Süryaniler Nedir

1-)Alm. (Alt-) Syrier (-in f) (m.pl.), Fr. Araméens occidentaux (m.pl.), İng. Syrian christians. Nuh aleyhisselamın oğlu Sam’ın soyundan gelen Hıristiyan bir kavmin adı.

Suriye’de yaşayan Aramilerden Hıristiyan olanlar, putperest Aramilerden ayrılmak için Suriyeli manasına Süryani adını aldılar. Antakya’yı dini merkez olarak kabul eden Suriyeli Hıristiyanlar, inançlarını, Suriye veGüneydoğu Anadolu’da yaydılar. Zamanla Urfa, merkezleri durumuna geldi. Daha sonra Diyarbakır, Patriklik merkezi oldu.

Hıristiyanlık, zamanla Anadolu ve Mezopotamya’nın dışına çıkarak batı ülkelerine ve Roma’ya kadar yayıldı. Bizans’ta (İstanbul), Antakya patrikliğine bağlı piskoposluk kuruldu. M.S. 5. asırda, İstanbul başkeşişi olan Utiha (Eutukhes), hazret-i Îsa’nın tanrı olduğunu (Monofosiyye) iddia etti. Bu fikri İskenderiyye patriği Dioskorüs tarafından da desteklendi. Doğudaki kiliseler de bu fikirdeydi. Bunların fikirleri 451’de toplanan Kadıköy konsülünde reddedildi. Taraftarları takibata uğradı. Altıncı asrın başlarında Monofosiyye itikadına sahip Urfa Patriği Yakub Berdei de, İstanbul kilisesinden ayrı olarak Süryani kilisesi ve Yakubiyye fırkasını kurdu. Fakat Bizanslıların baskısı sebebiyle yayılma imkanı bulamadı. Hatta, merkezlerini kaybederek gezici duruma düştüler.

Müslüman Arapların, Anadolu’yu fethetmeye başladığı sıralarda Müslümanlarla işbirliği yaparak tekrar Antakya’ya döndüler. Sonraki devirlerde çıkan karışıklıklar sebebiyle tekrar dağıldılar. Halep, Harran, Rakka, Urfa ve Kınnesrin’de bulunan manastırlarda geçici merkezler kurdular. 969’da Patrik VIII. Yuhanna zamanında Malatya’da yerleştiler. Fakat 1058’de Melkit Krallığına mensup Rum Ortodokslarının saldırıları yüzünden, Diyarbakır’a gittiler. Diyarbakır’ı merkez edindiler. Bundan sonra Süryani patrikliğinin başında bulunan patrik Diyonnosiyos, IV. Yahya, Diyarbakır’da ve Mardin’in doğusundaki dağın eteğinde bulunan Deyrüzzaferan manastırında yaşadı. Merkezleri daha sonra Şam’a nakledildi. Fakat bunlar, Bizanslıların baskısı yüzünden varlık gösteremediler. Antakya Haçlı kontluğu zamanında, 1126-1199 yılları arasında yaşamış olan Antakya Patriği Mihail-i Süryani, Süryaniliğin asıl yayıcısı oldu.

1782 yılında kilise kurallarına aykırı olarak, patrik tayin edilen Halepli Mihayet Carve, kongreye katılmayan piskoposlar tarafından reddedilince, Suriye’ye giderek Hıristiyan misyonerlerle anlaştı ve onların aracılığıyle Vatikan Katolik kilisesine katıldı. Eski Süryani kilisesinden ayrılan Süryanilere ve kiliselerine, papa tarafından patrik tayin edildi. Bunlara Katolik Süryaniler denildi. Fakat Osmanlı Devleti, başlangıçta bu ayrılığı tanımadı. 1845’te sayılarını resmen tespit ederek, Katolik Süryaniler olarak tanıdı. Katolik Süryaniler, bu tarihten itibaren bir kilise olarak tanınmış oldular. Bu mezhebin merkezi, Mardin’de Meryem-Ana Kilisesidir.

Bugün Süryaniler, Suriye, Irak, Lübnan ve Türkiye’de (Midyat, Gaziantep, Mardin ve Diyarbakır bölgelerinde) yaşamaktadırlar. Hindistan’da Kerala bölgesinde de bir Süryani kilisesi vardır.

2-)Süryaniler, katolik kısmından Yakubiye fırkasındandırlar. Monafisiyye (Hazret-i Îsa'da ilahi ve insani özelliklerin birleşerek tek tabiat olduğunu savunanların) inancında olup, Îsa aleyhisselama tanrıdır derler. Urfa patriği olan Yakub-i Berdei tarafından kuruldu. Antakya patriği Mihail-i Süryani tarafından yayıldı. Suriye'deki hıristiyanların bir kısmı süryani bir kısmı da Marunidir. (M. Sıddik Gümüş)

Bu bilgi faydalı oldu mu ?