Nefs-İ Emmare Nedir

1-)NEFS-İ EMMÂRE



Kötülüğü ve şerri şiddetle emreden nefis. Allah Teala, Kur'an-ı Kerim'de Yusuf (a.s)'ın dilinden nefsin kötülükleri işlemeyi, heva ve hevesi doğrultusunda Allah'ın emirlerine muhalefet etmeyi arzuladığını ve sahibini buna yönelmek için zorladığını bildirmektedir: (Yusuf), nefsimi temize çıkaramam. Çünkü Rabbimin acıyıp koruduğu hariç, nefis aşırı şekilde kötülüğü emredicidir..." (Yusuf 12/53).

Gerçekte insan nefsi tek bir şeydir. Ancak o çeşitli sıfatlarla nitelenmektedir. Dünyaya olan bağlılıklardan kurtulup ilahi aleme yöneldiği zaman nefis, "nefs-i mutmainne" olarak adlandırılır. Şehvete tabi olup üzerine gazap hakim olduğu zaman da nefis, sahibine kötülükleri işlemeyi emreder. Bu nefsin tabiatından olan bir durumdur (Fahreddin er-Razi, Tefsirul Kebir, XVIII, 157).

Taberi; "kötülüğü emreden nefis, insanların tamamına ait olan nefistir" demektedir. Onun arzusunun Allah Teala'nın rızası olmayan şeylere yönelmek olduğunu ve Allah'ın kullarından rahmet etmeyi dilediği kimselerin dışında kalanların nefsin bu yönlendirmesinden kurtulamayacağını söylemektedir (İbn Cerir et-Taberi, Tefsir, Mısır 1968, XIII, 1).

Razi, ayetteki "...Rabbımın acıyıp koruduğu müstesna"ifadesine dayanarak, taat ve imanın Allah Teala'dan geldiğini ve nefsin, O'nun rahmeti olmadan kötülüklerden vazgeçmesinin sözkonusu olmadığını söylemektedir (Razi, aynı yer).

Nefs-i emmarenin, Yusuf (a.s) tarafından kullanılış tarzı, iyi ve kötü butun insanların nefislerinin kötü şeylere yönelme istidadında olduğunu ortaya koymaktadır. Çünkü bir peygamber olan ve bu sebeple günahlardan temizlenmiş bulunan Yusuf (a.s)

"...Ben nefsimi temize çıkarmıyorum. Çünkü nefis kötülüğü emredicidir" diyor. Dolayısıyla kötülüğü şiddetli arzulama, nefsin tabiatındandır. Ancak Allah'ın emirlerine yönelen ve böylece ilahi rahmetin gölgesi altına sığınan kimseler, nefsin arzuladığı şeyleri işlemekten sakınırlar. İyiliğe yönelen kimselerin üzerinde nefsin yaptırım gücü azalır. Belirli bir aşamadan sonra ise, kalbe yönlendirici hiç bir tesiri olmayan gelip geçici düşüncelerden ibaret kalır. Zira Yusuf (a.s) Mısır azizinin karısının kendisini çağırdığı zaman onun çağrısına cevap vermemiş ve böyle bir kötülükten Allah'a sığınmıştı. Ve aslında nefsinin, tabiatından kaynaklanan bir özelliği olarak bu çağrıya cevap vermesini telkin ettiğini itiraf etmektedir: "Ben nefsimi temize çıkarmıyorum" Ancak bu sadece bir dürtü olarak kaldığı ve Rabbine sığınıp bu dürtüye iltifat etmediği için bir zararının dokunması sözkonusu olmamıştır.

Bazı müfessirlerin, "Bununla beraber ben nefsimi temize çıkarmıyorum. Çünkü nefis kötülüğü emredicidir" sözünü azizin karısına atfetmeleri, durumu değiştirmez (bk. İbn Kesir, Tefsirul Kur'anil-Azim, İstanbul 1985, IV, 320). Zira Allah Teala, sarfedilmiş olan bu sözü Hz. Muhammed (s.a.s)'e ayet olarak gönderirken, nefsin tabiatında kötülük işlemeye meylin var olduğunu da bildirmiş olmaktadır.

Ömer TELLİOĞLU

2-)Nefs-i emmare, hiç kimsenin emri altına girmeyip, herkese emretmek ister. Nefs-i emmareyi yıpratmak, azgınlığını önlemek için dine uymaktan başka çare yoktur. (Ahmed Faruki Serhendi)

İnsanın bütün kötülükleri nefs-i emmarede toplanmıştır. Nefs-i emmare hiç iyilik yapmak istemez. Hep kötülük yapmak ister. Kendisine ve başkalarına zararlı olan şeyleri sever. İnsanın dünya ve ahirette saadete kavuşması için nefsine uymaması, onu zayıflatıp, zarar yapmayacak hale getirmesi lazımdır. (Ahmed Faruki Serhendi)

Varlıklar içinde en cahil olanı insanın nefsidir. Çünkü, Nefs-i emmare kendine düşmanlık yapmaktadır. Hep kendini yok edici şeyleri istemektedir. Her isteği, Allahü tealanın yasak ettiği şeylerdir. Her işi, sahibi olan ve bütün iyiliklerin sahibi bulunan Allahü tealaya karşı gelmektir. Hep kendi can düşmanı olan şeytana uymaktadır. (Ahmed Faruki)

Nefs-i emmare, şehveti ve gadabı aşırı çalıştırdığı için, buna uymak insana tatlı gelir. İslamiyet'e uymak ise, bu arzuları frenlediği, tahdid ettiği için, insana acı, zor gelmektedir. Bunun için insan, İslamiyet'e uymak istemez. Nefse uymak ister. (Abdülaziz Dehlevi)

İnsanların nefs-i emmaresi; mevki sahibi olmak, başa geçmek sevdasındadır. Onun bütün arzusu, şef olmak, herkesin kendisine boyun bükmesidir. Nefsin bu arzuları ilah olmak, mabud olmak, herkesin kendisine tapınmasını istemektir. (İmam-ı Rabbani)

Peygamberlerin gönderilmesi ve kitapların indirilmesi hep nefs-i emmarenin isteklerini yok etmek içindir. Çünkü nefs-i emmare, Allahü tealaya düşmanlık etmektedir. Nefsin isteklerini yok etmek ancak şeriate uymakla olur. (Ahmed Faruki)

Bu bilgi faydalı oldu mu ?