Kurtubi Nedir

Kurtubi Nedir ? Kurtubi Ne demek ?

1-)KURTUBÎ



Ebu Abdullah Muhammed İbn Ahmed İbn Ebi Bekr İbn Farh el-Kurtubi, Endülüs'ün yetiştirdiği büyük alimlerdendir.

Kurtuba'da çiftçilikle uğraşan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Kurtubi öğrenim çağına girince önce Arapça ve şiir, sonra da Kur'an-ı Kerim öğrendi. 627/1230'da babasının vefatından sonra da tahsiline devam ederek Rebi İbn Abdurrahman İbn Ahmed (ö. 633/1235), İbn Ebi Hucce adıyla meşhur olan Ebu Ca'fer Ahmed (ö. 643/1245) gibi alimlerden dilbilgisi, nahv, belagat, Kur'an ilimleri, Fıkıh dersleri aldı.

Herhalde Kurtuba ve diğer Endülüs şehirlerinin Hristiyanların eline geçmesinden sonra, Mısır'ın İskenderiye şehrine geldi. Mısır'a geliş tarihi kesin olmamakla birlikte İskenderiye'de, (648/1251) yılında vefat eden hadis alimi Ebu Muhammed Abdulvehhab İbn Revac'dan ders aldığına göre bu tarihten önce İskenderiye'ye gelmiş olmalıdır.

Kurtubi burada İbnu'l-Cummeyzi (ö. 649/1252), Ebu'l-Abbas Ahmed İbn Ömer el-Kurtubi (ö. 656/1258) ve el-Hasen İbn Muhammed el-Bekri (ö. 656/1258) gibi hocalardan dil, edebiyat, Kur'an ilimleri, kıraat, tefsir, hadis, Fıkıh dersleri aldı.

Kurtubi buradan Kahire'ye, daha sonra da Asyut'un kuzeyindeki Münyetu Beni Hasib'e gidip yerleşerek (671/1273)'de vefatına kadar orada kaldı. Kaynaklar Kurtubi'yi, salih bir kul; arif, dünyaya karşı zahidane yaşayan, itkan sahibi bir alim olarak tanıtırlar. Zühd ve takva içinde yaşamakla birlikte faydalı birçok eser kaleme almıştır. Kaynaklarda birçok talebesi olduğu bildirilmekle birlikte bunların isimleri verilmemiştir.

Kurtubi birçok Endülüslü alim gibi fıkıhta Malikidir. Fakat tefsirine baktığımızda onun, mezheb taassubuna kapılmadığını, hatta bu eserinde zaman zaman diğer mezheblerin görüşlerini tercih ettiğini görürüz. Bunda, Mısır'a geldikten sonra Şafii alimlerden ders okumuş olmasının tesiri olduğu söylenebilir. İtikad mezhebi itibariyle de Eş'aridir.

Bilinen eserlerinden önemlileri şunlardır:

1. et-Tezkire fi Ahvali'l-Mevta ve Umuri'l-Âhire: Kurtubi bu eserinde ölüm, ölülerin halleri, kıyamet, Cennet, Cehennem gibi mevzuları anlatır.

2. et-Tezkar fi Efdali'l-Ezkar: Kur'an-ı Kerim'in faziletlerine dair kırk babdan oluşan bir eserdir.

3. el-İ'lam bima fi Dini'n-Nasara mine'l-Mefasid ve'l-Evham ve Ezharu Mehasini Dini'l-İslam.

4. el-Mısbah beyne'l-Ef'al ve's-Sıhah: Ebu'l-Kasım Ali İbn Cafer'in Kitabu'l-Ef'al'i ile el Cevheri'nin es-Sıhah adlı lüğate dair eserlerinin muhtasarıdır.

5. el-Muktebes fi Şerhi Muvattai Malik İbn Enes.

6. el-Lumau'l-Lu'luiyye fi Şerhi'l İşrinati'n-Nebeviyye.

