Yakalama Nedir

1-)Alm. Festnahme (f), Fr. Détention (f), Préventive, İng. Arresting. Sanığın, hiçbir hakim kararı olmadan hürriyetinin kısıtlanması sonucunu doğuran en ağır koruma tedbiri. Ceza Mahkemeleri Usulü Kanunu’nda bu müessese “muvakkat yakalama” olarak geçmektedir.

Yakalama, kişi hürriyetini kısıtlayan en ağır bir koruma tedbiri olduğu için, şartlarını Anayasa ve kanunlar açıkça tespit etmiştir (Anayasa mad. 19).

Yakalama, sanık durumuna girmemiş, bir suç işlemiş olduğu şüphesi altındaki kimsenin yargılama makamı önüne götürülmek üzere hürriyetinin sınırlandırılmasıdır. Yakalama bir kimsenin tutuklanması gayesiyle yapılır.

Yakalama yapabilenler: Suçlu zannı ile kaçan kişiyi duruma göre savcı, kolluk amiri, kolluk memuru ve herkes yapabilir. Herkesin yakalama yapabilmesi için ilk şart suçun “meşhut” olması yani suçun alenen işlendiğinin görülmesi gerekir. Ayrıca, suç işleyen kişinin kaçma ihtimali olması veya hüviyetinin tespiti imkanı bulunmamasıdır. Bu şartların hepsi bir arada bulunmadığı takdirde herkes yakalama yapamayacaktır. Mesela, bir kimse başkasının çantasını kapıp kaçmaya başlasa onu herkes yakalayabilir. Fakat birkaç gün sonra çantası çalınan o kişi kendi çantasını hırsızın elinde gördüğünde, suç artık “meçhul suç” olmaktan çıktığı için şüpheli şahsı yakalayamayacaktır. Çünkü meçhul suç durumunda deliller çok tazedir, failin çoğu defa inkara mecali yoktur. Halbuki meşhut suç olmayan durumlarda karışıklık ihtimali her zaman vardır.

Herkesin yakalama yapmadığı durumlarda savcı ve kolluk amiri yakalamaya yetkilidir. Bu durumlarda yakalama, müzekkereli veya müzekkeresiz olmaktadır. Müzekkereli yakalama durumunda kişi cezaevinden veya muhafızların elinden kaçmıştır. Bu durumda, gerek savcılık, gerekse kolluk idaresi bu kişi hakkında yakalama müzekkeresi çıkarır. Yani yakalama emri yayınlar (CMUK mad. 131). Bu emre göre kişi yakalanır. Müzekkeresiz yakalama durumunda herkesi yakalaması için gerekli şartlar hasıl olmamıştır. Fakat ilgilinin kaçma ihtimali kuvvetlidir. Mesela ağır cezayı gerektiren bir suç işleme durumunda failin kaçacağı farz edilir. Bu durumda herkes yakalayamaz, fakat kolluk kuvvetlerinin savcılıktan yakalama emri çıkarmaya zamanı yoksa ilgili kişiyi müzekkeresiz olarak yakalayabilir.

Yakalanan kişi hakkında yapılması gereken işlemler: Yakalanan kişiye yakalama sebepleri “yazılı olarak ve hemen bildirilecektir” (Anayasa mad. 19/5). Benzer hüküm Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nda da mevcuttur (mad. 128/1). Yakalanan kişi, yakalama yerine en yakın mahkemeye götürülmesi için gerekli süre hariç en geç 24 saat, toplu olarak işlenen suçlarda en geç 4 gün içinde hakim önüne çıkarılır (CMUK 128). Bu süreler, olağanüstü hal, sıkıyönetim ve savaş hallerinde uzatılabilir. Yakalanan kişinin durumu, tahkikatın muhteva ve konusunun açığa çıkmasının sakıncalarının gerektirdiği kesin zorunluluklar dışında, yakınlarına derhal bildirilir.

Bu genel yakalama dışında özel yakalama durumları da vardır. Mesela, sarhoşlar ve çevreyi rahatsız edenler polis tarafından amirden emir almadan yakalanabilir (CMUK mad. 13). Bunlar 24 saat içinde hakimin önüne çıkarılırlar. Bir başka özel yakalama durumu da olay yerinde görevine başlayan memura karşı gelme durumudur. Bu durumda polis karşı gelen kişiyi yakalayabilir. En fazla 24 saat gözaltında tutabilir (CMUK mad. 157).

Anayasa ve Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nda (CMUK) belirtilen bu esaslar dışında bir işleme tabi tutulan kişilerin uğradıkları zararlar, devlet tarafından ödenir (Anayasa mad. 19/son). Bu konu 7.5.1964 tarihli ve 466 sayılı “Kanundışı Yakalanan veya Tutuklanan Kimselere Tazminat Verilmesi Hakkında Kanun” ile düzenlenmiştir.

2-)Sanığın yargıç kararı olmaksızın hürriyetinin kısıtlanmasını doğuran koruma önlemi
Örnek:Yakalama veya tutuklama sebepleri ... hakim huzuruna çıkarılıncaya kadar bildirilir. Anayasa

3-)Yakalamak işi.

4-)Bir sanığın tutuklanma belgesi dışında, özgürlüğünün geçici olarak kısıtlanması.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?