Muallim Naci Nedir

1-)Tanzimat devri şair ve edebiyatçılarından. Dil, edebiyat, edebiyat tarihi çalışmaları, tenkit ve tercüme sahalarında Tanzimat döneminin şöhret kazanmış yazarlarından birisidir. Annesi, 1829 Türk-Rus Savaşı sırasında göç ederek İstanbul’a yerleşen Fatma Zehra Hanım, babasıAli Beydir. Naci, ailesinin üçüncü çocuğu olarak 1850 senesinde dünyaya geldi. Tahsiline Fevziye Mektebinde başladı, Kur’an-ı kerim’i ezberledi, kardeşiyle birlikte din bilgilerini öğrendi. Varna’da kalaycılık yapan dayısı Ahmed Ağa, bir sene sonra babasının vefat etmesiyle Naci ve annesinin oraya yerleşmelerini temin etti. O tarihlerde daha Varna sancağında rüşdiyelerin açılmamış olmasına rağmen, Naci, yarım kalan tahsilini, Hafız Mahmud Efendiyle okuduğu Gülistan, Hafız Divanı kitapları, Kavalalı Hüseyin Hocadan aldığı Telhis, Arapça, Komyono Efendiden aldığı Fransızca, Abdülhakim Efendiden aldığı hat dersleriyle devam ettirdi.

Varna Rüşdiyesinin açılmasından sonra muallim-i saniliğe tayin edilen Muallim Naci, böylece edebiyat hayatına atıldı. Bundan birkaç sene öncesine ait şiirleri de bulunmasına rağmen, yayınlanan ilk yazıları Rusçuk Tuna Gazetesi’nde basılan, okumanın faydalarını anlatan fıkralarıdır. Bunlardan birisi aynı zamanda İstanbul’da çıkan Basiret Gazetesi’nde de yayınlandı. Yine bu yıllarda gelişen bir özelliği de her fırsatta, tarih düşen mısralar yazmasıdır.

Naci, Varna mutasarrıflığından ayrılarak Tulçı’ya tayin edilen Kürt Said Paşaya katiplik yapmak üzere buraya gitti. 1877-1878 Türk-Rus savaşı sonrasında yine bu paşayla birlikte Osmanlı Pazarı ve daha sonra da Tırnova’ya geçti. Said Paşanın İstanbul’a taşınması üzerine Naci de annesiyle buraya gelerek Cibali’ye yerleşti. Bundan birkaç yıl sonra yine Said Paşayla Yenişehir’e gitti. Yenişehir’de yazdığı güzellik şiirleri ve diğer eserleri ile Mehmed Kemaleddin ve Avni Beyin takdirlerini kazandı. Aynı zamanda Cinayet Mahkemesi Katipliği de yaptı, ancak bu meslekten hoşlanmayarak İstanbul’a döndü. Yenişehir’de bulunurken Siirt mutasarrıflığı yapan Said Paşanın Anadolu müfettişi olmasıyla, Naci de tekrar onunla seyahat etmeye başladı. Yolculuğu sırasında “Dicle”, “Şam-ı gariban”, “Nusaybin civarında bir vadi” şiirlerini yazdı. 1881’de, yine Said Paşa ile Sakız’a gitti, burada gördüğü büyük bir zelzeleden ilham alarak “Feryad”, “Mehtab”, “Sakız’da Bir Harabede Bir Sevda-zede”, “Kebister” ve “Serzeniş” şiirlerini kaleme aldı. Bu şiirler ve Tercüman-ı Hakikat’de imzasız veya çeşitli müstear isimlerle yayınlanan şiirleriyle bir noktada edebi şahsiyetini kazandı. Kişiliğini en çok etkileyen Celaleddin-i Rumi ve onun Mesnevi’sidir. Naci’nin Sakız’daki seneleri hayatının en sıkıcı ve bezgin noktalarından biridir. Burada yazdığı ve hayatının manasızlığını, basitliğini anlatmış olduğu, başlıksız, “Nedir o nevha şu viranenin civarında” mısraıyla başlayan şiiri bunun en güzel ifadesidir. Bir süre sonra Tercüman-ı Hakikat’ten ayrılan Naci, Saadet ve Mürüvvet gazeteleri ile İmdad-ül-Midad mecmuasında çalıştı. Mekteb-i Sultani ile Mülkiye ve Mekteb-i Hukukta hocalık da yaptı. Bir ara Recaizade Ekrem ve Abdülhak Hamid ile gazete sütunlarında karşılıklı tartıştılar. 1887’den itibaren edebiyat ve edebiyat tarihi üzerindeki çalışmaları Mehmed Muzaffer mecmuasında yayınlandı. Naci’nin en verimli çağı bu yıllardır. 1893’te İstanbul’da vefat eden Naci, Sultan Mahmud Türbesine defnolundu.