7. el-Cami'li-Ahkami'l-Kur'an. (Kurtubi'nin hayatı, eserleri, ilmi şahsiyeti hakkında geniş bilgi için bk. el-Kasabi Mahmud Zalat, el-Kurtubi ve Menhecuhu fi't-Tefsir, Kahire (1399/1979); Mahmud Besyuni Fude, Neş'etu't- Tefsir ve Menahicuhu, Kahire 1406/1986, s. 195-196; Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük Tefsir Tarihi, Ankara 1960, II, 345-346; İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Tarihi, Ankara 1988, II, 116-128).

Kurtubi Tefsiri:

Kurtubi'nin tefsirinin tam adı eserin mukaddimesinde belirtildiği üzere "el-Cami li-Ahkami'l-Kur'an ve'l Mübeyyin lima Tedammenehu mine's-Sünne ve Âyi'l-Furkan"dır. Eser, ahkam ağırlıklı olduğu için bunu Ahkamu'l-Kur'anlar içinde sayanlar da vardır. Ama bütün Kur'an'ın baştan sona kadar tefsirini ihtiva etmektedir. Kurtubi tefsirine Kur'an'ın fazileti, okunuşunun keyfiyeti, tefsiri, i'cazı, cem ve tertibi, ahrufu seb'a, müfessirlerin dereceleri ve tefsirle ilgili daha birçok konuya tahsis ettiği oldukça geniş bir mukaddime ile başlar. Bu mukaddimenin başında, tefsirinde takip edeceği metodu bizzat kendisi şöyle açıklamıştır:

"Ömrüm boyunca Allah'ın kitabı ile meşgul olmayı ve bütün gücümü ona sarfetmeyi uygun gördüm. Bunu da tefsirdeki nükteleri içine alacak şekilde lügatleri, i'rabları, kıraatleri, kalbleri doğru yoldan sapan dalalet ehlini reddetmeyi, bu zikrettiklerimin yanında ahkamı, ayetlerin nüzul sebeplerini, ayetler arasındaki manayı toplayan ve birbirine zıt gibi görünen ayetler arasındaki müşkülleri açıklayan selef ve halef alimlerinin görüşlerine şehadet eden hadisleri özlü bir şekilde yazmaya giriştim... Bu kitaptaki şartlarım: Sözleri söyleyenlerine, hadisleri de (hadis mecmualarının) müelliflerine dayandırmaktır... Müfessirlerin kıssalarından, tarihçilerin haberlerinden lüzumlu olanlar ve açıklama için mutlaka gerekli olanlar hariç olmak üzere yüz çevirdim. Bunun yerine "mes'ele" adını verdiğim ahkam ayetlerinin açıklamalarını koydum. Bir, iki veya daha fazla hüküm ihtiva eden her ayete bazı mes'eleler ilave ederek o mes'eleler içinde nüzul sebeplerini, tefsiri, garib kelimeleri ve hükümleri açıkladım. Şayet ayet bir hüküm ihtiva etmiyorsa tefsir ve te'vilini vermekle yetindim." (el-Cami li Ahkami'l-Kur'an, Beyrut 1405/1985, I, 2-3'den kısaltılarak).

Gerçekten Kurtubi mukaddimede verdiği bu esaslara uymuş ve rivayet ağırlıklı, son derece faydalı bir tefsir ortaya koymuştur. Tefsirde rivayete ağırlık verilmesi yanında dirayet ihmal edilmiş değildir. Mukaddimede belirtildiği üzere Sahabe ve Tabiun söz ve görüşlerinden başlayarak kendi zamanına kadar yazılmış tefsirlerden -genel olarak kaynak belirtmek suretiyle- bol bol alıntılar yapılmış; ayetlerin tefsirine dair o zamana kadar söylenen ve yazılanlar toplanmıştır. Kurtubi, rivayete ağırlık verirken tefsirine giriştiği ayetin açıklaması ile ilgili hadis bulmuşsa bununla yetinmiş, hadis bulamadığı takdirde Sahabe, Tabiun ve daha sonra gelen alimlerin görüşlerine yer vermiş, bu görüşlerin değişik olması halinde aralarında tercihler de yapmıştır.

