Orhan Veli Kanık Biyografisi
Orhan Veli Kanık : Cumhûriyet devri şâirlerinden. 1914’te İstanbul’da doğdu. Galatasaray’da başladığı ilk öğrenimini Ankara Gâzi İlkokulunda; Ortaöğrenimini ise Gâzi Lisesinde tamamladı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümüne yazıldı, fakat bir kaç yıl sonra bitirmeden ayrıldı. Ankara’ya giderek P.T.T. Umum Müdürlüğünde çalıştı. Askerliğini Gelibolu’da yaptıktan sonra, Millî Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosuna memur oldu. Bakanlığın klâsikler serisine tek başına veya başkalarıyla yaptığı çevirileri (tercümeleri) bu yıllarda yayınlandı. Tercüme Bürosundan ayrılınca Yaprak Dergisini çıkardı. 1949’dan 1950’ye kadar 28 sayı çıktı. 1950’de İstanbul’da Cerrahpaşa Hastânesinde öldü, Rumeli Mezarlığına gömüldü. Son Yaprak adlı özel bir sayı, ölümü üzerine arkadaşları tarafından çıkarıldı.
Kişiliğini belli eden ilk şiirlerini, 1936’da Varlık Dergisinde yayınlamaya başladı. Çok kısa zamanda büyük bir ilgi gördü. Sağlığında kendisinden en çok bahsettiren şâir oldu. Şiirde bir takım kalıp ve klişelerden, şâirânelikten, benzetmelerden ayrılarak, kısa, basit şiirler yazdı; sâde bir halk dili kullandı. Gündelik sözlerle, zaman zaman yergi ve espriden faydalanarak, günlük hayâtın acılarını dile getirdi.
Orhan Veli, şiirde vezin ve kâfiyenin gereksiz olduğu görüşündedir. Ona göre şekil, şiirin kalıbı değil asıl kendisidir. Şiirde mısra ve parça güzelliği değil bütünlük gözetir. Şiirde anlam, düz ve dolaysız olmalıdır. Mecazlı anlamlara değer vermez.
Orhan Veli, şiirler ve nesirler yazmış, çeviriler de yapmıştır. Bu hususta daha çok sanat konularında makale ve denemeleriyle tanınır. Bunlar, ölümünden sonra Nesir Yazıları adlı bir kitapta toplanmıştır. Fransızca’dan çevirdiği on eserin en güzelleri manzum olanlardır: La Fontaine’in Masalları, Fransız Şiiri Antolojisi vb.
Orhan Veli’nin şöhreti şâirliğindedir. Şiirlerini, Garip (1941), Vazgeçemediğim (1945), Destan Gibi (1946), Yenisi (1947), Karşı (1949) adlı küçük kitaplarda toplamıştır. Bu şiirlerin hepsi ölümünden sonra Bütün Şiirler (1951) adıyla yayınlanmıştır. Ayrıca güzel bir halk diliyle nazma çektiği Nasreddin Hoca Hikâyeleri vardır.
İstanbul Türküsü (şiirinden)
İstanbul’da Boğaziçinde bir fakir Orhan Veli’yim;
Veli’nin oğluyum,
Tarifsiz kederler içinde,
Urumeli Hisarına oturmuşum;
Oturmuşta bir türkü tutturmuşum:
“İstanbul’un mermer taşları;
Başıma da konuyor, konuyor aman martı kuşları;
Gözlerimden boşanır hicran yaşları;
Edâlım
Senin yüzünden bu hâlim.”
Horoz ile İnci
(La Fontaine’den çevrilmiş şiiri)
Horozun biri bir gün inci bulur;
Alıp onu kuyumcuya doğrulur.
Kuyumcu ne istediğini sorar.
O da der ki: “Bu galiba mücevher;
Al da bunu bana biraz darı ver;
O benim daha çok işime yarar.”
Bir câhile bir kitap mirâs kalır;
Câhil de hemen kitabı alır,
Yol üstündeki kitapçıya uğrar,
Der ki: “Bu kitabı vereyim sana,
Yerine sen üç beş kuruş ver bana;
O benim daha çok işime yarar.”
Cırcır Böceği ile Karınca
Cırcır böceği çaldı saz
Bütün yaz,
Derken kış da geldi, çattı,
Seninkinde şafak attı.
Baktı ki yok hiç yiyecek
Ne bir sinek, ne bir böcek,
Kalktı, karıncaya gitti;
Yandı yakıldı âh etti.
Üç beş buğdaydan ne çıkar,
Gelecek mevsime kadar,
Bir kaç tâne borç istedi.
“İnayet buyurun” dedi.
“Yemin billah ederim,
Eylüle kalmaz öderim.”
İşin kötüsü, karınca
Borca hiç alışmamıştı,
Bu ricaya çıkıştı;
“Ne yaptınız yaz boyunca?”
“Ne mi yaptım? Saz çaldım, saz!”
“Ya öyle mi? Demek ki siz
Yazı sazla geçirdiniz;
Şimdi de oynayın biraz.”
La Martine’den de çeviriler yapmıştır. Şu manzume “Göl” şiirinden bir parçadır:
Ebedî gecesinde bu dönüşsüz seferin
Hep başka sâhillere doğru sürüklenen biz.
Zaman adlı denizde bir an, bir lahza için
Demirleyemez miyiz?
Orhan Veli Kanık : Orhan Veli Kanık (1914)- (1950) şair, yazar
1914 yılında İstanbul’da doğdu. Ankara Gazi Lisesi’ni bitirdi (1932). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’ndeki öğrenimini yarıda bıraktı (1935). Ankara’ya giderek PTT Umum Müdürlüğü’nde çalıştı (1936-1942). Milli Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosu’na memur oldu (1945). Oradan ayrılınca (1947) Yaprak dergisini çıkardı. Yaprak 1 Ocak 1949’dan 15 Haziran 1950’ye kadar 28 sayı çıktı. Son Yaprak adlı özel bir sayı ölümü üzerine arkadaşları tarafından çıkarıldı. 14 Kasım 1950 tarihinde beyin kanamasından öldü. Rumelihisarı Mezarlığı'na gömüldü.
