Tahkim Nedir

Tahkim Nedir ? Tahkim Ne demek ?

1-)TAHKÎM



Birisini hakem tayin etmek, birisini bir kötülükten alıkoymak, bir kimseyi istediği bir şeyden mahrum etmek. İslam hukukunda, iki kişinin kendi rızaları ile aralarındaki bir anlaşmazlığı çözmesi için, birisini hakem yapmaları. Bu durumda hakem seçilen şahsa muhakkem ve hakem denilir. Bu kökten olmak üzere İslam tarihinde şuyu bulan bir tahkimu'l-Haruriyye tabiri vardır ki, "Hz. Ali ile Muaviye"nin, arasındaki anlaşmazlığı çözmeleri için hakem tayini konusunda Hz. Ali'ye hata nisbet edip ondan ayrılan Haruri'lerin, "Allah'tan başkası için hüküm yoktur" demeleridir.

Tahkm, İslam'ın meşru kabul ettiği bir hükümdür. Meşruiyeti kitap sünnet ve sahabe uygulamasıyla sabittir. Aralarında anlaşmazlık çıkan karı kocanın arasını düzeltmek için, her iki tarafın ailelerinden birer hakem tayin edilmesini emreden ayet, bu uygulamanın Kur'an'dan delilidir (en-Nisa, 4/35). Hz. Peygamber (s.a.s), Sa'd b. Muaz'ı Beni Kurayza ile olan anlaşmazlıkta hakem tayin etmiş; bir hadisinde de "Birisini hakim tayin edip de, hükmüne razı olmayan mel'undur" buyurmuştur (İbn Kudame, el-Muğni, XI, 485; Ali Haydar, Dureru'l-Hukkam Şerhu Mecelleti'l-Ahkam, IV, 80). Hz. Osman ve Hz. Talha, aralarındaki bir arazi davasında Cübeyr b. Mut'ım'ı hakem tayin etmişler ve onun hükmüne razı olmuşlardır (el-Merğınani, el-Hidaye, III, 33: İbn Kudame, a.g.e., XI, 485). Bu da tahkimin caiz oluşunun sahabe uygulamasından delilidir. Hatta Ali Haydar, bu konuda, sahabenin icmaının olduğunu söylemektedir (Ali Haydar, a.g.e., IV, 806).

Tahkimin rüknü, icap ve kabuldür. Yani aralarında anlaşmazlık bulunan tarafların, birisine anlaşmazlık konusunda hükmetmesi için teklifte bulunmaları onun da bu teklifi kabul etmesidir. Hasımların icabı (teklifi) olmadan tahkim gerçekleşmeyeceği gibi, hakem kılınan şahsın kabulü olmadan da gerçekleşemez.

Tahkimin sahih olması için, hakem tayin edenler, hakem kılınan şahıs ve dava konusunda bazı şartların mevcut olması gerekir. Bunlar maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

1- Hasımların her ikisinin de akil ve baliğ olmaları gerekir. Dolayısıyla çocuk ve delinin tahkimi caiz değildir.

2- Hakemin şahadete ve kadaya ehil olması gerekir. Buna göre, çocuk, bunak, kör, dilsiz, tarafların seslerini duyamayacak kadar sağır, taraflardan birisinin lehine olan şahitliği kabul edilmeyen, kafir, fasık ve kazften dolayı had uygulananların hakem olmaları da caiz değildir (Merginani, a.g.e., III, 108; Mevsili, el-İhtyar li ta'lli'l-Muhtar, 94; Mecelle madde, 1794; Ali Haydar, a.g.e., 673 ve dev.) Hakem bu ehliyete hem tayin edildiği zaman, hem hüküm verdiği zaman, hem de aradaki müddet içerisinde haiz olması gerekir.

3- Hakemin belli olması gerekir. Dolayısıyla, hasımların; "ilk önce kime rastlarsak o aramızda hakem olsun" gibi, bilinmeyen birisini hakem tayin etmeleri geçerli değildir.

4- Tahkim, (şu iş olursa gibi) bir şarta veya (falan zaman başlamak üzere gibi) bir zamana bağlı olmamalıdır.

