Şeyhülislam Biyografisi
Şeyhülislam : en yüksek dereceli müftî. Fetvâ müessesesinin başkanı. Ulemânın reisi. Kendisine sorulan dînî meseleler ve suâlleri fetvâ ile çözüme kavuşturan kimse. İslâmiyetin ilk yıllarında fetvâ işlerine bizzat Peygamberimiz sallallahü aleyhi ve sellem bakarlardı. Peygamberimizin vefâtından sonra dört halîfe devrinde İslâmiyetin yayılması ve sınırların genişlemesi sebebiyle işler çoğaldı. Bu yüzden halîfeler fetvâ işlerine bakacak kimseler tâyin ettiler. Bunlara önce müftî, Hicrî dördüncü asırdan sonra da şeyhülislâm denildi. Fetvâ işlerinin âlimlere verilmesi durumu, Emevî, Abbâsî ve Selçuklular zamânında da sürdürüldü.
Osmanlılarda fetvâ vermekle vazîfeli ilk zât, Osman Gâzinin kayınpederi Şeyh Edebâlî’dir. Onun vefâtı ile talebesi Dursun Fakih, Osmanlılara müftî (şeyhülislâm) olmuştur. Devletin kuruluş devirlerinde müftîlik-kâdılık ve müderrisliğin aynı şahısta toplandığı oldu. Meselâ Hızır Bey ve Molla Hüsrev hem kâdı hem de müftî idiler.
Osmanlılarda ilmiye sınıfına dâhil olan müftîlere reîs-ül-ülemâ ve müftî-yül-enâm gibi ünvânlar da verilmişti. Yavuz Sultan Selim Han zamânında (1512-1520) şeyhülislâmdan Ahmed ibni Kemâl Paşaya Müftî-yüs-sekaleyn (insan ve cinlere fetvâ veren) ünvânı verilmişti. Kânûnî Sultan Süleymân Han zamânına (1520-1566) kadar şeyhülislâmlık tevcihinde uyulması zarûrî bir kânun yokken, Ebüssü’ûd Efendinin hazırladığı bir düstûr (kânun)la Rumeli kazaskerliğinden sonra terfî edilen bir makam hâline geldi. Pek nâdir olarak Anadolu kazaskerlerinden de şeyhülislâmlar görüldü.
Yine bu devirden (1574) îtibâren, şeyhülislâmlar ilmiye sınıfının başkanı oldu ve bütün kâdılar, müftîler ve müderrisler onun emrine verildi.
Şeyhülislâmları bizzât pâdişâh tâyin ederdi. Şeyhülislâmlığa getirilen zâtı, saraydan gelen on beş kadar görevli evinden alarak Paşa kapısına, sadrâzama götürürlerdi. Oradan saraya gelip pâdişâh huzûruna çıkarlardı. Pâdişâh, dîne ve ilme duyduğu saygıdan dolayı şeyhülislâm adayını ayakta karşılardı. Sonra, namzede, kendisini şeyhülislâm tâyin edeceğini söylerdi. O da kabul ederse şeyhülislâmlara mahsus ferve-i beydâ denilen beyâz çuhaya kaplı erkân samur kürk giydirmek sûretiyle tâyin muâmelesini yapar ve aynı sûretle onunla berâber huzurda bulunan sadrâzama da samur hil’at giydirir ve avdetlerine müsâde ederlerdi.
Bu sûretle saraydan çıkan sadrâzamla şeyhülislâm alayla at başı berâber Bâbıâlîye gelirler, bir müddet oturup; kahve, şerbet, gülsuyu ve buhur ikrâm edilir ve bu sırada Bâbıâlîdeki hükûmet erkânı şeyhülislâmı tebrik ederlerdi.
1826 yılına kadar şeyhülislâmların müstakil dâireleri yoktu. Kendi evlerinde veya uygun bir konakta vazîfelerini yerine getirirlerdi. Sultan İkinci Mahmûd Hanın yeniçeri ocağını kaldırmasından sonra, Süleymâniye Câmii yakınındaki Ağakapısı, şeyhülislâmlara dâimî ikâmet olarak verildi. Burası şeyhülislâm kapısı olarak meşhur oldu. 1836’dan îtibâren bu binâya kazaskerlerle İstanbul kâdısı da nakledildi.