Sanatı ve şahsiyeti: Naci edebiyatta eskiye bağlı, ancak yeniye karşı olmayan bir simadır. Şiir dışındaki eserleri lisan, edebiyat, edebiyat tarihi, tenkid ve tercüme alanlarındadır. Gerçek şahsiyetini 35 yaşlarındayken bulmuştur. Naci, Tanzimat devrindeki arayışların içinde edebi, resmi nesrin en açık, sade, düzgün örneklerini ortaya koymuştur. Nesir dalında çok fazla eser vermiştir. Bunların önemlileri Sünbüle’nin üçüncü bölümü olan Ömer’in Çocukluğu isminin verildiği bir kitapta toplanmıştır. Naci’nin çok kitap yayınlamasının sebebi, fakir olması ve geçimini bu yolla temin etmek zorunda kalmasıdır. Şiirde ise hakikat ve tabiiliğe bağlı, hayal ve mübalağaya açık, divan edebiyatı şairlerinin şiire hakimliğinden örnek alınan, garp edebiyatından da faydalanılan bir yol takip etmiştir. Ancak bilinen 440 manzumesinin sadece 35’i garp nazım şekilleriyledir. Diğerlerinde divan edebiyatı şekillerini kullanan Naci, bu edebiyatı hakkıyla tatbik edebilen, mazmunları ustalıkla kullanabilen ve bu alanda düzgün eserler verebilen tek tanzimat şairidir.

Naci, zamanındaki şairler gibi yeni şiirin rüzgarına kapılmayıp, daha çok eski şiirle ilgilenmiştir. Bu tutumu Recaizade Mahmud Ekrem’in şiddetli tenkitlerine yol açmıştı. Naci bu tenkitlere Demdeme başlığını verdiği yazılarıyla karşılık verdi. Böylece aralarında şiddetli bir edebi tartışma başladı. Her iki şair de daha çok bu yönleriyle tanınırlar. Aruzu ustaca kullanabilen Naci, eski şiir tarafında görülürse de, yeni şiire karşı olduğu söylenemez. O yeni şiire değil, eski şiir muhalifliğine karşıdır.

Tercümeleriyse eserin aslını, aynen tercümesini ve açıklamalarını ihtiva eden üçer bölümden müteşekkildir. Naci’nin Hugo, Prodhomme ve Parny’den yaptığı manzum tercümeler, kendilerinin yeni akımlar ortaya koyduklarını iddia eden bazı Tanzimat yazar ve şairlerinin ona karşı cephe almalarına yol açmıştır. Bunun sebebi Naci’nin onların birer kopyeci olduklarını söylemesi, vezin, edebi kaideler, üslup ve lisanda yaptıkları hataları ortaya çıkarmasıdır.

Eserleri:

Âteşpare (1883), Şerare (1884), Sünbüle (1890), Yadigar-ı Naci (1896), Demdeme (1887), Yazmış Bulundum (1883), Muallim (1886), Ömer’in Çocukluğu, Talim-i Kıraat (Ders Kitabı), Osmanlı Şiirleri (On üç şairin hayatı ve şiirleri), Esami (850 İslam büyüğünün ansiklopedik olarak anlatılışı).

İkinci Abdülhamid Hana takdim ettiği Ertuğrul Bey Gazi eserinin beğenilmesi üzerine Osmanlı Tarihini yazmakla vazifelendirilmiş ancak ömrü buna yetmemiştir. Aynı zamanda usta bir hattat olan Naci’nin bu alanda birçok eseri ve bir Kur’an-ı kerim yazması vardır.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?