Talmud Nedir

1-)Yahudiliğin kaynağı yazılı emirler ve sözlü emirler olmak üzere iki kısma ayrılmıştır. Yazılı emirler Tevrat (Tora)da yer almakta, sözlü emirlerse Talmud’da toplanmıştır. Talmud’un Yahudiler yanında Tevrat kadar önemi vardır. Onun da vahiy ve ilham mahsulü olduğu kabul edilir.

Talmud iki kısımdan meydana gelmiştir. Bunlar Mişna ve Gamara’dır.

Mişna: İbranice “tekrar” demektir. Sözlü emirlerin kanun haline getirilmiş ilk halidir. Yahudi inanışına göre Allahü teala, Musa aleyhisselama Tur Dağında Tevrat kitabını (yazılı emirleri) verdiği gibi, bazı ilimleri, yani sözlü emirleri de söyledi. Musa aleyhisselam bu ilimleri Harun, Yuşa’ ve Eliazara (aleyhimüsselam) bildirdi. Bunlar da kendilerinden sonra gelen peygamberlere bildirdiler. Bu bilgiler, nesilden nesile, yani hahamlardan hahamlara rivayet edildi.

M.Ö. 538 ve M.S. 70 senelerinde çeşitli Mişnalar yazıldı. Bunlara Yahudilerin adetleri, kanun müesseseleri, hahamların bir konudaki tartışmaları ve şahsi görüşleri de karıştırıldı. Böylece Mişnalar, hahamların indi görüş ve münakaşalarını ifade eden kitaplar haline geldi. Yahudi hahamlarından Akiba bunları topladı ve kısımlara ayırdı. Talebesi Haham Meir bunlara ilaveler yaparak basitleştirdi. Daha sonraki hahamlar bu rivayetlerin te’lifi ve toplanması için çeşitli usuller koydular. Böylece pekçok rivayetler ve kitaplar ortaya çıktı. Nihayet bunlar Mukaddes Yehuda olarak bilinen Judah Hanesiye’ye ulaştı.

Yehuda bu karışıklıklara son vermek için miladın ikinci asrında bu kitapların en sağlam kabul edilenini yazdı. Yehuda, mevcut nüshalardan, bilhassa Meir’in yazdığı nüshadan istifade ederek kırk yılda bir kitap vücuda getirdi. Bu kitap diğerlerini içine toplayan en son ve meşhur Mişna oldu. Yehuda’dan sonra gelen hahamlar Mişna’ya ilave ve şerhler yaptılar. Mişna’nın dili, Yunanca ve Latincenin tesiri görülen Yeni İbranice (Neo Hebrew)dir. Yehuda’nın yazdığı Mişna’ya almadığı ve diğer hahamların yazdığı Mişnalardaki bilgiler sonradan toplandı. Bunlara ilaveler (Tosofta) denildi.

Mişnalar, Tevratlardan daha basit olup kelime ve cümle şekilleri onlardan çok farklıdır. Emirler umumi kaideler şeklinde bildirilmiştir. Mişna altı kısımdan meydana gelmiştir. Bunlar altmış üç risaleye, risaleler de cümlelere bölünmüştür.

Gamara: Talmud’un ikinci kısmıdır. Yahudilerin Filistin ve Babil’de iki mühim dini mektepleri vardı. Bu mekteplerde Amoraim (İzahcılar) denilen hahamlar Mişna’nın manasını açıklamaya, tezatları (çelişkileri) düzeltmeye, örf ve adetlere dayanarak verilen hükümlere kaynak aramaya, olmuş veya olmamış, yani teorik meseleler üzerinde hükümler vermeye çalıştılar. Babil’deki hahamların yaptıkları şerhlere Babil Gamarası denildi. Bu Gamara Mişna ile beraber yazıldı. Meydana gelen Talmud’a Babil Talmudu adı verildi. Kudüs’teki hahamların yaptıkları şerhlere de Kudüs Gamarası denildi. Bu Gamara da Mişna ile beraber yazıldı. Meydana gelen bu kitaba Kudüs Talmudu denildi. Daha sonra Kudüs ve Babil şerhleri ayırt edilmeksizin Mişna ve bir Gamara’yaTalmud tabir edildi. Babil Talmudu, Kudüs Talmudunun üç misli daha uzundur. Yahudiler Babil Talmud’unu Kudüs Talmud’undan daha üstün tutarlar.

Hahamlar Talmud’da, bir kimse kötü bir şeye niyet etse, onu yapmasa bile günahkar olacağını bildirmişlerdir. Onlara göre, hahamların nehy ettiği bir şeyi yapmaya niyet eden kişi necs, pis olur. Yahudiler Talmud’a inanmayanı Yahudi saymazlar. Bunun için Yahudiler sadece Tevrat’ı kabul eden ve ona bağlanan Karaim Yahudilerini, Yahudi kabul etmezler. Yahudi din adamları Kudüs ve Babil Talmudları arasında büyük farklar ve tezatlar olduğunu söylemekten sakınırlar.

