Uyuz Nedir

1-)Alm. 1. Krätze (f) (insanda) 2. Räude (f) (ev hayvanlarında), Fr. 1. Itch (insanda) 2. Mange (köpekte) 3. Scabies (sığırda), İng. 1.2.3. Gale (f). Bulaşıcı ve kaşıntılı bir hastalık. Uyuzun amili. Sarcopets scabiei ismi verilen bir parazittir. İnsanlarda hastalık yapan, parazitin dişisidir, erkeğinden çok büyüktür ve gözle küçük bir nokta gibi görülür. Bunlar derinin boynuzsu tabakasında yerleşirler, günde 1 mm yol açarlar ve bir yumurta yumurtlarlar.

Uyuzun kaynağı hasta insanlardır. Her ne kadar attan, koyundan bulaşma olabilirse de hayvanlardan geçen uyuz çeşitleri birkaç günden fazla yaşamamaktadır. Uyuz amili, insandan insana aynı yatakta yatmak ve sıkı temasla geçer. Dolaylı bulaşma çok nadir olur, çünkü uyuz amilleri, insan derisini ancak yatak hararetinde terk ederler.

Uyuz, her yaşta ve her çeşit insanda görülebilir. Bir ev, aile hastalığı olup, eve girince herkesi yakalar. Ev hayatının özellikleri ve bilgisizlik bulaşmayı kolaylaştırır. Uyuz; savaş, açlık, deprem ve diğer sıkıntılı hallerde artar. Uyuzda kuluçka devresinden bahsetmek doğru olmazsa da ilk gelen uyuz amilinin çoğalarak uyuz belirtileri göstermesi için birkaç hafta geçmesi lazımdır.

Uyuz amili, deri içinde tünel açarak ilerler. Bu tüneller dışardan bakıldığında zikzaklı çizgiler halinde görülür. Tünelin içindeki böcek, bilhassa geceleri ve sıcakta hareket eder ve bu sırada müthiş bir kaşıntı uyarır. Kaşınan yerler zedelenir, kanar, iltihaplanır, kabuklanır.

Uyuz yetişkinlerde; el parmak arasında, bilekte, dirsek, koltukaltı çukuru ön yüzünde, kuşak yerinin bütün boyunca, kaba etlerde, dizlerde, meme ucunda, erkeklerde kamışın uç kısmında yerleşir. Çocuklarda eliçi, ayak tabanı, kulak ve yüzde de yerleşebilir. Uyuz tedavi edilmezse aylar sonra kendiliğinden iyi olabilir veya müzminleşebilir ki bu durum, bulaşmada çok önemlidir.

Tedavi: Tedavi, bütün aile fertlerine aynı anda uygulanmazsa, başarısız kalır. Tedavide; Wilkinson pomat, Kwell, Scatin gibi ilaçlardan biri kullanılabilir. Şahıs önce keseli bir banyo yapar ve banyoyu müteakip ilacını boynundan tırnağına kadar ovarak sürer ve elbiselerini giyer. 24 saat sonra yıkanmadan aynı şekilde ilacını sürer. 24 saat sonra da iyice yıkanır, ilaç sürünmez ve yeni elbiselerini giyer. Eski elbiseler, yatak takımları ise kaynatılır, ütülenir. İyileşme olmayan hallerde 7-10 gün sonra tedavi tekrarlanır. Başarılı uygulamaya rağmen 1-2 hafta kaşınma devam edebilir.

Uyuz ehil ve vahşi hayvanlarda da görülen bir hastalıktır. Genellikle uyuza tutulan hayvanlarda kıllar dökülür, deride kepeklenme, kabuklanma ve şiddetli kaşıntılar olur. Hasta hayvanlarla temasta bulunan herkese bulaşan bu hastalık, bilhassa seyis ve hayvan bakıcılarında daha çok görülmektedir. Hayvan uyuzu amilleri deri içine girmedikleri için tedavisi kolaydır. İlk şart hayvandan uzaklaşmaktır.

Memleketimizde sık rastlanan bir uyuz çeşidi de arpa uyuzudur. Buğday, arpa, mısır, fasulye gibi hububat tozlarından bulaşır. Deride şiddetli kaşıntı ve döküntüler olur. Belirtiler 3-4 günde şiddetlenip sonra yavaş yavaş iyiliğe döner. Tedavi için sirkeli veya tuzlu suyla yıkanmak kafidir.

2-)Böceğinin, üst derinin altına girerek yaptığı kaşındırıcı, bulaşıcı bir deri hastalığı.

3-)Bu hastalığa tutulmuş olan
Örnek:Uyuz köpekler gibi ne arkadan geliyorsun? S. Birsel

4-)Hareketli, canlı olmayan, uyuşuk, pısırık, miskin kimse
Örnek:Bu uyuz, can acısından bağıracaktı, ağzı açıldı; ama sesi çıkmadı. M. Ş. Esendal

5-)Uyuz böceğinin, üst derinin altına girerek yaptığı kaşındırıcı, bulaşıcı bir deri hastalığı.

6-)Sayrılığına tutulan.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?