Euclid (Öklid) Nedir

1-)M.Ö. dördüncü yüzyılın ikinci yarısında yaşayan Yunan matematikçisi. Geometri üzerine yazdığı Elemanlar isimli eseriyle meşhurdur. Bu eserde verilen malzeme tamamen yeni olmayıp, daha önceki Pytogorean Hippocrate ve Eudoqus gibi yazarların eserlerinden alınmıştır. Ancak bunların matematiksel bir sıraya konması ve böylece ele alınması kendisine aittir. Her ne kadar eser genel olarak geometri üzerinde ise de, geometrik cebri ve sayılar teorisini ele alan kısımlar da vardır. Eserde yenilikler yanında yazarın geliştirdiği iki sayının en büyük bölenini bulma metoduna da rastlanır. 13 kitaptan meydana gelmekte olup, 14 ve 15 kitap olarak bilinenler sonradan uydurmadır. Optik, Olay, Veri ve Şekillerin Bölümü Üzerine isimli diğer eserleri de mevcuttur. Konikler, bazı diğer geometrik şekiller üzerine ve müzik hakkında da yazdığı eserler kayıptır.

Batlemyus (M.Ö.323-285), zamanında İskenderiye Okulunun kurucusu ve hocası olarak meşhurdur. Hatta bir hikayeye göre, Batlemyus geometriye Elemanlar eserinden daha kolay bir yol olup, olmadığını sormuştu. Euclid ise, “Geometriye bir kuraliyet yolu yoktur.” diye cevap vermiştir. Eseri iki bin yıl boyunca değişmeksizin kalmıştır. Ancak on dokuzuncu yüzyıl ortalarında bu kitapdan ayrılma eğilimleri görülmüşse de bu, geometri öğretiminde karışıklığa sebeb olmuştur. Veri eserinde bir geometrik şeklin belirli olması için yeterli parametre sayısı araştırılmıştır. Şekillerin Bölümü Üzerine isimli kitabında ise, verilen bir geometrik şeklin elementer şekillere bölünmesiyle ve onların alan ve çevrelerinin oranı ile meşgul olunmaktadır. Astronomide kullanılmak üzere küre geometrisi de Olay kitabında incelenmiştir. Konikler eserinde her ne kadar parabol, hiperbol ve elips sözü geçmekte ise de incelenen geometrik şekiller bunlar olup, koni kesimleri olarak ele alınmaktadır. Bu isimler daha sonra Apollonius tarafından verilmiştir.

Elemanlar isimli eserinin ilk Arapça tercümesi El-Haccac bin Yusuf bin Matar tarafından Abbasi halifesi Harun er-Reşid (786-809) için yapılmıştır. Daha sonra Abdullah el-Me’mun (813-833) ve Huneyn bin İshak ve Nasuriddin et-Tusi tarafından yapılmıştır. Latince tercümesi ise Endülüs- İspanya medreselerinde talebe olan Adelard Bath tarafından Arapça metinden yapılmıştır. Bath, Endülüs Medresesine Müslüman görünerek girmiş ve bu suretle tahsilini yapmıştır.

Bu bilgi faydalı oldu mu ?