nın kızı olup, 1729’da Stettin’de doğdu. 1792’de Petersburg’da öldü. Fransız kültürüyle yetiştirildi. Çarlık tahtının namzedi Prens Petro ile evlendirilmek üzere Rusya’ya götürüldü. 1744’te Ortodoks mezhebini kabul edip, 1745’te Prens Petro ile mutsuz bir evlilik yapmasına rağmen sabretti. İleriye dönük münâsebetler kurup, çevresini genişleterek kendine sâdık bir kadro meydana getirdi. Ocak 1762’de Üçüncü Petro ünvanıyla kocası Rus Çarı olunca, entrikalar içine girdi. Üçüncü Petro, Rus devlet adamları ve ahâli ile anlaşmazlığa düşünce, bu durumdan faydalanıp kendi kadrosunu kullanarak, ordunun da desteğiyle 9 Temmuz 1762’de “Ortodoksluğun kudsiyetini, Rusya’nın menfaatlerini korumak” parolasıyla iktidârı ele aldı.
İhtiraslı, hîlekâr, azimli olmasıyla ahâliyi, zekâsı ve kadınlık câzibesiyle de devlet adamlarını çok iyi idâre etti. Çeşitli sınıf ve kademelerde sayısız dostu olmasına rağmen iktidârını kimseyle paylaşmak istemediği gibi, tahtında gözü olanları da ustalıkla ortadan kaldırttırırdı. Rusya menfaatine faydalı icrâatlarda bulunarak, kendini sevdirdi. İhtiraslı olduğundan “Rus Yayılma Siyâseti”ni tâvizsiz tâkib etti. 1764’te dostlarından Stanislaw Poniotowski’yi Polonya kralı seçtirip, 1768’de tamâmen himâyesine aldı. 1722’de bölgede Litvanya dâhil büyük bir toprak parçasını ilhâk ettirdi. 1768 ve 1787 Osmanlı-Rus harpleri neticesinde 1774 Küçük Kaynarca, 1794 Yaş Antlaşmalarıyla Ruslar Karadeniz kıyılarını işgâl ettiler. Katerina yaptığı işlerde asil sınıfına dayandığından bu durumdan köylüler ile din adamları hoşnutsuz olmaya başladı. Ülke içinde ve ilhâk ettiği Polonya, Lehistan, Karadeniz kıyıları, Kırım ve Orta Asya topraklarında birçok isyân hareketi oldu. Hoşnutsuzlukları sindirme ve isyanları bastırmada dost hayâtı yaşadığı Rus ordu kumandanlarını kullandı. Merkezî otoriteyi kuvvetlendirerek, Urallar ile Kırım’dan Kuban’a kadar yerlerde göçmenlerin yardımıyla sömürgeleşme siyâseti tatbik etti. Petersburg Güzel Sanatlar Akademisi ve Rusİlimler Akademisini kurdurdu.
Katerina : Katerina . Çariçe II. Katerina
Büyük Katerina
II. Katerina 2 Mayıs 1729 tarihinde Prusya'nın Stettin kentinde doğdu. Stettin şimdi Polonya sınırları içindedir. Doğduğu zamanki adı Sophie Augusta Frederike idi. Babası Prusya'ya bağlı Anhalt-Zerbst bölgesinin prensiydi ve Prusya ordusunda bir generaldi. Bu ailenin diğer üyeleri olan kuzenleri III. Gustav ve XIII. Karl sonradan İsveç kralı olarak görev yaptı.
1744 yılında Holstein-Gottorp dükü Peter'le evlendi. Kocası Peter, Çar Büyük Petro'nun torunuydu. Peter'in teyzesi Çariçe I. Elizaveta, Peter'i Rus tahtına veliaht olarak seçti. Evlendikten sonra ortodoks mezhebine geçti ve Katerina Aleksievna adını aldı. I. Elizaveta'nın zorlamasıyla gerçekleşen bu evlilik hiçbir zaman mutlu olmadı. Katerina'nın ve kocası Peter'in başkalarıyla çok sayıda aşk yaşadığı bilinmektedir.
Katerina'nın kocası Peter, teyzesi I. Elizaveta'nın ölümü üzerine 5 Ocak 1762 tarihinde III. Petro adıyla Rus tahtına çıktı. Ancak III. Petro'nun çarlığı fazla uzun sürmedi. 28 Haziran 1762 tarihinde muhafız alayı çara karşı ayaklandı. III. Petro tahttan indirildi ve Katerina çariçe olarak ilan edildi.
