Merfu Hadis Nedir

1-)MERFÛ HADİS



Kaynağı Hz. Peygamber (s.a.s) olan bütün söz, fiil ve takrirler için kullanılan hadis terimi.

Merfu lügatta, yükseltilmiş demektir. Hadis ıstılahında, Hz. Peygambere nisbet olunan söz, fiil, takrir ve sıfatlara "merfu hadis" denir. Merfu hadisin senedi muttasıl veya munkatı' olabilir. İsnattan sahabi düşerse mürsel olur. Sahabeden başka bir ravi düşer veya müphem bir ravi zikredilirse o hadise munkatı' denir. Peşipeşine iki ravi atlanmışsa mu'dal ismini alır. Her üç halde de isnad munkatıdır ama hadis yine merfudur. Zira bir hadisin merfu oluşu, isnadının kesintisiz olarak Hz. Peygambere ulaşması yönünden değil, metnin ona izafe edilmesi bakımındandır.

Bir haberin Hz. Peygambere nisbet edilmesi ya açıkça ya da hükmen olur. Açık söz halinde merfu; sahabinin, "Rasulullah'ın şöyle buyurduğunu işittim", "Hz. Peygamber dedi ki...

"Rivayet edildiğine göre Rasulullah şöyle buyurmuştur" gibi ifadelerle Hz. Peygamber'den naklettiği hadistir. Açık fiil halinde merfu, sahabinin,

"Rasulullah'ın şöyle yaptığını gördüm" veya "Rasulullah şöyle yapardı" diyerek bir merfu, yine Sahabinin, "Rasul-ü Ekrem'in huzurunda şöyle yaptım" yada "Falanca Rasulullah'ın huzurunda şunu yaptı" diyerek anlattığı olayı Peygamber Efendimizin yadırgamadığını bildirmesidir, (Subhi es-Salih, Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, çev. Y. Kandemir, Ankara 1973, s. 182).

Hükmen merfu söz, İsrailiyyat nakletme adeti olmayan bir sahabinin, peygamberlere ve geleceğe dair verdiği haberler ile bir işin yapılması halinde kazanılacak sevap veya bir başka fiilin yapılması halinde maruz kalınacak ceza ile ilgili sözleridir. Çünkü sahabinin bunları kendiliğinden söylemesine imkan yoktur; ona bunları haber verenin Hz. Peygamber olduğuna hükmedilir(Ahmed Naim, Tecrid-i Sarih Tercemesi, Ankara 1976, Mukaddime, 134; Subhi Salih, a.g.e., 217).

Hükmen merfu fiil, mesela, Hz. Ali'nin küsuf (güneş tutulması) namazında ikiden fazla rüku yapmasıdır. Çünkü ibadet şekilleri içtihatla tesbit edilemez; bunların Rasulullah'tan öğrenilmiş olduğuna hükmedilir (Ahmed Naim, a.g.e., s. 134).

Hükmen merfu olan takrir ise, sahabinin, bir işi Hz. Peygamber zamanında yaptıklarını "Biz Rasul-i Ekrem zamanında şöyle yapardık" gibi sözlerle ifade etmesidir. Hz. Peygamberin yapılmasına müsaade ve müsamaha ettiği her iş hükmen merfu sayılır.

Sahabinin herhangi birşey hakkında "bu şey sünnettendir" demesi de, ekseriyetin görüşüne göre merfu hükmündedir. Yine bir ravinin, sahabi veya tabii hakkında "hadisi ref eder" veya "merfu olarak rivayet eder" demesi o hadisin merfu oluşuna işarettir (Talat Koçyiğit, Hadis Istılahları, A. Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1980 s. 218).

Merfu hadis, sahih, hasen ve zayıf arasındaki müşterek ıstılahlardandır. Bu itibarla merfu hadisler, sıhhati bakımından sahih, hasen, zayıf hatta mevzu bile olabilirler. Sıhhat derecesinin ayrıca incelenmesi gerekir (Nureddin Itr, Menhecü'n-Nakd fi Ulümil-Hadis, Dımaşk 1392/1972, s. 304).

Nuri TOPALOĞLU

Bu bilgi faydalı oldu mu ?