Şiirinin Özellikleri
Kişiliğini belli eden ilk şiirlerini arkadaşları Oktay Rıfat ve Melih Cevdet’le birlikte Varlık dergisinde yayınlamaya başladı. Şiirleri büyük bir ilgi gördü. Sağlığında kendinden çok bahsettiren şair oldu. Şiiri bir takım kalıp ve klişelerden, şairanelikten, yıpranmış benzetmelerden kurtararak, daha kısa daha basit bir şekle soktu. Yalın bir halk dili kullandı. Gündelik sözlerle zaman zaman (Aralık 1936-15 Nisan 1940, 38 şiir), çok kısa zamanda büyük yergi ve espriden faydalanarak, gündelik yaşantılar üzerine yazdı.
ESERLERİ:
Şiir kitapları:
Garip (Oktay Rıfat ve Melih Cevdet’le beraber, 1941), Garip (yalnız kendi şiirleriyle, genişletilmiş 2. baskı,1945), Vazgeçemediğim (1945), Destan Gibi (1946), Yenisi (1947), Karşı (1949).
Sağlığında bu altı kitaba aldığı şiirleriyle, bu kitaplara girmemiş başka şiirleri, ölümünden sonra tek kitap halinde basıldı: Orhan veli, Bütün Şiirleri (1951).
Düzyazıları, eleştiri ve hikayeleri:
Orhan Veli, Nesir Yazıları (1953, 2. b. Denize Doğru adıyla, 1970) adlı kitapta toplandı. La Fontaine’nin 49 fable’ini nazımla Türkçe’ye çeviren şair (La Fontaine Masalları, 2 kitap, 1943), aynı şekilde Nasrettin Hoca Hikayeleri (1949) adlı kitabında da Hoca’nın 72 fıkrasını nazma çevirdi. Çeviri kitaplarının sayısı 12’dir.
Asım Bezirci’nin derlediği çeviri şiirleri ise Çeviri Şiirler (1982) adıyla; düzyazıları da, yenide Bütün Yazılar I, II (1982) adıyla yayımlandı.
Orhan Veli/Bütün Eserleri dizisinin ilk kitabı Edebiyat Dünyamız (1975)’da şairin düzyazıları, konuşma ve röportajları (haz. Asım bezirci), ikinci kitapta Bütün Şiirleri (1975) derlendi.
HAKKINDA YAZILANLAR
Adnan Veli Kanık, ağabeyinin biyografisi ile basında çıkmış yazılarından seçme parçaları şu kitapta derledi: Orhan Veli İçin (1953).
Şair üzerine bir inceleme Asım Bezirci’nin, zengin bir bibliyografya da veren Orhan Veli Kanık adlı eseridir (1967).
ORHAN VELİ'NİN BİR ŞİİRİ
ANLATAMIYORUM
Ağlasam sesimi duyar mısınız,
Mısralarımda;
Dokunabilir misiniz
Gözyaşlarıma, ellerinizle?
Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel,
Kelimelerin kifayetsiz olduğunu
Bu derde düşmeden önce.
Bir yer var, biliyorum;
Her şeyi söylemek mümkün;
Epeyce yaklaşmışım, duyuyorum;
Anlatamıyorum.
HABER
Orhan Veli’nin kendi sesinden şiirler
Kız kardeşi Füruzan Yolyapan’ın yıllarca sakladığı ve klasik bantlardan da önceki bir teknikle “tel”e okuduğu kayıtlarda Orhan Veli, en beğendiği 22 şiirini seslendiriyor.
Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan Beni Bu Güzel Havalar Mahvetti kitabı ve bu kitapla birlikte verilen CD, Orhan Veli’nin çok eski bir kayıt yöntemi olan “tel”e okuma ile kaydettiği ses kayıtlarından oluşuyor. Bu kayıtlarda Orhan Veli’nin kendi sesinden dinleyeceğimiz şiirleri ve bir de Karagöz oyunu bulunuyor.
Kız kardeşi Füruzan Yolyapan’ın yıllarca sakladığı ve klasik bantlardan da önceki bir teknikle “tel”e okuduğu kayıtlarda Orhan Veli, en beğendiği 22 şiirini seslendiriyor.
Bir dost ortamında kaydedilen bu şiirler, ölümünden yıllar sonra, Orhan Veli hayranları için gün ışığına çıkıyor. Orhan Veli’nin kızkardeşi Füruzan Yolyapan, bu kayıtların bir evde, bir yılbaşı eğlencesi sırasında kaydedildiğini tahmin ettiğini ama bu konuda pek bilgisi olmadığını, kayıtların da kendisine küçük ağabeyi Adnan Veli ölünce onun ahbabı Orhan Boran’dan geldiğini söylüyor.
Beni Bu Güzel Havalar Mahvetti’de ayrıca, Orhan Veli’nin hiç bilinmeyen bir yanını, Karagöz oyunlarına merakını, oynatmadaki ustalığını da öğreniyor, kısa bir Karagöz muhaveresini kendi sesinden dinliyoruz.
Yapı Kredi Yayınları, bir büyük şairin şiirlerini yalnızca kitaplarda okumakla kalmayıp, kendi sesini ve ilk kez işittiğimiz Karagöz oynatma yeteneğini de bu çalışma ile gözler önüne seriyor.
ntv 8 Şubat 2012
Bu bilgi faydalı oldu mu ?