Şeyhülislâmlar, dîvân-ı hümâyûn âzâsı olmamakla berâber, dînî bir meselenin halli veya düzeltilmesi gerektiğinde dîvâna dâvet edilir ve görüşleri alınırdı. Yine harp ve sulhe karar verilebilmesi için şeyhülislâmın tasdîki gerekirdi. Seferlerde pâdişâh nerede bulunursa, şeyhülislâmlar da orada bulunur, çadırlarının önüne vezirler gibi üç tuğ dikilirdi. Fakat sadrâzamın serdâr-ı ekrem olduğu seferlere şeyhülislâm katılmazdı.
Şeyhülislâmların en önemli vazîfesi fetvâ vermekti. Çünkü bunlar en büyük müftî kabul edilirdi.
Şeyhülislâmların; çuhadar, telhisçi, kethüdâ ve sâire gibi maiyetinden başka, başlarında fetvâ emîni bulunan ve pek mühim bir dâire olan fetvâ kalemi vardı. Bu dâirede müsevvid, mübeyyiz, mukâbeleci, kâtip, mühürdâr ve müvezziler bulunurdu. Fıkıh, yâni İslâm hukûkuna iyice vukûfu olanlardan tâyin edilmesi îcâb eden fetvâ emîni, fetvâ kaleminin başta gelen âmiriydi. Bu zât, istenilen fetvâyı mûteber fıkıh kitaplarından bulur ve bunun maiyetinde olan yirmi kadar kâtip de fetvâları kâğıda geçirirlerdi. Daha sonra bu, fetvâ emîni tarafından görülür ve mübeyyiz tarafından beyâza çekilerek, şeyhülislâma takdim olunurdu. Şeyhülislâm bunu tedkik eder, ta’lik kırması denilen kendi el yazısıyla cevap kısmını imzâlardı. Bundan sonra müvezzî isimli memur bu fetvâyı mahalline verirdi.
Fetvâ, herhangi bir şeyin (umûmî ve husûsî, dînî veya hukûkî) İslâmiyete uygun olup olmadığını bildirmek demekti. Umûmî hukûka (Hukûk-ı umûmiyeye) âit fetvâların alınması hükûmete âitti. Bunlar da harp îlânı, sulh akdi, askerî kânun tebdili, ıslâhât icrâsı, gayr-i müslim tebeanın isyânı, şakâvette bulunanların (âsîlerin) katli gibi fetvâlardı. Husûsî hukûka (Hukûk-ı husûsiyyeye) dâir olan fetvâlar, dokuz parmak uzunluğunda ve dört parmak genişliğinde bir kâğıda ince harflerle yazılırdı. Meselenin az ve çok, ehemmiyetine göre, verilecek cevap kısaca; vardır veya yoktur, olur veya olmaz, gelir veya gelmez, meşrûdur veya meşrû değildir, câizdir veya câiz değildir şeklinde olurdu. Bâzan da verilen cevap îzâh edilirdi. Fetvâlar, Hanefî mezhebi imâmlarının kavillerine (ictihâdlarına) göre verilirdi.
Şeyhülislâm dâiresinde bulunan kethüdâ, şeyhülislâmın siyâsî ve iktisâdî işlerinde ve şeyhülislâmın nezâretinde bulunan vakıf muâmelelerinde onun vekîli olup, nâmına hareket ederdi.
Telhisçi, şeyhülislâmın hükûmet nezdindeki memuru olup, dînî işlere ve kânunlara âit muâmelelerde hükûmetle temas ederdi. Şeyhülislâmın müderrisleri tâyinleri ve diğer hususlar bunun vâsıtasıyla ve reîsülküttâbın delâletiyle vezîriâzama arz olunurdu.
Mektupçu, şeyhülislâmın dîvân efendisi veya mühürdâr, şimdiki ismiyle yazı işleri müdürüydü. Meşîhattan (şeyhülislâmlık makâmından) çıkan yazılar, tâyin rüûsu ve beratlarıyla icâzetnâmelerin yazıldığı dâireden bu sorumluydu. Şeyhülislâmın mührü de mühürdârda bulunurdu.
Osmanlı donanmasının Haliç’ten denize çıkmak zamânı gelince, reîsülküttâb efendi vâsıtasıyla dâvet edilen şeyhülislâm Yalı köşküne gelir ve pâdişâhla berâber teşyî merâsiminde bulunurdu. Ayrıca şehzâde ve sultan hanımların doğumları münâsebetiyle yapılan tebriklerde, sultanların nişan ve nikâh merâsiminde şeyhülislâmlar da bulunur ve sultanın nikâhını kıyarlardı. Pâdişâh ve şehzâde vefâtlarında da bunların cenâze namazlarını şeyhülislâmlar kıldırırdı.
