Mudarıbın Hukukı Tasarrufları Nedir

1-)

Mudarabe sözleşmesinde özel hükümler bulunmadıkça, mudarib ticaret sayılan her muameleyi genel esaslar çerçevesinde yapabilir. Ana parayla mal alır, satar. Çünkü mudarabeden amaç, kar elde etmektir. Kar da alım-satımla meydana gelebilir. Ancak o, mal alımlarında "maruf" ile bağlıdır. Bu da, mudarebe için alınan malın rayiç bedelle veya insanların aldanma saydığı sınıfın altında (gabn-i yesir kadar fazla) bir fiyatla alınmasını gerektirir. Mudarib, vekil olduğu için, onun alımları "mutearef" ile sınırlıdır. Fahiş gabinle alacağı malı, kendisi için almış sayılır.

Müdaribin satışları ise, satıma vekil olan kimsenin satışı gibidir. Ebu Hanife'ye göre, mudarib peşin, vadeli ve fahiş gabinle satışa malik olur. O, tüccar, örfü kadar vade tanıyabilir.

Ebu Yusuf (ö. I82/796) ve İmam Muhammed (ö.189/805)'e göre, mudarib yetkili kılınmadıkça vadeli veya fahiş gabin ölçüsündeki farkla satış yapamaz. O, bu konuda "mutearef" ile sınırlıdır. Tercih edilen görüş budur. Şafıi, Maliki ve Hanbeli mezheplerinin görüşü de böyledir. Yalnız Hanbeliler Ebu Hanife gibi peşin ve vadeli satışı caiz görürler.

Mudarib, ana parayı meccanen çalıştırmak isteyen kimseye (müstebdi') bidaa yoluyla verebilir; kısaca, ticaretin gereği olan veya tüccar örfünde bulunan diğer tasarrufları yapabilir. Ana parayı rehin veya redia olarak verme, işletme için işçi çalıştırma, işyeri kiralama, ana parayla yolculuğa çıkma gibi, özel yetki verilmedikçe ana para alt mudarabecikler yoluyla işletilemez (es-Serahsi, a.g.e., XXII, 38, 98; el-Kasani, a.g.e., VI, 87, 88, 96; İbnü'l-Hümam, a.g.e., VII, 63, 70, 79; İbn Kudame, el-Muğni, V, 25, 35, 38; İbn Rüşd, a.g.e.,II, 236; İbn Abidin, Reddül-Muhtar, Beyrut, t.y. 1V, 487, 489; ez-Zühayli, el-Fıkhu'l İslami ve Edilletuh, IV, 855, 856; Mecelle, mad. 1414).

Hanefilere göre, mudarabede ilk akit sırasında veya ana paranın nakit para kabilinden elde bulunduğu dönemlerde konulabilecek özel şartların taraflar için yararlı (mütid) olması gereklidir. Eğer özel şart, malı peşin parayla satma yasağı gibi yararsız (gayri müfid) sıkıcı şartlardansa geçerli olmaz (İbn-Âbidin, a.g.e., IV, 508).

Bu bilgi faydalı oldu mu ?