Nuri Demirağ Biyografisi
Nuri Demirağ : Nuri Demirağ (1886) işadamı
1886 yılında Sivas'ın Divriği ilçesinde doğdu. Maliye Mektebi’nde öğrenimini yarım bırakarak bir süre memleketinde öğretmenlik yaptı, ardından Ziraat Bankası’na girdi. Maliye Nezareti’nin açtığı sınavı kazanınca, maliye memuru olarak İstanbul’a atandı. 1918’de maliye müfettişi oldu. Mütareke yıllarında bu görevinden istifa ederek ticaret hayatına atıldı. Ürettiği “Türk Zaferi” adlı sigara kağıdıyla kısa sürede oldukça büyük servet edindi. Sigara kağıdı üretimi İnhisarlar İdaresi’ne verilince (1925), bir ithalat ve ihracat bürosu kurdu. Bir süre sonra bu büroyu kapatıp yüksek mühendis olan kardeşi Abdurrahman Nuri Demirağ ile birlikte müteahhitliğe başladı.
Karabük Demir Çelik Tesisleri (1930), İzmit Kağıt Fabrikası, Bursa Merinos Fabrikası, Sivas-Erzurum demiryolu hattı (1938-1939) projelerini gerçekleştirdi. Kişisel çabalarıyla İstanbul Yeşilköy’de ilk büyük havaalanını yaptı; aynı yerde bir uçak fabrikası ve pilot okulu kurdu. Fabrikada Türk Tayyare Cemiyeti’nin siparişlerini üretmeye başladıysa da devletten destek görmediği için bir süre sonra üretimi durdurmak zorunda kaldı.
1945’te Milli Kalkınma Partisi’ni kurdu. Parti seçimlerde başarılı olamadı ve giderek etkinliğini yitirdi. 1954’te Demokrat Parti listesinden bağımsız Sivas milletvekili seçildi. Bu görevi ölümüne değin sürdürdü.
13 Kasım 1957 tarihinde İstanbul’da öldü.
HAKKINDA YAZILANLAR
Tayyare Fabrikatörü Mühürzade Nuri
İsmail Şen
İstanbul Ticaret 05 Ağustos 2011
Anadolu’nun bağrındaki Sivas’ın Divriği kasabasında, 1886’da doğan Nuri Demirağ, tarihimizin en ilginç işadamlarından biridir. Divriği eşrafından Mühürzade Ömer Bey’in oğlu olduğu için, Atatürk ona “Demirağ” soyadını verinceye kadar Mühürzade Nuri olarak bilindi.
İş hayatına, okuduğu Rüştiye’de öğretmenlik yaparak başlayan Mühürzade Nuri, Ziraat Bankası’nın sınavını kazanarak Kangal ve Koçgiri şubelerinde banka memuru olarak çalışmış.
Maliye Bakanlığı’nın açtığı sınavı da kazanan Nuri Bey, Bakanlığın çeşitli kademelerinde çalışıp kısa sürede Maliye Müfettişi olur. Sonraki adımı ise müteşebbislik olacaktır Mühürzade Nuri Bey’in…
Memuriyet hayatı boyunca biriktirdiği tam 256 lira (56 altın) ile bir iş kurar ve 1922’de sigara kağıtçılığına başlar. Türk Zaferi marka sigara kağıtları çok tutar. Nuri Bey’in 256 lirası üç yıl içinde tam 84 bin lira olmuştur.
256 lirayla sigara kağıdı işine giren Nuri Bey, 84 bin lirayla müteahhitlik işine girer. Önce soyadını alacağı demiryolu müteahhitliği yapmaya başlar. 1000 kilometreden fazla demiryolu inşa eder. Yani Türkiye’nin demir ağlarla örülmesinde en büyük pas sahiplerinden biridir.
Sadece yol müteahhitliğiyle yetinmez, büyük bina işlerini de almaya başlar. Bursa Sümerbank Merinos Fabrikası, Karabük Demir ve Çelik Fabrikası, İzmit SEKA Fabrikası, Sivas Çimento Fabrikası ve şu an Kadıköy Şehir Tiyatrosu olarak hizmet veren İstanbul Hal Binası’nı o inşa eder.
1936 yılında ise havacılık sanayi için girişimlere başlar. Beşiktaş’ta Barbaros İskelesi’nin yanında bir uçak fabrikası kurar. Bugünkü Atatürk Havaalanının çekirdeği olacak Yeşilköy’deki Elmas Paşa Çiftliği’ni satın alır ve 1000 x1300 metre ebadında düz bir tayyare alanı inşa ettirdi.
Birçok savaş uçağı ve planör üretti. Saatte 325 kilometre hız yapabilen ve 1000 kilometre menzilli bir Türk yolcu uçağı üretir. Türk Hava Kurumu verdiği uçak siparişlerini almaktan vazgeçince işleri bozulmaya başlar ve daha sonra siyasete atılır. Demokrat Parti’nin “yeter Söz Milletindir” sloganına benzer bir sloganla “Artık Yeter” diyerek Milli Kalkınma Partisi’ni kurar ve genel başkanı olur.
Siyasette başarısız olur ve partisi kısa sürede silinir. Ancak, ölümünden 3 yıl önce, 1954 seçimlerinde Demokrat Parti Sivas Müstakil adayı olur ve Meclis’e girer.
1957 yılında öldüğünde, iş hayatının en ilginç simalarından biri olmuş, ilk seri üretim Türk uçağı, ilk yerli paraşüt, ilk muhalefet partisi, ilk Türk sigara kağıdı üretimi gibi birçok ilke imza atmıştı.
Bu bilgi faydalı oldu mu ?