İstifade ettiği eserler arasında Ahkamu'l-Kur'an'lar yekun tutar. Bunlar içinde en çok Ebu Bekr er-Razi el-Cassas (ö. 370/981), İlkiya el-Herrasi (ö. 504/1110) ve Ebu Bekr İbnu'l-Arab; (ö. 543/1148)'nin Ahkamu'l-Kur'an'larından istifade etmiştir. Bilindiği üzere bunlardan İbnu'l-Arabi, Maliki; İlkiya el-Herrasi Şafii; Ebu Bekr el-Cassas ise Hanefidir. İbnu'l-Arabi'nin eserinden çok istifade etmesi yanında zaman zaman onu tenkidden geri kalmamıştır.

Ahkamu'l-Kur'an'lar dışındaki tefsir kaynakları içinde İbn Cerir et-Taberi (ö. 310/923)'nin Camiu'l Beyan'ı, Ebu Ca'fer en-Nehhas (õ. 338/949)'ın İ'rabu'l-Kur'an Ye Maani'l-Kur'an'ı, Ebu Bekr en-Nakkas (ö. 351/962)'ın Şifau's-Sudur adlı tefsiri, Ebu'l-Abbasi Ahmed ibn Ammar, el-Mehdevi (ö. 430/1039)'nin et-Tahsıl li-Fevaidi Kitabi't-Tahsıli'l Cami li-Ulumi'd-Tenzil tı, Mekki İbn Ebi Talib (ö. 437/1045)'in Tefsir'i ve Müşkilu İ'rabi'l-Kur'an'ı, el-Maverdi (ö. 450/1058)'nin Tefsir'i ve İbn Atıyye (ö. 541/1147)'nin el-Muharraru'l Veciz'i sayılabilir.

Bunların dışında Kurtubi bu tefsirinde, liste olarak verilse dahi sayfalarca tutacak derecede çok hadis, fıkıh, kıraat, dil ve belagat, akaid ve kelam, tarih sahalarında zamanına kadar yazılmış birçok eserden çoğu kere kaynak belirterek istifade etmiş ve tefsirinde bunlardan alıntılar yapmıştır.

Daha önce Kurtubi'nin fıkıhta Maliki; itikadda Eş'ari olduğunu belirtmiştik. Buna binaen tefsirinde Maliki mezhebinin görüşlerini delillendirirken -özellikle ahkam ayetlerinin tefsirinde- diğer mezheblerin görüşlerine de yer vermiş ama nezih bir surette tenkid ve reddetmiştir. İtikadi konuların delilleri olan ayetlerin tefsirinde ise Ehl-i Sünnet dışındaki Mu'tezile, Keramiyye, İmamiyye, Rafıziyye, Mücessime, Müşebbihe, Karamita gibi batıl mezheblerin görüşlerinin çürütülmesine özen gösterilmiştir.

Kurtubi tefsirinde kıraatlere -şaz olan kıraatlere de işaret edilmek suretiyle- ve ayetlerin Arap dilbilgisine göre tahlillerine, şiirle istişhada da bolca rastlanır. Bu arada az da olsa israiliyyata yer verdiği görülür.

Bu özellikleriyle Kurtubi tefsiri isimlendirildiği üzere sadece bir Ahkamu'l-Kur'an değil Kur'an-ı Kerim'in bütün ayetlerini hemen her yönden inceleyen, hatta zamanındaki tabii bilimler ışığında bazı ayetleri tefsire çalışan geniş bir tefsirdir. Yazma nüshalarının bolluğu yanında defalarca baskısı da yapılmıştır. Son olarak Mısır'da on iki cilt halinde bir baskısı vardır ve bu baskıda kaynakları da dipnotlar halinde gösterilmiştir.

Bedreddin ÇETİNER


Bu bilgi faydalı oldu mu ?

 

Kelime Türü Nedir ?

Bu kelime Dini bir Terimidir.

Sizde içinde Kurtubi kelimesi geçen bir şeyler paylaşın !

Kurtubi kelimesi anlamı 159 defa okunmuştur. [242089] Kurtubi kelime anlamı, Kurtubi nedir, Kurtubi ne demek, Kurtubi sözlük anlamı

Paylaş