Babil Talmudu ilk defa miladi 1520-1522’de, Kudüs Talmudu ise 1523 senesinde Venedik’te basıldı. Babil Talmudu Almanca ve İngilizceye, Kudüs Talmudu da Fransızcaya tercüme edilmiştir. Babil Talmudunun yüzde otuzunu, Kudüs Talmudunun yüzde on beşini hikayeler ve kıssalar teşkil eder. Bu hikayelere Hagada adı verilir. Yahudi edebiyatının esasını bu hikayeler meydana getirir. Okullarında bunları okuturlar. Yahudi okullarında, hatta üniversitelerinde Tevrat ve Talmud’un öğrenilmesi, öğretilmesi mecburidir.

Hıristiyanlar, Talmud’a düşman olup, ona şiddetle hücum ederler. Karaim Yahudileri de Talmud’u reddetmiş ve bunu bid’at kabul etmişlerdir.

Talmud’a göre kadın dini mekteplere alınamaz. Çünkü hafif akıllıdır ve ona din eğitimi şart değildir. Talmud müneccimliğin insan hayatına hükmeden bir ilim olduğunu bildirmektedir. Talmud’a göre güneş tutulması milletler için kötü bir alamettir, ay tutulması ise Yahudiler için kötü bir alamettir. Talmud sihir ve kehanetlerle doludur. Talmud’da; “Yahudi olmayan kimselerin kanını akıtmak Allaha kurban takdim etmektir. Yahudilik maksat ve gayesi için işlenen bütün günahlar gizli olmak şartıyla mübahtır. Yalnız Yahudi olanlara insan gözüyle bakılır. Yahudi olmayanlar birer hayvandır. Allah bütün dünyanın servetini sadece Yahudilere tahsis etmiştir. Hırsızlık etmeyiniz emri sadece Yahudiler içindir. Diğer milletlerin canları malları helaldir. Zina etmeyeceksin emri Yahudiler içindir. Yahudi olmayanın, malını çalan ve işini elinden alan bir Yahudi iyi bir iş yapmıştır.” gibi cümleler vardır.

Talmud’da Yahudilerin bekledikleri Mesih için; “Mesih, Yahudi olmayanları, harp arabalarının, tekerlekleri altında ezecektir. Büyük harp olacak ve insanların üçte ikisi ölecektir. Yahudiler galip olacak, mağlup olanların silahlarını yedi sene yakacak olarak kullanacaklardır. Diğer milletler Yahudilere itaat edeceklerdir. Bütün milletlerin hazineleri Yahudilerin ellerine geçecek, Yahudiler çok zenginleşecekler. Hıristiyanlar yok edilince diğer milletlerin gözleri açılacak, onlar da Yahudi olacaklar. Böylece Yahudiler dünyaya hakim olacak, dünyanın hiçbir yerinde Yahudi olmayan kimse kalmayacaktır.” demektedir.

2-)TALMUD



Yahudilerin dini kanunlarını tefsir eden ve bu kanunlara göre ortaya çıkabilecek yeni problemlerine çözüm getiren en önemli derleme kitap.

İbranca "Lilmod" (Öğrenmek, öğretmek) kökünden alınmış bir kelimedir ve kaideler, esaslar toplamı anlamına gelir. Kelimenin İbranca-Aramca karışımı olduğunu söyleyen dilciler de vardır.

Yahudiler nazarında Kitab-ı Mukaddes'ten sonra en önemli yeri işgal eden Talmud iki kasımdır: 1. Mişna (Daha çok şifahi dini gelenekleri ihtiva eder), 2. Gemara (bir nevi Mişna'nın tefsiridir). Genellikle dinler tarihçileri her iki yorumun M.S. II. yy da yaşamış olan Yuda Hanasi adındaki bir haham tarafından yazıldığı görüşündedirler. Talmud'a inanmayan, gerçek anlamda bir Yahudi sayılmaz. Nitekim Karaim ve Habeşistan Yahudileri yalnız Tevrat'a inandıkları için hakiki Yahudilikten uzak tutulmuşlardır. Bir başka açıdan Talmud, 1. Filistin (Kudüs) Talmudu, 2. Babil Talmudu olmak üzere yine iki noktadan ele alınabilir. (L. Ma'luf, el-Müncid, s. 113). Kudüs Talmudu, Babil Talmudu'ndan daha önemli ve önceliklidir.