II. Katerina çariçeliği sırasında hiçbir evlilik yapmadı. Ancak çok sayıda erkekle aşk yaşadı. Sevgililerini büyük malikaneler ve çok sayıda hizmetçiyle ödüllendirdi. Oğlu Pavel Petroviç'e çok kötü davrandı ve ona adeta hapis hayatı yaşattı. 17 Kasım 1796 tarihinde öldü.
HAKKINDA YAZILANLAR
KATERİNA VE DÖNEMİ
Rusya'nın genişleme siyaseti
II. Katerina'nın çariçeliği döneminde Rusya batısı ve güneyindeki 518.000 km²'lik bir alanı topraklarına katmayı başardı. Bu genişleme Lehistan ve Osmanlı İmparatorluğundan alınan topraklar sayesinde oldu. Novorusya, Kırım, Ukrayna, Beyaz Rusya, Litvanya ve Kurşas (Letonya) Rusya'nın topraklarına katıldı. Lehistan'ın parçalanarak Rusya, Prusya ve Avusturya arasında paylaşılmasına öncülük etti. II. Katerina 1796 yılında öldüğünde Lehistan diye bir ülke artık ortada kalmamıştı.
Döneminde Osmanlı-Rus ilişkileri
II. Katerina zamanında Rusya Osmanlı Devletine çok büyük kayıplar verdirdi. II. Katerina'nın çariçeliği sırasında 3 değişik Osmanlı padişahı hüküm sürdü: III. Mustafa, I. Abdülhamit ve III. Selim. Bu dönemde Rusya Osmanlı Devleti'yle iki büyük savaş yaptı. Bunlardan birincisi III. Mustafa döneminde yapılan 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'ydı. Bu savaşta büyük kayıplara uğradı. I. Abdülhamit tahta geçince, Ruslarla Küçük Kaynarca Antlaşması'nı imzaladı. Bu anlaşmayla Kırım'ın bağımsız olması kabul edildi. Ama II. Katerina ünlü generali Potemkin'le birlikte Kırım'ı Rusya'nın bir parçası olarak görmek istiyordu. Antlaşmanın imzasından 9 yıl sonra 1783 yılında Rusya Kırım'ı resmen topraklarına kattı. I. Abdülhamit'in saltanatı sırasında gerçekleşen bu durumu, Osmanlı Devleti kabul etmedi. Kırım'ı geri almak için Rusya'yla tekrar savaşa girildi. 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı da yenilgiyle sonuçlandı. III. Selim tahta geçtikten sonra Yaş Antlaşması'nı imzaladı ve Kırım'ı Ruslara bırakmaya razı oldu.
Kültür ve sanata ilgisi
II. Katerina, kendisini aydın olarak görüyordu. Zamanın fransız filozofları Voltaire, Diderot ve D'Alembert ile yazışmalar yaptı. 1764 yılında Avrupa'dan satın aldığı 250 tabloyu sergilemek üzere St. Petersburg'da Hermitage Müzesi'ni inşa ettirdi. Bu müze sonraki çarların da katkılarıyla dünyanın en eski ve en büyük müzelerinden biri haline geldi.
AYRINTI
(Prut Savaşı sırasında Baltacı Mehmet Paşa'yla antlaşma yapan Çariçe I. Katerina'yla karıştırılmamalıdır.)HAKKINDA YAZILANLAR
1.Çariçe Katerina Çağının Sınırlarını Zorlayan Kadın
Isabel de Madariaga
Sabah Kitapları
Dev gibi bir imparatorluğun başına geçtiğinde otuz üç yaşındaydı. Otuz dört yıllık iktidarı sırasında yalnızca özel yaşamı fırtınalarla dolu değil, siyasi yaşamı da savaşlar, komplolar, veba salgınlarıyla doluydu. Ama O, Rus ve dünya tarihine damgasını vuracak bir kadın, Büyük Katerina olacaktı. Kendini siyasi ve askeri başarılarının ötesinde, bir dizi reformla yepyeni bir Rusya yaratmaya adadı. Kilise egemenliğinden uzak karma okullar, hastanelerinin iç düzeninden mezarlık yerlerine kadar planlanmış kentler, özgür halkın ve serflerin haklarını koruyan yepyeni bir hukuk sistemi, operaları, tiyatroları, konserleriyle canlı bir kültür yaşamı... Kurduğu meclislerle, işkenceye ve düşünce suçu kavramına karşı çıkışıyla, zamanına göre demokratik bir toplum hayal ettiğini de ortaya koymuştu...
Bu bilgi faydalı oldu mu ?
