Ukayliler Nedir

1-)onuncu yüzyılın sonu ile on birinci yüzyılın sonu arasında Irak ve Suriye’nin kuzey taraflarına hakim olan devlet. Ukayliler, Amr bin Ebu Sa’sa’nın büyük Bedevi kabilesi grubundandır. Irak’taki Haface ve Muntefık kabilelerini içine alıyordu. Ukayli Muhammed, onuncu yüzyılın sonunda Musul’a hakim oldu. Üzerindeki Büveyhi baskısından kurtuldu. Fakat onun 996’da vefatıyla oğulları arasında iktidar mücadelesi başladı. Mücadele sonunda Musul ile diğer Ukayli şehirleri El-Cezire’deki kalelerin kontrolü Mu’temid-devle Kırvaş’ın eline geçti. Kırvaş (1001-1050) 11. yüzyılın ortalarına doğru Oğuzlarla mücadele etti. Oğuzlara karşı müdafada HilliMezyedileriyle anlaştı. Şerefüddevle Müslim bin Kureyş (1061-1085) zamanında, Ukayli toprakları Bağdat’tan Haleb’e kadar genişledi. Şerefüddevle Müslim, Şii olmasına rağmen, Kuzey Suriye’deki Mirdasi topraklarını emniyet altına almak için Selçuklu sultanlarından Alparslan (1063-1072) ve Melikşah (1072-1092) ile ittifak yaptı. Fakat, daha sonra Fatımilere yaklaşması, Selçuklu ordularının Musul’a gelmelerine sebep oldu. Şerefüddevle Müslim, Âmid (Diyarbekir) ve Haleb’e kaçmak zorunda kaldı. 1085’te Kutalmışoğlu Süleyman tarafından öldürüldü.

Ukayliler, Selçuklu meliklerinden Tutuş tarafından ortadan kaldırılıncaya kadar, Musul’da Selçuklulara tabi olarak varlıklarını devam ettirdiler. Ukaylilerin kolları El-Cezire’de mahalli idareciler olarak kaldılar. Rakkan ve Kal’atü’l-Caber’deki kolları da 1169’da Nureddin Zengi’nin buraları fethine kadar devam etti. Bölge daha sonra bütünüyle Selçuklu Türklerinin hakimiyetine geçti.

Ukayliler, Bedevi olmalarına rağmen yağmacılıkla geçinmediler. Abbasilerin idaresini kısmen kontrollerine aldılar. Hakim oldukları yer itibariyle ticaret yollarını ellerinde bulundurarak uzun müddet yaşama imkanı buldular. Âlemüddin Müslim, haberleşmeye önem verip, her köyde bir posta memuru veya “Sahib-ül-Haber” denilen istihbarat memuru bulundururdu.

Ukayli Emirleri

Ceziret ibn Ömer, Nusaybin ve Beled Kolu

Muhammed : (990-996)

Cenaruddevle Ali : (996-1000)

Sinaruddevle el-Haram : (1000-1003)

Nureddevle Mus’ab : (1003)

Musul’daki ve daha sonra Ceziret-i ibni Ömer, Nusaybin ve Beled’deki kol

Muhammed : (992-996)

Hüsamüddevle el-Mukalled : (996-1001)

Mu’temidüddevleKırvaş : (1001-1050)

Zaimüddevle Baraka : (1050-1052)

Âlemeddin Kureyş : (1052-1061)

Şerefüddevle Müslim : (1061-1085)

İbrahim : (1085-1093)

Ali : (1093-1096)

Tekrit’te Ma’n bin el-Mukalled Kolu:

Rafi : (?-1036)

Hamis : (1036-1044)

Ebu Gaşşam : (1044-1052)

Îsa : (1052-1056)

Nasr : (1056-1057)

Vekil olarak Ebü’l-Gana’im : (1057-?)

Bu bilgi faydalı oldu mu ?