Osmanlı târihinde sadrâzam olmak için tahsil aranmazdı. Fakat şeyhülislâm olmak hattâ bunun ilk basamağı olan kâdılık, müftîlik ve müderrislik için bile, medreselerin en yükseğini bitirmiş olmak gerekirdi. Bu durum, şeyhülislâmlığa verilen değeri gösterdiğinden önemlidir. Osmanlı şeyhülislâmlarından bir kısmı verilen fetvâları toplamış ve kitap hâline getirmişlerdir. Bunlardan bâzıları basılmış, basılmayanlar da muhâfaza edilmiştir.
Osmanlı Devletinin kuruluşundan îtibâren görülen şeyhülislâmlık makâmı, cumhûriyetin îlânından sonra kaldırılmıştır.
Şeyhülislâmlar ve Şeyhülislâmlık Müddetleri
Molla Mehmed Şemseddin Fenârî Efendi : 1424-1431
Molla Fahreddin Acemî Efendi : 1431-1460
Molla Hüsrev Mehmed Efendi : 1460-1480
Molla Gürânî Ahmed Şemseddin Efendi : 1480-1488
Molla Abdülkerim Efendi : 1488-1495
Çelebi Arap Alâeddin Efendi : 1495-1496
Efdalzâde Hamidüddin Efendi : 1496-1503
ZembilliAli Efendi : 1503-1526
İbn-i Kemâl (Kemâl PaşazâdeAhmed Şemseddin Efendi) : (1526-16.4.1533
Sâdi Sadullah Çelebi Efendi : 17.4.1533-21.2.1538
Koca Çivizâde Mehmed Muhiddin Efendi : 21.2.1538-Ekim-Kasım 1542
HamitliAbdülkâdir Çelebi Efendi : Ekim-Kasım 1542-Ocak 1543
Fenârîzâde Muhiddin Efendi : Ocak 1543-Ekim 1545
Mehmed Ebüssü’ûd Efendi : Ekim 1545-22.8.1574
Konyalı HamidMahmûd Efendi : 23.8.1574-16.10.1577
KâdızâdeAhmed Şemseddîn Efendi : 18.8.1577-25.5.1580
MâlûlzâdeMehmed Efendi : 25.5.1580-21.1.1582
Çivizâde Mehmed Efendi : 21.1.1582-6.5.1587
Müeyyedzâde Abdülkadir Efendi : 6.5.1587-2.4.1589
Bostanzâde Mehmed Efendi (1.) : 3.4.1589-10.5.1592
Bayramzâde Zekeriyâ Efendi : 10.5.1592- 11.7.1593
Bostanzâde Mehmed Efendi (2.) : 11.7.1593-1.4.1598
Hoca Sâdeddîn Efendi : 1.4.1598-30.9.1599
Câfer Efendizâde Sunullah Efendi (1.) : 2.10.1599-2.8.1601
Hoca Sâdeddinzâde Şerif MehmedEfendi (1.) : 2.8.1601-4.1.1603
Câfer Efendizâde Sunullah Efendi (2.) : 4.1.1603-8.2.1603
Ebülmeyamin Mustafa Efendi (1.) : 8.2.1603-8.6.1604
Câfer Efendizâde Sunullah Efendi (3.) : 8.6.1604-28.7.1606
Ebülmeyamin Mustafa Efendi (2.) : 28.7.1606-23.11.1606
Câfer Efendizâde Sunullah Efendi (4.) : 23.11.1606-5.6.1608
Hoca SâdeddinzâdeŞerif Mehmed Efendi (2.) : 5.6.1608-2.7.1615
Hoca Sâdeddinzâde MehmedEsat Efendi (1.) : 2.7.1615-21.5.1622
Şeyhülislâm Yahya Efendi (1.) : 21.5.1622-4.10.1623
Hoca Sadeddinzâde Mehmed Esat Efendi (2.) : 4.10.1623-22.5.1625
Şeyhülislâm Yahya Efendi (2.) : 22.5.1625-10.2.1632
Ahizâde Mehmed Hüseyin Efendi : 10.2.1632-7.1.1634
Şeyhülislâm Yahya Efendi (3.) : 7.1.1634-27.2.1644
Ebû Sâid Mehmed Efendi (1.) : 27.2.1644-16.1.1646
Muid Ahmed Efendi : 16.1.1646-25.4.1647
Hacı Abdurrahim Efendi : 25.4.1647-18.7.1649
