Murzi (Murzıa-Süt Anne) Nedir

1-)

Çocuğunu emziren kadın, süt anne; ikibuçuk yaşını doldurmamış çocuğa bir defa da olsa sütünü emziren kadın anlamında bir İslam hukuku terimi. Süt emene "razi" ve "razia", süt emme sebebi ile meydana gelen süt kardeşliğine de "raza" denir.

Murzi'nin hukuki hükmü Kur'an-ı Kerim'in en-Nisa suresinin 4/123. ayetinde beyan edilmiştir. Bu ayette evlenilmesi haram olan kadınları sayan Allah Teala şöyle buyurur: "... Sizi emziren süt analarınız, süt hemşireleriniz... (ile evlenmeniz) size haram kılınmıştır. " Bu ayetten çıkarılan hüküm, (saç, kollar vs. gibi başkalarının başkasının haram olduğu yerlerine) bakmanın helal, nikahsız haram olmasıdır. Rıza, sebebiyle mirasçı olunamaz.

Bir kadının murzi olabilmesi için zat-ı leben yani süt sahibi olması gerekir. Zat-ı leben olmayan bir kadının memesi çocuğun ağzına girmekle murzi' olmaz. Murzi sayılacak bir kadın dokuz yaşından daha küçük olamaz. Fakat bu kadının bakire olması, sinn-i iyas (hayzdan kesilme yaşı) haline ulaşıp ulaşmaması, ölü veya sağ olması değişmez. Süt de çocuğun midesine ağızdan veya burundan gitsin, memeyle veya emzikle verilsin, az veya çok olsun değişmez, süt emme hükmü ve murzilik sabit olur. Suya, ilaca veya hayvan sütüne katılan kadın sütünde hüküm, çok olana göredir. Kadının sütü, katıldığı şeyden çoksa kadın murzi olur (Ö. Nasuhi Bilmen, Islılahat-ı Fıkhiyye Kamusu, II, 78). Yemek yapılan, yemeğe katılan, pişirilen, peynir, yoğurt veya ayran halinde çocuğa verilen sütle kadın murzi olmaz (el-Mavsıli, Abdullah b. Mahmud, el-İhtiyar III, 119).

Bir kadının murzi olabilmesi için emzirdiği çocuğun, İmam Ebu Yusuf (ö. 182) ve İmam Muhammed (ö. 189)'e göre iki, İmam-ı Azam Ebu Hanife (ö.150)'ye göre iki buçuk yaşından büyük olmamalıdır. İkibuçuk yaşından büyük bir çocuğu emzirmekle murzi olunmaz.

Murzi, razi nin süt annesi; kocası, süt babası; çocukları süt kardeşleri olup nikahları haram olur. Yani, süt emen erkek ise; emziren kadın anası, ninesi, kızları, torunları vs. ile; eğer kız ise, kadının kocası, oğulları, torunları, babası, dedesi vs. ile nikahlanması haram olur. Hadis-i şerifte: "Raza yönünden haramlık nesep yönünden haramlık gibidir" (el-Emir Muhammed b. İsmail es-San'ani, Subulu's-Selam, Kahire 1960, III, 213) buyurulmuşsa da nesep yönünden haramlık daha umumidir.

İslam'da çocuk babaya ait sayıldığı için, eşler arasında meydana gelebilecek boşanma hallerinde, kadın çocuğu emzirmekle mükellef tutulamaz. Koca, çocuğu emzirecek bir murzi bulmak mecburiyetindedir. Eğer annesi çocuğunu emzirmek isterse öncelik hakkı ona aittir. Bu takdirde ayrıldığı eşinden emzirme parası alabilir. Ama çocuk başka murzilerin memesini almazsa, babanın veya çocuğun başka murzi tutacak varlığı yoksa, yahut da başka murzi bulamazlarsa bu takdirde ana, çocuğunu, emzirmeye diyaneten ve kazaen mecburdur (H. Karaman, Mukayeseli İslam Hukuku, İstanbul 1982 II, 344-345).

Murziin çocuğu ne kadar süreyle emzireceği Bakara suresi 2/233. ayette tafsilatıyla anlatılmıştır: "Emzirmeyi tamam yaptırmak isteyenler için anneler çocuklarını tam iki sene emzirirler. Bu annelerin nafakaları ve elbiseleri örfe göre babaya aittir. Hiç bir kimse gücünün üzerinde bir şeyle mükellef tutulamaz... Siz evladınızı başkasına emzirtmek isterseniz, vereceğiniz emzirme ücretini güzellikle teslim ettiğinizde size bir günah yoktur. Allah'tan korkunuz ve biliniz ki Allah yaptığınız her şeyi hakkıyla görendir."

Bu ayetten, süt emzirme müddetinin en fazla iki yıl olduğunu ve bu sürede çocuğun asıl anası olan murzi'in yiyecek ve giyecek giderlerinin normal ölçülerde olmak kaydıyla babaya ait bulunduğunu anlıyoruz. Baba bu giderleri gücü ölçüsünde yerine getirmekle yükümlüdür.

Boşanma hallerinde baba, çocuğunu annesi dışında bir başka murzi tutup emzirtebilir. Bu takdirde murzi'e anlaştıkları, emzirme ücretini vermelidir. Gerçi çocuğun annesinin şefkati herkesten fazla olduğundan emzirmeye daha çok hak sahibi olan validesi ise de, valide boşanıp başka kocaya varmış yahut çocuğun babasına eziyet için emzirmemek veya sütü kesilmek, hastalanmak, vs. gibi durumlardan başka murzi'e ihtiyaç duyulursa, başka kadınlarla pazarlık edip emzirtmekte sakınca yoktur. Şu kadar ki emzirmek üzere seçilecek kadının müslüman, namuslu, temiz ve hastalıksız olması lazımdır. Çünkü sütün çocuğun tabiatında bir etki bırakacağı tabii olduğundan babanın dikkat etmesi gerekir. Zaruret hallerinde bu özellikler aranmaz. Çünkü çocuğun hayatı her şeyden önemlidir (Mehmet Vehbi, Alıkam-ı Kuraniyye, İstanbul 1971 s. 168).

Yüce Allah'ın emir ve yasaklarının tamamının birer hikmeti vardır. Bu emir ve yasaklar kulların maslahatı için konulmuştur. Ama bazan bunlardaki hikmet ve maslahatlar kavranamaz. İçkinin haramlığı gibi bazı şeylerdeki hikmet gayet açık olmasına ve anlaşılmasına rağmen, süt emmenin bazı kimselerle evlenmeyi haram kılması gibi şeylerin hikmeti henüz anlaşılabilmiş değildir. Bu günün tıbbi imkanlarıyla anlayamadığımız bu hikmetleri belki de ilerde anlayabileceğiz.

Süt emmenin bazı evlenmeleri haramı kılmasının tehlikeli neticelerinden emin olmak için, zaruret almadıkça murzi'nin başka çocukları emzirmekten sakınması gerektiğini fakihlerimiz ifade etmektedirler (Ö. Nasuhi Bilmen, a.g.e., II, 78-92).

Bu bilgi faydalı oldu mu ?