Ehl-I Tertıb Nedir

1-)EHL-İ TERTİB



Tertibe uyan kimseler, tertip ehli düzen ehli.

Tertibin sözlük anlamı; tanzim etmek, dizmek, sıralamak ve düzene koymak, tedarik edip hazır hale getirmek, bir şeyi bir yere sabit ve daimi kılmak, mertebelere göre davranmak, hile ve aldatmak.

Hedeflenen bir neticenin meydana gelmesi için lazım olan sebeplerin sıralarına göre tanzim edilmesi, bir neticeye varmak için sırasına riayet edilmesi gereken sebepler de, tertibin tanımına girmektedir.

Ehl-i tertib, yukarda anılan fiilleri yapan kimselere, yani tertibe riayet edenlere verilen isimdir. Ancak asıl mevzu, bu terimin ıstılahi yönüdür.

Istılah olarak "ehl-i tertib", farz olan beş vakit namazı, ara vermeden vaktinde ve muntazam olarak kıtanlar hakkında kullanılan bir tabirdir. Bu duruma göre, üzerinde beş vakitten az veya en çok beş vakit kaza namazı olan kimse "ehl-i tertib" sayılır. Üzerindeki kaza namazı altı vakti bulan kimse "ehl-i tertib" olmaktan çıkar.

Hanefi mezhebine göre, "ehl-i tertib" sayılan bir kimsenin, kazaya kalmış namazları arasında ve kaza namazıyla vakit namazları arasında tertibe riayet etmesi gerekir. Kaza namazını kılmadan vakit namazını kılması caiz değildir. Aynı şekilde öğlenin kazaya kalmış namazını, sabahın kazaya kalmış namazından önce kılması da doğru olmaz.

Üzerinde altı vakitten az kaza namazı bulunan kimse, vaktin farzını eda ederken bunu hatırlarsa, kılmış olduğu vakit namazı geçici olarak bozulmuş olur. İkinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci vakit namazlarını da bu şekilde, kaza namazlarını hatırladığı halde kılar ve hiç birini iade etmezse, beşinci vakti kılmakla bütün namazları sahih olur. Çünkü namazdaki bozulma mevkufen -geçici- duruyordu. Beşinci vakte kadar böyle mevkuf olarak bulundurulur ve beşinci vaktin farzı kılınırsa hepsi de sahih olmuş olur. Beşinci vakti kılmadan kaza namazını kılacak olsa, bundan önce kılmış olduğu dört vakit namazı nafileye dönüşür, böylece tümünü kaza etmesi gerekir.

Tertib, şu üç husustan dolayı bozulur:

1- Kazaya kalan namazlar beş vakti aşarsa,

2- Vakit, ancak hazır namazı kılacak kadar daralırsa,

3- Vakit namazı eda edilirken kaza namazı unutulursa.

Üzerindeki kaza namazları sayısını beş veya beşten daha aşağı bir sayıya indiren kimse, bir görüşe göre tekrar "ehl-i tertib"den sayılır. (Merginani, el-Hidaye, 1. cüz., babü kadai'l-fevait; Ö. Nasuhi Bilmen, Büyüt İslam İlmihali, Celal Yıldırım, Büyük İlmihal, kaza namazlarında tertib.)

Halid ERBOĞA

Bu bilgi faydalı oldu mu ?