Valide Sultan Nedir

1-)Osmanlı Devletinde padişah anneleri için kullanılan tabir. Valide sultanların resmi ünvanı Mehd-i ulya idi. Valide sultan tabiri ilk defa Sultan Üçüncü Murad Han tarafından validesine verilmiş ve sonra devamlı olarak kullanılmıştır.

Harem-i hümayunun en yüksek makamı valide sultanlıktı. Valide sultan, protokolde padişahtan sonra gelirdi. Devlet içindeki büyük nüfuzlarına rağmen, siyasetle uğraşanları yok denecek kadar azdır. Bunun yanında, hemen hepsi hayır işleriyle meşgul olmuşlardır.

Padişah tahta geçince, annesi hayatta ise, Eski Saraydan Yeni Saraya naklolunurdu. Tahta geçen padişahın annesi vefat etmişse, valide sultanlık boş kalırdı.

Valide sultanın haremde geniş bir cariye kadrosu vardı. Haremi, haznedar usta vasıtasıyla idare ederdi. Bütün kadınlar, sultanlar, ustalar ve cariyeler kendisinden çekinirler, onu sayarlardı. Haremdeki bütün işler onun emriyle yapılırdı. Hiç kimse emirlerine karşı gelemezdi. Harem halkının gezintilere çıkması onun muvafakatıyla olurdu.

Valide sultanlara darphaneden belli bir ödenek ve has derecesinde dirlik verilirdi. Valide sultanlara tahsis edilen gelirlere başmaklık da denilirdi. Has veya tahsisatlarından başka yiyecek, içecek ve yakacak tayinleri de bulunan valide sultanlar, zaman zaman padişahın ihsanlarına da mazhar olurlardı.

Valide sultanların mali işlerini idare için bir kethüda (kahya) tayin olunurdu. Bu zat, devlet ricalinden olup, itimada layık görüldüğü için bu hizmete seçilirdi.

Otuz altı Osmanlı padişahından yirmi birinin annesi oğullarının padişah olmasına yetişerek, valide sultan olmuştur. Bunlardan sadece Mahpeyker Valide Sultan şehit edilmiş, diğerleri vefat etmişlerdir.

Gelirlerini hayır işlerine sarfeden valide sultanlardan bazıları şunlardır:

Üçüncü Murad Hanın annesi Nur Banu Valide Sultanın İstanbul’un Anadolu ve Rumeli yakasında birçok eseri vardır. Üsküdar Toptaşı’nda Atik Valide Camii, imareti, medresesi, darüşşifası ve çifte hamamını yaptırdı.

Dördüncü Murad ile İbrahim Hanın anneleri Mahpeyker Kösem Valide Sultan: Hüsn-ü cemali, aklı ve zekası ve hayrat ve hasenatıyla meşhur saliha ve afife bir valide sultandı. YeniCaminin temelini attı. Üsküdar Çinili Camii ve yanına mektep, çeşme, darülhadis, çifte hamam ve sebille Anadolu Kavağı’ndaki camiyi yaptırdı. Çarşamba’daki Valide Medresesi Mescidinin de banisidir. Çakmakçılar Yokuşu’nda büyük Valide Hanı ile içindeki mescit de onun eseriydi. Rumeli’de çok değerli vakıfları ve hayratı vardır.

Dördüncü Mehmed Hanın annesi Hadice Turhan Sultan: Saliha ve hayırsever bir hanımdı. Eminönü’nde Yeni Caminin temelini Mahpeyker Kösem Sultan atmıştı. Turhan Sultan tamamlatıp 1664 (H.1074) yılında ibadete açtı. Mektep, medrese, imarethane, kütüphaneler ve çeşmeler yaptırdı.

ÜçüncüSelim Hanın annesi Mihrişah Valide Sultan: Halıcıoğlu’nda Abdüsselam Camii Mezarlığı önünde çeşmesi vardır.

Birinci Mahmud Hanın annesi Saliha Sebkati Valide Sultan: Tophane civarındaKadiri Dergahının avlu kapısı bitişiğinde kesme taştan bir çeşmesi vardır. Galata Azapkapı’sında kıymetli bir sebille sağda ve solda birer çeşmesi bulunmaktadır.

Birinci Abdülmecid Hanın annesi Bezm-i Âlem Valide Sultan: Tarihe malolan ve senelerce hizmet veren pekçok hayır müessesesi yaptırdı. Yaptırdığı camilerin en büyüğü sahil boyunda, Dolmabahçe Sarayı karşısındaki Valide Cami-i şerifidir.

Bugün Kız Lisesinin bulunduğu yerde, sultan Mahmud Han Türbesinin arkasında mektep yaptırmıştır. Ayrıca rami ve Maltepe yolunun tam ortasında bulunan çeşme de onun eseridir. Hayır eli çok uzaklara kadar ulaşan Valide Sultan, büyük veli Abdullah-ı Dehlevi’nin talebelerinden Muhammed Can Mekki için Mekke-i mükerremede bir dergah yaptırmıştır.

Valide Sultan, şahsi servetini vakfederek, Gureba Hastahanesini yaptırdı. 1843 yılında cami ve çeşmesiyle birlikte hizmete açıldı.

İkinci Mahmud Hanın annesi Nakş-i Dil Valide Sultan: Üsküdar Alemdağı Sarıkadı köyünde ve Ayasofya arasındaki eski tevkifhane binasının deniz tarafı köşesinde çeşmeleri vardır.

Sultan Abdülaziz Hanın annesi Pertevniyal Valide Sultan: İstanbul Aksaray’da bir cami (Valide Camii), kütüphane, çeşme, mektep yaptırdı. Eyüp Defterdar İskelesi yakınında Ya Vedud Camii sırasında ve Karagümrük pazarı arkasındaki çeşmelerin banisidir.

2-)Padişahın annesine verilen unvan.

3-)Padişahın annesine verilen san.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?