Furkan Nedir

1-)FURKÂN



Hakkı batıldan, doğruyu yanlıştan ayıran.

Furkan. ism-i masdardır: Masdar değildir. Fark kelimesinden daha anlamlıdır. Çünkü furkan sadece hak ile batılı birbirinden ayırma manasında kullanılır. Fark ise, daha umumi olup, ayırmanın mümkün olduğu bütün nesneler hakkında kullanılır (Abdu'r-Rauf el-Mısri, Mu'cemü'l-Kur'an, Beyrut 1367/1948, II, 77).

Furkan, Kur'an-ı Kerim'de değişik anlamlarda kullanılmıştır:

1- Zafer anlamında: "Hani Musa 'ya doğru yola gelirsiniz diye, o kitabı (Tevrat'ı) ve Furkan'ı (zaferi) vermiştik" (el-Bakara, 2/53).

2- Dinde insanı sapıklıktan ve şüphelerden çıkarma anlamında: "(O Kur'an ki) insanlara tam hidayettir, doğru yolu ve hak ile batılı ayırdeden (dalaletten kurtaran) hükümlerin nice açık delilleridir'' (el-Bakara, 2/185).

3- Kur'an ile eş anlamda: "Furkan'ı, alemlerin (ilahi azap ile) korkutucusu olsun diye, kuluna (Hz. Muhammed 'e) indiren (Allah'ın şanı) ne yücedir" (el-Furkan, 25/1). (Ebu'l-Ferec Abdurrahman ibnü'l-Cevzi (V. 597/1200), Nüzhetü'l-A'yfini'n Navazir fi İlmu'l-Vücuh ve'n-Nazair, Beyrut 1405/1985, s.459-460).

Müfessir Zemahşeri el-Bakara suresinin 53. ayetini tefsir ederken Furkan'la ilgili olarak daha değişik anlamlar vermekte ve şöyle demektedir: "Yani Musa'ya Tevrat'ı verdik. O Tevrat ki, hem ilahı bir kitaptır, hem de hak ile batılı birbirinden ayırdedendir. Veya ayette geçen Furkan; hüccet, asa, yed-i beyza (ışık saçan el) ve diğer mucizeler demektir. Yani Hz. Musa'ya bunlar verilmiştir. Furkan, helal ile haramı birbirinden ayırdeden ilahı kanunlar anlamına da alınabilir. Başka bir görüşe göre de furkan, Hz. Musa ile düşmanlarını biribirinden ayırdeden Zafer anlamındadır. Nitekim el-Enfal, suresinin 21. ayetinde geçen "Furkan Günü" Bedir'de kazanılan zafer anlamına gelmektedir" (Zemahşeri, el-Keşşaf, Kahire, 1397/1977, I, 69).

Zamahşen de el-Bakara, suresinin 185. ayetinde geçen furkan, "hak ile batılı, hidayetle dalaleti birbirinden ayıran" manasına alır (el-Keşşaf, I, 111).

Bazı bilginlere göre furkan masdardır. Kur'an-ı Kerim hak ile batılı birbirinden ayırdettiği için "Furkan" diye isimlendirilmiştir.

Veya Kur'an, bölüm bölüm, parça parça indirildiği için Furkan olarak adlandırılmıştır (Zemahşeri, a.g.e., IV, 139)

4- ''Bundan evvel Tevrat ve İncil'i de indirmişti (ki onlar) insanlar için birer hidayet idi. O hak ile batılı ayırdeden hükümleri de indirdi" (Âl-i İmran, 3/4). Ayet-i kerimede geçen Furkan'dan maksat, bütün semavi kitaplardır. Çünkü bunların hepsi hak ile batılı birbirinden ayırdeder. Veya furkan'dan maksat, ayette geçen Tevrat, İncil ve Kur'an'dır. Veya dördüncü kitaptır ki, o da Zebur'dur; yahut Allahu Teala evvela Kur'an-ı Kerim'i cins bir isimle (kitab olarak) zikretti, sonra şanını yüceltmek ve faziletini izhar etmek için onu bir vasıfla, yani hak ile batılı biribirinden ayırdeden bir sıfatla tekrarladı (Zemahşeri, el-Keşşaf, Kahire 1397/1977, I, 161-162).

5- "Ey İman edenler; eğer Allah'tan korkarsanız, O, size iyi ile kötüyü ayırdedecek olanı verir" (el-Enfal, 8/29) ayet-i kerimesinde gecen furkan zafer manasında olabileceği gibi, beyan ve zuhur manasına da gelebilir: "Allah size furkan verir" Yani sizi üne kavuşturur; sesiniz her taraftan duyulur; eserleriniz yeryüzüne yayılır. Veya "Size furkan verdi'' demek, sizi başarıya ulaştırır, kalplerinize huzur verir. Ayrıca Furkan'dan maksat, dini ve dünyevi üstünlükler demektir. Buna göre "Size furkan verir" demek, sizinle diğer dinlerin mensuplarını birbirinden ayırdeder; hem dünyada ve hem ahirette size üstün meziyyetler ihsan eder demektir (Zemahşeri, a.g.e., II, 164).

Seyyid Şerif Cürcani, Furkan'ı şöyle tarif eder: "Furkan, hak ile batılı birbirinden ayırdeden tafsili ilimdir" (Seyyid Şerif Cürcani, et-Ta'rifat, s.166).

Abdülbaki TURAN

Bu bilgi faydalı oldu mu ?