Mehmed Bahaî Efendi (1.) : 18.7.1649-2.5.1651
Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi : 2.5.1651-3.9.1651
Ebû Sâid MehmedEfendi (2.) : 3.9.1965-16.8.1652
Mehmed Bahaî Efendi (2.) : 16.8.1652-2.1.1654
Ebu SaitMehmed Efendi (3.) : 2.1.1654-11.5.1655
HüsamzâdeAbdurrahman Efendi : 11.5.1655-5.3.1656
MemikzâdeMustafa Efendi : 5.3.1656-5.3.1656
Hocazâde Mesud Efendi : 5.3.1656-17.7.1656
Hanefî Mehmed Efendi : 17.7.1656-21.11.1656
Balizâde Mustafa Efendi : 21.11.1656-23.5.1657
Bolevî Mustafa Efendi : 23.5.1657-20.3.1659
Esirî Mehmed Efendi : 20.3.1659-3.2.1662
Sunîzâde Mehmed Emin Efendi : 3.2.1662-21.11.1662
Minkârîzâde Yahya Efendi : 21.11.1662-21.2.1674
Çatalcalı Ali Efendi (1.) : 21.2.1674-26.9.1686
Ankaralı Mehmed Efendi : 27.9.1686-2.11.1687
DebbağzâdeMehmed Efendi (1.) : 2.11.1687-13.2.1688
Seyyid Feyzullah Efendi (1.) : 14.2.1688-2.3.1688
Debbağzâde MehmedEfendi (2.) : 2.3.1688-25.6.1690
Ebû Sâidzâde Feyzullah Feyzi Efendi : 25.6.1690-9.3.1692
Çatalcalı Ali Efendi (2.) : 10.3.1692-19.4.1692
Ebû Saidzâde Feyzullah Feyzi Efendi (2.) : 19.4.1692-22.6.1694
Sadreddinzâde Sadık Mehmed Efendi (1.) : 22.6.1694-20.3.1695
İmâm Mehmed Efendi (1.) : 20.3.1694-25.5.1695
Seyyid Feyzullah Efendi (2.) : 25.5.1695-27.7.1703
Paşmakçızâde Seyyid Ali Efendi (1.) : 28.7.1703-23.8.1703
İmâm Mehmed Efendi (2.) : 25.7.1703-26.1.1704
Paşmakçızâde Seyyid Ali Efendi (2.) : 26.1.1704-1.2.1707
Sadreddinzâde Sadık Mehmed Efendi : 1.2.1707-25.1.1708
Ebezâde Abdullah Efendi (1.) : 25.1.1708-16.7.1710
Paşmakçızâde Seyyid Ali Efendi (3.) : 16.7.1710-22.2.1712
Ebezâde Abdullah Efendi : 13.2.1712-14.3.1713
Mehmed Ataullah Efendi : 14.3.1713-20.5.1713
İmâm Mahmûd Efendi : 20.5.1713-15.12.1714
Mirza Mustafa Efendi : 15.12.1714-27.6.1715
Menteşzâde Abdurrahim Efendi : 27.6.1715-3.12.1716
Kara İsmâil Naim Efendi : 9.12.1716-6.5.1718
Yenişehirli Abdullah Efendi : 6.5.1718-30.9.1730
Mirzazâde Mehmed Efendi : 30.9.1730-17.5.1731
Paşmakçızâde Abdullah Efendi : 17.5.1731-24.2.1732
Ebülhayr Ahmed Efendi : 24.2.1732-22.10.1733
İsmâil Efendizâde İshak Efendi : 22.10.1733-31.10.1734
Dürri Mehmed Efendi : 31.10.1734-13.4.1736
Feyzullah Efendizâde Mustafa Efendi : 13.4.1736-4.3.1745
PirîzâdeMehmed Sâhip Efendi : 6.3.1745-5.4.1746
HayâtizâdeMehmedEmin Efendi : 5.4.1746-25.10.1746
Mehmed Zeyni Efendi : 25.10.1746-20.7.1748
İsrâil Efendizâde Mehmed Esad Efendi : 20.7.1748-11.8.1748
Kara Halil Efendizâde Mehmed Sâid Efendi : 11.8.1749-2..1750
Feyzullah Efendizâde Murtaza Efendi : 2.6.1750-12.1.1755
Vassaf Abdullah Efendi : 12.1.1755-8.6.1755
Damatzâde Feyzullah Efendi (1.) : 8.6.1755-26.7.1756
Dürrîzâde Mustafa Efendi (1.) : 26.7.1756-18.2.1757