5- Tahkim insanların haklarına bağlı olan mal davaları ile ilgili olmalıdır. (Mecelle, madde, 1841). Hanefilere göre haddi ve kısası gerektiren (hırsızlık, zina, adam öldürme, birisini yaralama) gibi davalarda tahkim caiz değildir. Bunun gereği olarak nikah, talak gibi ictihadi davalarda tahkimin caiz olması gerekir. Fakat sıradan insanların bu gibi meselelere cesaret edip hüküm vermeye kalkmaları endişesinden ötürü, bu konularda caiz oluşuna fetva verilmez (Merğınani, a.g.e., III, 108). Bu yüzden Mecelle, tahkimin mal davaları ile olmasını kayıtlamıştır. Hanbeliler, nikah, lian, kazf ve kısas davalarında tahkimin caiz olmadığını söylemektedirler (İbn Kudame, a.g.e, XI, 485).

Tahkim, hakem taraflar için karar vermeden önce, gayri lazım bir akittir. Yani hasımlardan her ikisi veya dileyen birisi diğer tarafın rızası aranmadan hakem tayini konusundaki kararından vazgeçip hakemi azledebilir. Hakem karar verdikten sonra artık lazım olur. Hakemin verdiği karar şeriata uygun olmak kaydıyla bağlayıcı olur. Taraflardan hiç birisinin bu karara uymama yetkisi yoktur. Hanefi ve Hanbeliler de bu konuda farklı bir görüş yoktur. İmam Şafii'den ise iki görüş rivayet edilmiştir. Bir rivayete göre, hükmün geçerliliği için iki tarafın rızası şarttır.

Hakem, aynen hakim gibi beyyine (şahit), ikrar ve yeminden imtina gibi yollarla hüküm verebilir.

Hakemin hükmü sadece kendisini hakem tayin eden taraflar ve hakem tayin ettikleri konuda geçerlidir. Onun hükmü, üçüncü şahıs hakkında geçerli olmadığı gibi, kendisini tayin etmedikleri bir dava konusunda da geçerli değildir.

Hakemin verdiği hüküm mahkemeye götürülse, Haneflere göre şayet bu hüküm, hakimin mezhebine uygunsa, onu bozması caiz değildir. Uygun değilse, bozabilir. İmam Şafii ve Hanbelilere göre, aynen hakimin hükmü gibidir. Dolayısıyla hakimin hükmünün bozulamayacağı her yerde hakemin hükmü de bozulmaz (Merğınani, a.g.e., II, 108: İbn Kudame, a.g.e., XI, 485; Mevsıli, a.g.e., II, 64).

Hakem tek olabileceği gibi, birden fazla da olabilir. Bu durumda hükmün geçerli olması için, hakemlerin oybirliği ile hasıl olması icap eder.

Tahkim bir süre ile sınırlı ise, sürenin dolması ile hakemin yetkisi sona erer (Zeyla, Tebyınü'l-Hakaık Şerhu Kenzi'd-Dekaık, IV, 193, 194; Mecelle, Madde, 1844; Ali Haydar, a.g.e., IV, 811 vd).

Hüseyin KAYAPINAR


2-)Kuvvetlendirme, sağlamlaştırma.


3-)Anlaşmazlıkların hakem yoluyla çözülmesi yöntemi.


4-)Bk. berkitme


5-)Bk. erteleyim


Bu bilgi faydalı oldu mu ?

 

Kelime Türü Nedir ?

Bu kelime Dini bir Terimidir.

Dil
Anlamı
İngilizcesi İngilizce
Fortification.
İngilizcesi İngilizce
Strengthening.
İngilizcesi İngilizce
Arbitration.
İngilizcesi İngilizce
Commercial arbitration.
İngilizcesi İngilizce
Strengthing.
İngilizcesi İngilizce
Fortifying.
İngilizcesi İngilizce
Appointment of sb as an arbitrator.
İngilizcesi İngilizce
Resolution of a dispute by arbitration.
İngilizcesi İngilizce
Arbitrage.

  • Fakat itirazı değerlendirecek Tahkim Komisyonu'nun başkanlığını Cope yapıyor.
  • Tahkim heyeti, yaklaşık 5 yıllık sürecin ardından 10,1 milyar dolarlık tazminat davasında kararını Türkiye lehine verirken, Libananco Holding bu bu kararı temyize taşımıştı.

Sizde içinde Tahkim kelimesi geçen bir şeyler paylaşın !

Tahkim kelimesi anlamı 112 defa okunmuştur. [242711] Tahkim kelime anlamı, Tahkim nedir, Tahkim ne demek, Tahkim sözlük anlamı

Paylaş