Yahudiliğin mukaddes kitabı Tevrat (Tora) bir takım değişikliklere uğramasına rağmen, yazılı bir metin halinde günümüze kadar gelebilmiştir. Bu yazılı Tevrat'ın anlaşılmasında zorluk çekilen veya çözülemeyen problemlerin hallinde Talmud'un kıyas ve yorumlarından yararlanılır. Yeniden bir Tevrat gelmeyeceğine göre, zamanın değişen şartlarında, Yahudi toplumunun ortaya çıkan problemlerine kim, hangi otorite çözüm getirecektir? Yahudi toplumu, Tevrat ve Hz. Musa'nın uygulamalarında cevapsız kalan problemlerini Talmud'la çözmeye çalışmaktadır. Tesbit edilebildiğine göre Talmud M. Ö. 200'den M. S. 500'e kadar Yahudiliğin hikmet, gelenek ve problemleri üzerinde, din adamlarınca (haham) yapılan tartışmalar sonucu vücut bulmuştur. Ancak Talmud'un, Tevrat emirlerinin uygulanmasıyla ilgili bütün ayrıntıları ihtiva ettiğini söylemek mümkün değildir. (O. Hançerlioğlu, İnanç Sözlüğü İstanbul. 1975, s. 609). Daha geniş anlamda Talmud, Mişna ve Gemara'ya yapılan yorum ve ilavelerin genel adı olmuştur. Bu bakımdan dinler tarihçilerinden bazılarına göre Talmud'u, sırf Tevrat yorumu olarak değerlendirmek doğru değildir (Ş. Tan. Yahudileri Tanıyalım, İstanbul, 1968, s. 79).

Romalı Titus ordularının (M.S 70) Beyt Na Miktaş (Mabed, Mukaddes Ev)'i tahrip etmeleri ve Yahudilerin, dünyanın değişik birçok bölgelerine dağılmalarından sonra şifahi geleneğin kaybolarak unutulmasını önlemek için Mişna'nın derlemesi gerekiyordu. İşte bu önemli işi haham Rav Akiba üstlendi. Daha sonra onun öğrencisi Meir, Mişna'yı daha sabit ve anlaşılır hale getirerek sadeleştirdi. Yeni bir haham olan Yehuda Ha-Naşi ise, Mişna'ya kesin ve son şeklini verdi. (M.S 200). Ancak bu işlem, daha sonraki nesillerin Mişna'ya ilaveler ve açıklamalar yapmadığı anlamına gelmez. Mişna'nın matbu ilk nüshası Venedik (1492)'de yayımlandı. (Zaferullah İslam Han, Yahudilikte Talmud'un Mevkii, çev. M. Aydın, İstanbul, 1981, s. 43)

Bazı dinler tarihçileri Gemara'yı dar anlamda Talmud olarak tanımlamayı tercih etmişlerdir.

Yahudi toplumu, şifahi geleneklerinin kaybolmaması yolunda çok gayret sarfetmiştir. Nitekim M. 351 yılında Ursicinus'un ağır baskılarına rağmen Yahudiler M.S.400 500 yılları arasında Talmud'un derlenmesi için büyük caba harcamışlardır. Ancak bu Talmud, Kudüslü din bilginlerinden çok, çevre illerin din bilginlerince derlenmiştir. Kudüs Talmudu'nun matbu ilk nüshası Venedik (1523)'de yapılmıştır, takriben 750.000 kelimeyi ihtiva etmektedir.

Babil Talmudu'nun derlenerek yazılmaya başlanması 500-600 yıllarına rastlar. Bu Talmud'un esasını, Yehuda Ha-Naşi'nin hazırladığı Mişna ile, Rav Abba Areka'nın yaptığı şerhler oluşturmuştur. Babil Talmudu'nun bazı metinleri 1484'de basıldıysa da, tam metin Venedik (1523)'de yayımlanmıştır ve takriben 2.500.000 kelimeden mürekkeptir. Kudüs Talmudu'nun M.Ö 15'i, Babil Talmudu'nun da M.Ö 30'unu hikaye ve kıssalar teşkil eder. Haga adı verilen bu hikayeler Yahudi okullarında ders gibi okutulur. Denebilir ki, Yahudi edebiyatının M.Ö. III. y.yıl ile M.S.V. y.yılları arasındaki döneminde Talmud'un büyük rolü olmuştur.

Yahudiler Tevrat kadar Talmud'a da hürmet ederler. Talmud'un ilkeleri değiştirilemez ve tartışılamaz. Ancak bazı uygulamalarda bölgesel farklar gözetilse de, Talmud'un ihtiva ettiği esas hükümler bütün Yahudileri şamildir. Yahudi cemaati kuvvetini, milli ve dini bayramlara saygı kadar, Talmud'a da aşırı bir şekilde bağlılığından almaktadır.

Osman CİLACI

3-)Musevilerin Talmud denilen kanun ve tefsir kitabı

4-)Yahudilerin kanun kitabı

Bu bilgi faydalı oldu mu ?