Damatzâde Feyzullah Efendi (2.) : 18.2.1757-26.1.1758
Mehmed Sâlih Efendi : 26.1.1758-30.6.1759
Çelebizâde İsmâil Âsım Efendi : 30.6.1759-16.2.1760
Hacı Veliyüddin Efendi (1.) : 17.2.1760-6.9.1761
Ebûbekir Efendizâde Ahmed Efendi : 6.9.1761-29.4.1762
Dürrîzâde Mustafa Efendi (2.) : 29.4.1762-23.4.1767
Hacı Veliyüddin Efendi (2.) : 23.4.1767-25.10.1768
Pirîzâde Mehmed SâhipEfendi : 25.10.1768-2.3.1770
Mirzazâde Mehmed Sâid Efendi : 2.3.1770-20.8.1773
Şerifzâde Mehmed Şerif Efendi : 20.8.1773-27.2.1774
Dürrîzâde Mustafa Efendi (3.) : 27.2.1774-29.9.1774
İvaz Mehmed Paşazâde İbrâhimBeyefendi (1.) : 29.9.1774-28.7.1775
Camgöz Mehmed Emin Efendi : 28.7.1775-1.12.1776
Vassafzâde Mehmed Esad Efendi : 1.12.1776-20.7.1778
İshak Efendizâde Mehmed Şerif Efendi (1.) : 20.7.1778-12.9.1782
Karahisarlı Seyyid İbrâhim Efendi : 12.9.1782-19.5.1783
Dürrîzâde Mehmed Atâullah Efendi : 19.5.1783-31.3.1785
İvaz Mehmed Paşazâde İbrâhim Beyefendi (2.) : 31.3.1785-22.6.1785
Arapzâde Ahmed Atâullah Efendi : 22.6.1785-22.8.1785
Dürrîzâde Mehmed Ârif Efendi (1.) : 23.8.1785-10.2.1786
Müftüzâde Ahmed Efendi : 10.2.1786-24.11.1787
Mekkî Mehmed Efendi (1.) : 24.11.1787-4.3.1788
Seyyid Mehmed Kâmil Efendi : 4.3.1788-19.8.1789
İshak Efendizâde Mehmed Şerif Efendi (2.) : 19.8.1789-17.10.1789
Hamidizâde Mustafa Efendi : 17.10.1789-13.3.1791
Seyyid Yahya Tevfik Efendi : 14.3.1791-27.3.1791
Mekkî Mehmed Efendi (2.) : 27.3.1791-12.7.1792
Dürrîzâde Mehmed Ârif Efendi (2.) : 12.7.1792-30.8.1798
Mustafa Aşir Efendi : 30.8.1798-11.7.1800
Samanizâde Ömer Hulûsi Efendi (1.) : 11.7.1800-21.5.1803
Sâlihzâde Ahmed Esad Efendi (1.) : 21.5.1803-14.11.1806
Şerifzâde Mehmed Atâullah Efendi (1.) : 14.11.1806-13.7.1807
Samanizâde Ömer Hulûsi Efendi (2.) : 13.7.1807-14.7.1807
Şerifzâde Mehmed Atâullah Efendi (2.) : 14.7.1807-21.7.1808
Arapzâde Mehmed Ârif Efendi : 21.7.1808-15.8.1808
Sâlihzâde Ahmed Esad Efendi (2.) : 15.8.1808-22.11.1808
Dürrîzâde Abdullah Efendi (1.) : 22.11.1808-22.9.1810
Samanizâde Ömer Hulûsi Efendi (3.) : 22.9.1810-11.6.1812
Dürrîzâde Abdullah Efendi (2.) : 12.6.1812-22.3.1815
Mehmed Zeynî Efendi : 22.8.1815-27.1.1818
Mekkîzâde Mustafa Âsım Efendi (1.) : 27.1.1818-3.9.1819
Çerkez Hacı HalilEfendi : 3.9.1819-28.3.1821
Yasincizâde Abdülvahab Efendi (1.) : 28.3.1821-10.11.1822
Sıddıkîzâde AhmedReşid Efendi : 10.11.1822-25.9.1823
MekkîzâdeMustafa Âsım Efendi (2.) : 25.9.1823-26.11.1825
Kadızâde Mehmed Tâhir Efendi : 26.11.1825-6.5.1828
Yasincizâde Abdülvahab Efendi (2.) : 6.5.1828-8.2.1833
Mekkîzâde Mustafa Âsım Efendi (3.) : 8.2.1833-20.11.1846
Ahmed Ârif Hikmet Beyefendi : 21.11.1846-21.3.1854
Meşrebzâde MehmedÂrif Efendi : 21.3.1854-27.12.1858
