Kireç Nedir

1-)Alm. Kalk (m), Fr. Chaux (f), İng. Lime. Tabiatta bulunan kalsiyum karbonat ihtiva eden taşların kalsinasyon sıcaklığında (850-950°C) pişirilmesi ile elde edilen madde.

Kireç taşı denilen kalsiyum karbonat (Ca CO3), sözkonusu sıcaklıkta kalsiyum oksit (CaO) ve karbondioksit (CO2) vererek bozunur (ayrışır).

900°C

CaCO3 CaO + CO2





Kireç üretimi, basit bir kavurma işlemine dayanır. Ancak reaksiyon tersinir (iki yönlü) olduğundan meydana gelen karbondioksidin devamlı uzaklaştırılması gerekmektedir.

Kireç, bazların içinde, elde edilmesi en kolay ve en ucuz olanıdır. Bilhassa sodyum hidroksit (NaOH) ve sodyum karbonat (Na2CO3) gibi mühim bileşiklerin üretiminde kullanılması, kirece büyük sınai önem verdirmektedir. Baz olarak sodyum hidroksitten başka birçok hidroksitlerin üretiminde de kullanılmaktadır. Bununla beraber kireçten yalnız baz olarak değil ihtiva ettiği yabancı madde, özellikle kil miktarına göre “zayıf kireç” veya “su kireci” adı altında yapı malzemesi olarak da istifade edilmektedir.

Kireç fırınından elde edilen kalsiyum oksit (CaO), sönmemiş kireç olarak tabir edilir. Bunun üzerine bol miktarda su ilave edildiğinde:

CaO+H2O Ca(OH)2+ısı

tepkimesine göre ısı çıkışı ile sönmüş kirece (Ca(OH)2) dönüşür. Bu ürün yumuşak kıvamda yağlı kireç veya suyu uçurulup öğütülürek toz halinde piyasaya sürülür. Sönmüş kireç su ve kum ile karıştırılarak harç yapılır. Burada su işlenebilmeyi sağlar. Kum da dolgu ve taşıyıcı iskelet malzemesi olarak görev yapar. Kireç:

Ca(OH)2+CO2 CaCO2+H2O

tepkimesine göre havadaki karbondioksit ile birleşir ve kalsiyum karbonata dönüşerek sertleşir.

Kireç, silis kumu ile karıştırılıp, ısıl işlemle kireç-silis taşı yapımında, çimento harcının işlenebilme ve sıvanabilme özelliğini iyileştirmede ve elastisite modülünü düşürerek çatlamaya karşı dayanıklılığını arttırmada kullanılır.

Kirecin yapı işlerinde kullanılmasında ihtiva ettiği yabancı maddeler mühim rol oynar. Bununla ilgili olarak üç tip kireçten söz edilir:

1. Yağlı kireçler: % 5 kadar yabancı madde ihtiva eder. Su ilavesiyle 2,5 mislini bulan bir hacim artmasıyla kabararak plastik bir hamur verirler. Bu hamur havada bırakılmakla, hacminden çok kaybeder ve çatlaklar arz eder. Bu durum, kum karıştırılmakla önlenebilir.

2. Zayıf kireçler: % 5-6 kadar yabancı madde (demir oksit, silis, alümin) ihtiva eden kalkerlerden üretilir. Bu kireçler yağlı kireçlere nazaran su tesiriyle daha az kabarırlar ve kumla daha yavaş sertleşen harçlar verirler.

3. Su kireçleri: % 6-12 kil ihtiva eden kalkerlerden çıkarılır ve su altında çimentolara nazaran daha az olmakla beraber açıkça sertleşirler. Bu kireçler su tesiriyle kabarmakla beraber yapışkan hamur vermezler. Bu bakımdan adi kireçle çimento arasındadırlar.

Kireç kaymağı: Kireç kaymağının formülü kesin olarak bilinmemekle birlikte sönmüş kireç üzerinden klor geçirilmekle elde edilmektedir. Formülü CaCl2O veya 2(CaCl2O2H2O), Ca(OH)2 olarak kabul edilir. Kireç kaymağı diğer hipokloritler gibi ağartma işlemlerinde kullanılmaktadır.

2-)Mermer, tebeşir, kireç taşı, alçı taşı gibi birçok taşın özünü oluşturan kalsiyum oksit, (CaO)
Örnek:Duvarlar kireç badanalı idi. S. F. Abasıyanık

3-)Kalsiyum hidroksit, Ca(OH).

4-)Cao, kalsiyum oksit;kireçtaşının ısıtılmasıyla elde edilen ak renkli özdek. (Yapı gereci ve yeğni baz olarak kullanılır.)

Bu bilgi faydalı oldu mu ?