Montreux Sözleşmesi Nedir

Montreux Sözleşmesi Nedir ? Montreux Sözleşmesi Ne demek ?

1-)İsviçre’nin Montreux şehrinde, 20 Temmuz 1936 yılında Boğazlarla ilgili olarak yapılan antlaşma. Lozan Antlaşmasının imzalandığı gün (24 Temmuz 1923) Boğazlar Sözleşmesi de yapıldı. Buna göre; Boğazların her iki kıyısı, Marmara Denizindeki adalar askersiz hale getirilerek, bu bölgelerde tahkimat yapmak ve asker bulundurmak yasaklandı. Bölgenin emniyeti, Milletler Cemiyetinin garantisi altına alındı. Bu antlaşmanın yürütülmesi için Türk temsilcisinin başkanlığında, sözleşmeye imza koyan devletlerin temsilcilerinden meydana gelen bir Boğazlar Komisyonu kuruldu.

Türkiye’nin Boğazlar üzerindeki hakimiyetinin sınırlandırılması şeklinde olan bu sözleşme, silahsızlaşmanın Milletler Cemiyeti tarafından gerçekleşebileceği düşünülerek o günün şartlarına göre imzalanmıştı. Fakat geçen zaman bu cemiyetin etkili olamıyacağını, silahsızlanmanın da gerçekleşemiyeceğini ortaya çıkardı. Bu durum karşısında Türkiye, 1933 yılından itibaren hükümranlık hakkı ile bağdaşmayan Boğazlar Sözleşmesinin kaldırılması çalışmalarına başladı. Almanya’nın silahlanması karşısında 17 Nisan 1935’te toplanan Milletler Cemiyeti Konseyinde, Türk Dışişleri Bakanı bu konu üzerinde ısrarla durdu. Bundan sonra yapılan toplantıların hepsinde konuyu gündeme getirerek diplomatik olgunlaşma sağlandı.

İtalya’nın Habeşistan’a saldırması, Almanya’nın Ren bölgesindeki faaliyetleri üzerine Türkiye de 10 Nisan 1936’da Boğazlar Sözleşmesini imzalamış olan devletlere nota vererek eski statünün değiştirilmesini istedi. İtalya hariç, diğer devletler Türkiye’nin isteğini kabul ettiler. 1923’te kabul edilen Boğazlar sözleşmesini değiştirecek konferans, 22 Haziran 1936’da Montreux’de toplandı ve sözleşme 20 Temmuz 1936’da Türkiye, Fransa, Japonya, Romanya, Yunanistan, Yugoslavya, İngiltere, Sovyetler Birliği tarafından ve 2 Mayıs 1938’de İtalya tarafından imzalandı.

Tamamı yirmi dokuz madde, üç ek protokoldan meydana gelen sözleşmeye göre:

1. Boğazlardan serbest geçiş esası kabul ediliyordu. Ancak ticaret ve savaş gemilerinin Boğazlardan geçişi, barış ve savaş haline göre, ayrı statüye bağlanıyordu. Savaş durumu da Türkiye’nin girdiği, girmediği ve savaş tehlikesi olma durumlarında uygulanacak esaslara ayrılıyordu.

2. Boğazların askeri kontrolü ve savunma tedbirleri tamamen Türkiye’ye aitti.

3. Boğazlardan geçişi denetleyen Milletlerarası Boğazlar Komisyonu kaldırıldı.

Bu ana maddelerle Türkiye’nin boğazlar üzerindeki genel hakimiyeti sağlandı. Diğer maddelerin bazıları ise;

Barış zamanında:

a. Karadeniz’de kıyısı olmayan devletlerin ticaret gemileri serbestçe geçerler. Savaş gemileri 8-15 gün önceden haber verilmek ve bir arada dokuz gemiyi ve belli tonajı aşmamak üzere geçebilir. Denizaltılar, uçak gemileri ve 10.000 tondan büyük savaş gemileri hiç geçemez. Sözleşmeye uygun şekilde geçen savaş gemileri Karadeniz’de yirmi bir günden fazla kalamaz.

b. Karadeniz’de kıyısı bulunan devletlerin ticaret gemileri serbestçe geçerler. Savaş gemileri geçmeden sekiz gün önce Türkiye’ye haber verecekler, bir arada geçen gemilerin tonajı 15.000’den fazla olmayacaktır. Karadeniz’de kalışları için belli bir süre yoktur.

Savaş zamanında:

a. Türkiye savaşa katılmışsa; her cins gemiyi geçirip geçirmemekte serbesttir. İsterse Boğazları kapayabilir.

b. Türkiye tarafsızsa; ticaret gemileri serbestçe geçmesine rağmen savaşan tarafların savaş gemileri geçemez.

c. Savaş tehlikesinin çok olduğu zamanlarda; Türkiye yine karar serbestisine sahip olarak Boğazları kapayabilir.

Bunların yanında pekçok teknik hususun hükme bağlandığı sözleşmenin süresi yirmi yıl olacaktı. Bu sürenin bitiminden iki yıl önce taraflardan hiçbiri sözleşmenin feshini istemezse, böyle bir istekten iki yıl sonraya kadar yürürlükte kalacaktı.


Bu bilgi faydalı oldu mu ?

 

Sizde içinde Montreux Sözleşmesi kelimesi geçen bir şeyler paylaşın !

Montreux Sözleşmesi kelimesi anlamı 7 defa okunmuştur. [239202] Montreux Sözleşmesi kelime anlamı, Montreux Sözleşmesi nedir, Montreux Sözleşmesi ne demek, Montreux Sözleşmesi sözlük anlamı

Paylaş