Seyyid Mehmed Sâdeddin Efendi : 27.12.1858-23.11.1863
Atıfzâde Ömer Hüsâmeddin Efendi : 23.11.1863-9.8.1866
Hacı Mehmed Refik Efendi : 9.8.1866-30.4.1868
Akşehirli Hasan Fehmi Efendi (1.) : 30.4.1868-17.9.1871
Mir Ahmed Muhtar Beyefendi (1.) : 17.9.1871-5.11.1872
Turşucuzâde Ahmed Muhtar Efendi : 6.11.1872-11.6.1874
İmâm Hasan Hayrullah Efendi (1.) : 11.6.1874-19.7.1874
Akşehirli Hasan Fehmi Efendi (2.) : 19.7.1874-11.5.1876
İmâm Hasan Hayrullah Efendi (2.) : 12.5.1876-26.7.1877
Hacı Kara Halil Efendi : 26.7.1877-18.4.1878
Mir AhmedMuhtar Beyefendi (2.) : 18.4.1878-4.12.1878
Uryanizâde Ahmed Esad Efendi : 4.12.1878-17.1.1889
Bodrumlu Hacı Ömer Lütfi Efendi : 18.1.1889-3.9.1891
Hâlid Efendizâde MehmedCemâleddinEfendi (1.) : 4.9.1891-4.8.1908
Hâlid Efendizâde Mehmed Cemâleddin Efendi (2.) : 5.8.1908-14.2.193Cbr>
Mehmed Ziyâeddin Efendi (1.) : 14.2.1909-13.4.193Cbr>
Mehmed Ziyâeddin Efendi (2.) : 14.4.1909-5.5.193Cbr>
Mehmed Sâhip Molla Beyefendi : 5.5.1909-12.1.1910
Çelebizâde Hüseyin Hüsnü Efendi : 12.1.1910-12.7.1910
Mûsâ Kâzım Efendi (1.) : 12.7.1910-29.11.1911
Mûsâ Kâzım Efendi (2.) : 30.11.1911-30.12.1911
Abdurrahman Nesip Efendi : 31.12.1911-16.7.1912
Hâlid Efendizâde Mehmed Cemâleddin Efendi (3.) : 22.7.1912
Hâlid Efendizâde Mehmed Cemâleddin Efendi (4.) : 29.10.1912-23.1.1913
Mehmed Esad Efendi (1.) : 24.1.1913-11.6.1913
Mehmed Esad Efendi (2.) : 12.6.1913-15.3.1914
Mustafa Hayri Efendi : 16.3.1914-6.5.1916
Mûsâ Kâzım Efendi (3.) : 8.5.1916-3.2.1917
Mûsâ Kâzım Efendi (4.) : 4.2.1917-8.10.1918
Dağıstanlı Ömer Hulûsi Efendi : 14.10.1918-8.11.1918
Haydarizâde İbrâhim Efendi (1.) : 11.11.1918-12.1.1919
Haydarizâde İbrâhim Efendi (2.) : 13.1.1919-3.3.1919
Tokatlı Mustafa Sabri Efendi (1.) : 4.3.1919-16.3.1919
Tokatlı Mustafa Sabri Efendi (2.) : 19.3.1919-20.7.1919
Tokatlı Mustafa Sabri Efendi (3.) : 21.7.1919-30.9.1919
Haydarizâde İbrâhim Efendi (3.) : 2.10.1919-3.3.1920
Haydarizâde İbrâhim Efendi (4.) : 8.3.1920-2.4.1920
Dürrîzâde Abdullah Efendi : 5.4.1920-30.7.1920
Tokatlı Mustafa Sabri Efendi (4.) : 31.7.1920-25.9.1920
Mehmed Nûri Medenî Efendi (1.) : 26.9.1920-17.10.1920
Mehmed Nûri Medenî Efendi (2.) : 27.10.1920-2.11.1922
Şeyhülislâmların Doğum ve Ölüm Târihleri
1. Molla Mehmed Şemseddin Fenârî Efendi : 1350-1431
2. Molla Fahreddin Acemî Efendi : 1460
3. Molla Hüsrev Mehmed Efendi : 1480
4. Molla Gürânî Ahmed Şemseddin Efendi : 1416-1488
5. Molla Abdülkerim Efendi : 1495
6. Çelebi Arap Alâeddin Efendi : 1496
7. Efdâlzâde Hamidüddin Efendi : 1503
8. Zembilli Ali Efendi : 1526
9. İbn-i Kemal (Kemal PaşazâdeAhmed Şemseddin Efendi)
: 1468-1534
10. Sadi Sadullah Çelebi Efendi : 21.2.1538
