Lakit(Atılmıs Veya Kaybolmus Çocugun Bulunması) Nedir

1-)

Atılmış ve kaybolmuş olup da bulunan çocuk hakkında kullanılan bir fıkıh ıstılahı.

Lakit lügatta yerden kaldırıp alınan şey anlamında kullanılır (Feyyumi, el-Misbahu'l-Münir, Bulak 1316, II, 95). Fıkıh ıstılahında ise ailesi tarafından fakirlik korkusu, zina töhmetinden kurtulmak vb. sebeplerle sokağa atılmış veya kaybolmuş çocuğa verilen isimdir (Serahsi, el-Mebsüt, Kahire 1324-31, X, 23B Kasani, Bedayiü's Sanayi, Kahire 1327-28/1910, VI, 197; İbnü'l-Hümam, Fethul-Kadir, Kahire 1389/1970,VI, 110). Tariften anlaşıldığına göre lakit, doğumun peşinden sokağa atılmış çocuk veya mümeyyiz olmayan sabidir. Şafiiler gözetilmeye ihtiyaçları bulunduğundan Mümeyyiz sabi ve deliyi lakit kapsamına dahil etmektedirler (Şirbini, Muğni'l-Muhtac, Kahire 1379/195960, II, 418). Herhangi bir sebepten dolayı sokağa terkedilmiş çocuk ölüm tehlikesi içindedir. Böyle bir çocuğu alıp helakini önlemek, bir insanlık vazifesi olduğu gibi, dinen de emredilen bir husustur. Çünkü canı muhafaza, İslamın emrettiği hususlardandır. Ayrıca bir nefsi helakten kurtaran ve ihya eden kişi Kuran-ı Kerim'de övülmüş ve onun bu hareketi bütün insanlığın ihyası olarak kabul edilmiştir (el-Maide, 5/32).

Terkedilmiş vaziyette bulunan çocuğun alınması Hanefilere göre mendub ve müstehabtır. Kaldırılmadığı takdirde helak olacağından korkulan çocuğun alınması farz-ı kifaye; görenden başkası bu çocuğu bilmiyorsa almak farz-ı ayndır. Diğer üç mezhebe göre bulunmuş çocuğu almak farz-ı kifaye, helakinden korkuluyorsa farz-ı ayn'dır (Kasani, a.g.e., VI, 198; İbnü'l-Hümam, a.g.e., VI, 110; İbn Kudame, el-Kafi, Beyrut 1402/1982, II, 363; İbn Rüşd, Bidayetü'l-Müctehid, İstanbul 1985, II, 259; Şirbini, a.g.e., II, 418; M. Şeltüt, el-Fetava, Beyrut 1403/1983. s. 219; Mustafa Şelebi, Ahkamul- Üsre, Beyrut 1397/1977, s. 709). Ancak lakit'i bulup alan kişi akıllı, buluğa ermiş, hıfza muktedir ve ahlakı düzgün olmalıdır. Hakim, ahlakı düzgün olmayan kişilerin kaldırdığı lakitleri onlardan alarak emin birisine verir. Çünkü böyle bir kişi bulup aldığı lakiti maddeten helakten kurtarsa bile onu manen helak etmektedir (Serahsi, a.g.e., X, 217, 218; Kasani, a.g.e., VI, 197; el-Fetaval-Hindiyye, Bulak 1310, II. 287-288). Şafiiler ise lakiti alanın mükellef, hür, reşid, müslüman, adil, fısktan ari olmasını şart koşarlar. Sefih, fasık, gayr-ı müslimlerin kaldırdıkları lakitler ellerinden alınır (Şirbini, a.g.e., II, 418). Lakiti yerden alıp kaldıranlar birden fazla olduğu takdirde kendisine hangisi daha faydalı ise ona teslim edilir. Bu konuda eşit iseler tercih hakkı hakimindir. Hanbeli ve Şafiilere göre ise aralarında kura çekilir (Serahsi, a.g.e., X, 217; Şirbini, a.g.e., II, 419; İbn Kudame, a.g.e., II, 366; Mustafa Şelebi, a.g.e., s. 709-710; M. Ebu Zehre, el-Ahvalüş-Şahsıyye, Kahire, 401).

Bu bilgi faydalı oldu mu ?