Pir Sultan Abdal Nedir

1-)on altıncı asırda yaşamış kızılbaş halk şairi ve ihtilalcisi. Doğum tarihi bilinmemektedir. Hayatı hakkında etraflı bir bilgi yoktur. Kanuni Sultan Süleyman Han zamanında yaşadığı bilinmektedir. Dedeleri Âzerbaycan’dan, Sivas’ın Yıldızeli ilçesinin Banaz köyüne gelmişlerdir. Yemen’den veya Horasan’dan geldiği de söylenir. Pir Sultan’ın asıl adı Haydar’dır. Hayatının büyük bölümü Banaz köyünde geçmiştir. Eshab-ı kiram düşmanlığı ile tanınmıştır.

Şii itikadında olan Pir Sultan Abdal, İran propagandasına aldanıp, siyasete karıştı. Kanuni Sultan Süleyman’a karşı, Şah Tahmasb’ı destekledi ve şiirlerinde şahı övdü. Sivas ve çevresinde başgösteren İran yanlısı mezhep olaylarına karışmış, Osmanlı Devletine karşı girişilen hareketlere katılmıştır. Bu arada, Osmanlı Devletini ve kadılarını yeren, kötüleyen sözler söylemiş ve Ehl-i sünnet Müslümanları arasında fitne çıkarmıştır. Bu hareketleri üzerine, Sivas Valisi Hızır Paşa tarafından önce tutuklanarak hapse atılmış, bilahare idam edilmiştir. Onu bu hale getiren, yardım ümit ettiği Acem Şahı Şah Abbas olmuştur.

Pir Sultan’ın, oğlunun ölümü üzerine söylediği iki ağıt ile hapiste söylediği şiirleri, tanınmış halk edebiyatı örnekleridir.

Dili, sade bir köylü lehçesidir. Toprağa ve tarıma mahsus ıstılahları (tabirleri, terimleri) ve gelenekleri iyi bildiğinden, şiirlerinde kullanmıştır. Dilini hep Osmanlı aleyhine kullandığı, isyanlara sebep olduğu için, devlet düşmanları tarafından devamlı övülmektedir.

Şiirlerinde Sivas ve yöresini ilgilendiren coğrafya isimleriyle, tarihi hadiselere yer verir. Ayrıca hazret-i Ali gibi büyüklere hayli mubalağalı bir bağlanış görülür. Ancak bu sağlam bir imandan ziyade dünya emelleri peşinde koşan ve isyancı ruhun ihtiraslarından kaynaklanır.

Aşağıdaki şiir onundur:

Dağdan kütür kütür hezen indirir

İndirir de ateşlere yandırır

Her evin devliğin öküz döndürür

İreçberler, hoşça görün öküzü

Öküzün damını alçacık yapın

Yaş koman, altına kuruluk sepin

Koşumdan koşuma gözlerin öpün

İreçberler, hoşça görün öküzü

Pir Sultanım der ki kaynar coşunca

Tekne hamur kalmaz, ekmek pişince

Âdem Ata, öküzün çifte koşunca

İreçberler, hoşça görün öküzü

Bu bilgi faydalı oldu mu ?