11. Koca Çivizâde Mehmed MuhiddinEfendi : 1476-18.9.1547
12. Hamitli AbdülkadirÇelebi Efendi : 1548
13. Fenarîzâde Muhiddin Efendi : 1447-1548
14. Mehmed Ebüssü’ûd Efendi : 1490-1574
15. Hamid Mahmûd Efendi : 1494-16.10.1577
16. KâdızâdeAhmed ŞemseddinEfendi : 1512-1580
17. Mâlûlzâde Mehmed Efendi : 1533-14.1.1584
18. Çivizâde Hacı Mehmed Efendi : 1530-8.5.1587
19. MüeyyedzâdeAbdülkadir Efendi : 1514-1593
20. Bostanzâde Mehmed Efendi : 1535-1.4.1593
21. Bayramzâde Zekeriyâ Efendi : 1514-11.7.1593
22. Hoca Sâdeddin Efendi : 1536-30.9.1599
23. Câfer Efendizâde Sunullah Efendi : 1552-10.4.1612
24. Hoca Sâdeddinzâde Şerif Mehmed Efendi : 1568-2.7.1615
25. Ebülmeyamin Mustafa Efendi : 1546-23.11.1606
26. Hoca Sâdeddinzâde Mehmed Esat Efendi : 1570-22.5.1625
27. Şeyhülislâm Yahya Efendi : 1553-27.2.1644
28. Ahizâde Mehmed Hüseyin Efendi : 1572-7.1.1634
29. Ebû Said Mehmed Efendi : 1593-1662
30. Muid Ahmed Efendi : 25.4.1647
31. Hacı Abdurrahim Efendi : 3.2.1656
32. Mehmed Bahaî Efendi : 1595-2.1.1654
33. Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi : 1591-10.1.1658
34. Hüsamzâde Abdurrahman Efendi : 1594-1670
35. Memikzâde Mustafa Efendi : 1657
36. Hocazâde Mesud Efendi : 1.8.1656
37. Hanefî Mehmed Efendi : 1.10.1658
38. Balizâde Mustafa Efendi : Kasım 1662
39. Bolevî Mustafa Efendi : 1591-Eylül 1675
40. Esirî Mehmed Efendi : -12.3.1681
41. Sunîzâde Mehmed Emin Efendi : -Ağustos 1665
42. Minkarîzâde Yahya Efendi : 1608-Ocak 1678
43. Çatalcalı Ali Efendi : 1631-19.4.1692
44. Ankaralı Mehmed Efendi : 1619-2.11.1687
45. Debbağzâde Mehmed Efendi : -5.2.1702
46. Seyyid Feyzullah Efendi : -2.9.1703
47. Ebû Saidzâde Feyzullah Efendi : 1630-21.10.1698
48. Sadreddinzâde Sadık Mehmed Efendi : 1640-11.11.173Cbr>
49. İmâm Mehmed Efendi : -1728
50. Paşmakçızâde SeyyidAli Efendi : 1638-12.2.1712
51. Ebezâde Abdullah Efendi : -1714
52. MehmedAtâullah Efendi : -1715
53. İmâm Mahmûd Efendi : -1717
54. Mirza Mustafa Efendi : 1630-1720
55. Menteşezâde Abdürrahim Efendi : -1718
56. Kara İsmâil Nâim Efendi : 1643-1724
57. Yenişehirli Abdullah Efendi : -1743
58. Mirzazâde Mehmed Efendi : -1743
59. Paşmakçızâde Abdullah Efendi : 1680-1732
60. Ebülhayr Ahmed Efendi : 1665-1741
61. İsmâil Efendizâde İshakEfendi : 1679-1734
62. Dürri Mehmed Efendi : -1736
63. Feyzullah Efendizâde Mustafa Efendi : 1679-4.3.1745
64. Pirîzâde Mehmed Sâhip Efendi : 1674-1748
65. Hayatîzâde Mehmed Emin Efendi : -1748
66. Mehmed Zeynî Efendi : 1667-1750
67. İsmâil Efendizâde Mehmed Esad Efendi : 1684-1752
68. Kara Halil Efendizâde Mehmed Said Efendi : -1754
69. Feyzullah Efendizâde Murtaza Efendi : 1694-1757
70. Vassaf Abdullah Efendi : 1662-1761
71. Damadzâde Feyzullah Efendi : 1669-1761
72. Dürrîzâde Mustafa Efendi : 1702-1774
73. Mehmed Sâlih Efendi : -1761
74. Çelebizâde İsmâil Âsım Efendi : -16.2.1760
75. Hacı Veliyüddin Efendi : -25.10.1768
76. Ebûbekir Efendizâde Ahmed Efendi : 1685-1769
77. Pirîzâde Osman Sâhip Efendi : 1710-2.3.1770
78. Mirzazâde Mehmed Said Efendi : 1710-1774
79. Şerifzâde Mehmed Şerif Efendi : 1730-1779
80. İvaz Mehmed Paşazâde İbrâhim Efendi : 1719-1797
81. Camgöz Mehmed Emin Efendi : 1705-1777
82. Vassafzâde Mehmed Esad Efendi : 1707-1778
83. İshak Efendizâde Mehmed Şerif Efendi : 1717-1789
84. Karahisarlı Seyyid İbrâhim Efendi : 1701-19.5.1783
85. Dürrîzâde Seyyid Mehmed Atâullah Efendi : 1729-1785
86. Arapzâde Ahmed Atâullah Efendi : 1719-1785
87. Dürrîzâde Mehmed Ârif Efendi : -1810
88. Müftüzâde Ahmed Efendi : -1791
89. Mekkî Mehmed Efendi : 1714-1797
90. Seyyid Mehmed Kâmil Efendi : 1728-1800
91. Hamîdîzâde Mustafa Efendi : 1731-1793
92. Seyyid Yahya Tevfik Efendi : 1715-27.3.1791
93. Reiszâde Mustafa Aşir Efendi : 1728-1804
94. Samanizâde Ömer Hulûsi Efendi : 1727-1812
95. SâlihzâdeAhmedEsad Efendi : 1737-1814
96. Şerifzâde Mehmed Atâullah Efendi : 1750-1811
97. ArapzâdeMehmedÂrif Efendi : 1738-1825
98. Dürrîzâde Abdullah Efendi : -1822
99. Zeynî Efendi : 1749-1823
100. Mekkîzâde Mustafa Âsım Efendi : 1773-20.11.1846
101. Hacı HalilEfendi : -
102. Yasincizâde Abdülvahap Efendi : 1758-1833
103. Sıddîkîzâde Ahmed Reşid Efendi : 1757-1834
104. Kadızâde Mehmed Tâhir Efendi : 1747-1838
105. Ahmed Ârif Hikmet Beyefendi : 1786-1859
106. Meşrebzâde MehmedÂrif Efendi : 1791-1858
107. Seyyid Mehmed Sâdeddin Efendi : 1798-1866
108. Atıfzâde Ömer Hüsâmeddin Efendi : 1799-1871
109. Hacı Mehmed Refik Efendi : 1813-1872
110. Akşehirli Hasan Fehmi Efendi : 1795-1880
111. Mir Ahmed Muhtar Beyefendi (Mollabey) : 1807-1882
112. Turşucuzâde Hacı Ahmed Muhtar Efendi : 1882-1875
113. İmâm-ı Sultanî HâfızHasan Hayrullah Efendi : 1834-1898
114. Hacı Kara Halil Efendi : 1804-1830
115. Uryanizâde Ahmed Esad Efendi : 1813-1889
116. Bodrumlu Hacı Ömer Lütfi Efendi : 1817-1896
117. AhmedCemâleddin Efendi : 1848-1917
118. Mehmed ZiyâeddinEfendi : 1846-1917
119. PirîzâdeMehmed Sâhip Molla Beyefendi : 1838-1910
120. ÇelebizâdeHüseyin Hüsnü Efendi : 1849-1911
121. Mûsâ Kâzım Efendi : 1858-1920
122. Abdurrahman Nesib Efendi : 1842-1913
123. Mehmed Esad Efendi : 1846-1918
124. Mustafa Hayri Efendi : 1867-1921
125. Dağıstanlı Ömer Hulûsi Efendi : 1857-
126. Haydarîzâde İbrâhim Efendi : 1863-1933
127. Tokatlı Mustafa Sabri Efendi : 1869-1954
128. Dürrîzâde Abdullah Efendi : 1867-1923
129. Mehmed Nûri Medenî Efendi : 1859-1927
Bu bilgi faydalı oldu mu ?